|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316. ‘‘Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti
vuccati? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
vikkhittaṃ |
vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
混乱した、散乱した |
|
|
|
|
visaṭan |
vi-sṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
拡がった |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vuccati? |
vac 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
いわれる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、いかなるものが『外に混乱し拡散した識』といわれるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā rūpanimittānusāri
viññāṇaṃ hoti rūpanimittassādagadhitaṃ […gathitaṃ (sī. pī.)]
rūpanimittassādavinibandhaṃ […vinibandhaṃ (sī. pī.)]
rūpanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhikkhuno |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
cakkhunā |
|
名 |
us |
中 |
単 |
具 |
眼 |
|
|
|
|
rūpaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
disvā |
dṛś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
nimitta |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
相、特相 |
|
|
|
|
anusāri |
anu-sṛ |
形 |
in |
‐ |
持 |
随行する、随従する |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
nimitta |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
相、特相 |
|
|
|
|
assāda |
ā-svad |
名 |
a |
男 |
依(具) |
味、楽味 |
|
|
|
|
gadhitaṃ |
gath |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
結ばれた、縛された、執着のある |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
nimitta |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
相、特相 |
|
|
|
|
assāda |
ā-svad |
名 |
a |
男 |
有(具) |
味、楽味 |
|
|
|
|
vinibandhaṃ |
bi-ni-bandh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
主 |
繋縛、束縛 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
nimitta |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
相、特相 |
|
|
|
|
assāda |
ā-svad |
名 |
a |
男 |
依(具) |
味、楽味 |
|
|
|
|
saṃyojana |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
依(具) |
繋縛、結縛 |
|
|
|
|
saṃyuttaṃ |
saṃ-yuj |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
結ばれた、結合した |
|
|
|
|
bahiddhā viññāṇaṃ
vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. (316-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに、〈眼〉によって〈色〉を見て、比丘の識が色相に随従するものとなり、色相の楽味に縛されたもの、色相の楽味による束縛あるもの、色相の楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『外に混乱し拡散した識』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sotena saddaṃ sutvā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sotena |
śru |
名 |
as |
中 |
単 |
具 |
耳 |
|
|
|
|
saddaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
音、声、語 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sutvā…pe… |
śru |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
聞く |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈耳〉で〈声〉を聞き…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ghānena gandhaṃ ghāyitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ghānena |
|
名 |
a |
中 |
単 |
具 |
鼻 |
|
|
|
|
gandhaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
香 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ghāyitvā… |
ghrā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
嗅ぐ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈鼻〉で〈香〉を嗅ぎ…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhāya rasaṃ sāyitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
舌 |
|
|
|
|
rasaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
味、汁、作用、実質 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sāyitvā… |
svad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
味わう、食べる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉で〈味〉をあじわい…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kāyena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
身 |
|
|
|
|
phoṭṭhabbaṃ |
spṛś |
名未分 |
a |
中 |
単 |
対 |
触 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
phusitvā… |
spṛś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
触れる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈身〉で〈触〉へふれ…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manasā dhammaṃ viññāya dhammanimittānusārī viññāṇaṃ hoti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manasā |
|
名 |
as |
中 |
単 |
具 |
意 |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viññāya |
vi-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
nimitta |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
相、特相 |
|
|
|
|
anusārī |
anu-sṛ |
形 |
in |
‐ |
持 |
随行する、随従する |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti; |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉によって〈法〉を知り、識が法相に随従するものとなり、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammanimittassādagadhitaṃ dhammanimittassādavinibandhaṃ
dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
nimittassādagadhitaṃ dhammanimittassādavinibandhaṃ dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. (316-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
法相の楽味に縛されたもの、法相の楽味による束縛あるもの、法相の楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『外に混乱し拡散した識』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
316-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho āvuso, bahiddhā viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, bahiddhā
viññāṇaṃ vikkhittaṃ visaṭanti vuccati. (316-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、かくのごときが『外に混乱し拡散した識』といわれるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317. ‘‘Kathañcāvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti
vuccati? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañcāvuso,
bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati? (316-1.) |
|
|
|
|
avikkhittaṃ |
a-vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
混乱なき |
|
|
|
|
avisaṭan |
a-vi-sṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
拡散なき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「友等よ、いかなるものが『外に混乱なく拡散なき識』といわれるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā na rūpanimittānusāri
viññāṇaṃ hoti rūpanimittassādagadhitaṃ na rūpanimittassādavinibandhaṃ na
rūpanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhuno
cakkhunā rūpaṃ disvā na
rūpanimittānusāri viññāṇaṃ hoti rūpanimittassādagadhitaṃ na rūpanimittassādavinibandhaṃ na
rūpanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti
vuccati. (316-2.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに、〈眼〉によって〈色〉を見ても、比丘の識が色相に随従しないものとなり、色相の楽味に縛されないもの、色相の楽味による束縛なきもの、色相の楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『外に混乱なく拡散なき識』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sotena saddaṃ sutvā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sotena saddaṃ
sutvā…pe… (316-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈耳〉で〈声〉を聞き…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ghānena gandhaṃ ghāyitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ghānena gandhaṃ
ghāyitvā… (316-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈鼻〉で〈香〉を嗅ぎ…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhāya rasaṃ sāyitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhāya rasaṃ sāyitvā…
(316-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉で〈味〉をあじわい…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kāyena phoṭṭhabbaṃ
phusitvā… (316-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈身〉で〈触〉へふれ…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manasā dhammaṃ viññāya na dhammanimittānusārī viññāṇaṃ hoti na
dhammanimittassādagadhitaṃ na dhammanimittassādavinibandhaṃ na
dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manasā dhammaṃ viññāya
na dhammanimittānusārī
viññāṇaṃ hoti na
dhammanimittassādagadhitaṃ na dhammanimittassādavinibandhaṃ na dhammanimittassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati. (316-7, 8.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
a |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
(否定の接頭辞) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉によって〈法〉を知っても、識が法相に随従しないものとなり、法相の楽味に縛されないもの、法相の楽味による束縛なきもの、法相の楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『外に混乱なく拡散なき識』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
317-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho, āvuso, bahiddhā viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, bahiddhā
viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭanti vuccati. (317-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、かくのごときが『外に混乱なく拡散なき識』といわれるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318. ‘‘Kathañcāvuso, ajjhattaṃ [ajjhattaṃ cittaṃ (sī. syā. kaṃ.
pī.)] saṇṭhitanti vuccati? |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañcāvuso, (316-1.) |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
内に、個人的な |
|
|
|
|
saṇṭhitan |
saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
住立した |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vuccati? |
vac 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
いわれる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では友等よ、いかなるものが『内に定立した』といわれるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja
viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
vivicca |
vi-vic |
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
離れて、遠離して |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
kāmehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
奪 |
欲、愛欲、欲念、欲情、欲楽 |
|
|
|
|
vivicca |
vi-vic |
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
離れて、遠離して |
|
|
|
|
akusalehi |
|
形 |
a |
男 |
複 |
奪 |
不善の |
|
|
|
|
dhammehi |
dhṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
奪 |
法 |
|
|
|
|
savitakkaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有尋 |
|
|
|
|
savicāraṃ |
sa-vi-car |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有伺 |
|
|
|
|
vivekajaṃ |
vi-vic,
jan |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
遠離、独処より生じた |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
有(相) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
sukhaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
paṭhamaṃ |
|
数 |
a |
中 |
単 |
対 |
初の、第一の |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに比丘が、欲から遠離し、不善の諸法から遠離して、尋をともない、伺をともない、遠離より生じた喜と楽ある初禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti
vivekajapītisukhassādagadhitaṃ vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ
vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ |
|
|
|
|
vivekaja |
vi-vic,
jan |
形 |
a |
‐ |
持 |
遠離、独処より生じた |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
相 |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
sukha |
|
名形 |
a |
中 |
依(属) |
楽 |
|
|
|
|
anusāri viññāṇaṃ hoti vivekajapītisukhassādagadhitaṃ vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
(316-1.) |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
内に、個人的な |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
saṇṭhitan |
saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
住立した |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vuccati. |
vac 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
いわれる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が遠離より生じた喜と楽に随従するものとなり、遠離より生じた喜と楽の楽味に縛されたもの、遠離より生じた喜と楽の楽味による束縛あるもの、遠離より生じた喜と楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『内に定立した心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā
ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ
pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
後の、次の、他の、(副対で)さらに |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
vitakka |
|
名 |
a |
男 |
相 |
尋 |
|
|
|
|
vicārānaṃ |
vi-car |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
伺 |
|
|
|
|
vūpasamā |
vi-upa-śam |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
寂静、寂滅、寂止 |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
自らの、内の、個人的 |
|
|
|
|
sampasādanaṃ |
saṃ-pra-sad |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
浄、浄潔 |
|
|
|
|
cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
ekodi |
|
形 |
i |
‐ |
有(属) |
専一の、一点の |
|
|
|
|
bhāvaṃ |
bhū |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
本性、性、状態、態 →一境性 |
|
|
|
|
avitakkaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
尋なき |
|
|
|
|
avicāraṃ |
a-vi-car |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
伺なき |
|
|
|
|
samādhijaṃ |
saṃ-ā-dhā,
jan |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
三昧より生じた |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
有(相) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
sukhaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
dutiyaṃ |
|
名形 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
第二の |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、尋と伺の寂止のゆえに、内なる浄あり、心の一境性あり、尋なく伺なく、三昧より生じた喜と楽ある第二禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti
samādhijapītisukhassādagadhitaṃ samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ
samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ
hoti samādhijapītisukhassādagadhitaṃ
samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ
samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati. (318-3.) |
|
|
|
|
samādhija |
saṃ-ā-dhā,
jan |
形 |
a |
中 |
持 |
三昧より生じた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が三昧より生じた喜と楽に随従するものとなり、三昧より生じた喜と楽の楽味に縛されたもの、三昧より生じた喜と楽の楽味による束縛あるもの、三昧より生じた喜と楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『内に定立した心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca
viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā
ācikkhanti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
後の、次の、他の、(副対で)さらに |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
pītiyā |
|
名 |
i |
女 |
単 |
属 |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
virāgā |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
離貧、離、遠離、離欲、離貧者 |
|
|
|
|
upekkhako |
upa-īkṣ |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨なる、無関心な |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
憶念した、念の、念のある、具念、正念の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
sampajāno |
saṃ-pra-jñā |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
正知の、意識的の、正知者、故意の |
|
|
|
|
sukhañ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kāyena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
身、身体 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedeti, |
prati-saṃ-vid 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
感知する、経験する、受ける |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ、彼、彼女 |
|
|
|
|
ariyā |
|
名形 |
a |
男 |
複 |
主 |
聖なる |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ācikkhanti – |
ā-khyā 強 |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
告げる、のべる、説く、宣説する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、喜の遠離ゆえに捨あって住し、正念正知にして、身体によって楽を受け、それについて聖者たちが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja
viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘upekkhako |
upa-īkṣ |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨なる、無関心な |
|
|
|
|
satimā |
smṛ |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
念ある、憶念ある |
|
|
|
|
sukha |
|
名形 |
a |
中 |
依(処) |
楽 |
|
|
|
|
vihārī’ |
vi-hṛ |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
住者、住ある |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
tatiyaṃ |
|
数 |
a |
中 |
単 |
対 |
第三 |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『〔そこに到達した者は〕捨にして念あり楽に住す』と述べるような第三禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa upekkhānusāri viññāṇaṃ hoti upekkhāsukhassādagadhitaṃ
upekkhāsukhassādavinibandhaṃ upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ
cittaṃ saṇṭhitanti vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa upekkhānusāri viññāṇaṃ hoti upekkhāsukhassādagadhitaṃ upekkhāsukhassādavinibandhaṃ upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati. (316-1.) |
|
|
|
|
upekkhā |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
捨、無関心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が捨に随従するものとなり、捨の楽の楽味に縛されたもの、捨の楽の楽味による束縛あるもの、捨の楽の楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『内に定立した心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca
pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
後の、次の、他の、(副対で)さらに |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
sukhassa |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
属 |
楽、楽の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pahānā |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
捨、断、捨断、捨離 |
|
|
|
|
dukkhassa |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
属 |
苦、苦の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pahānā |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
捨、断、捨断、捨離 |
|
|
|
|
pubbe |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
処 |
先の、前の、昔の |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
somanassa |
su-man |
名 |
a |
中 |
相 |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
domanassānaṃ |
dur-man |
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
憂、憂悩 |
|
|
|
|
atthaṅgamā |
gam |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
没、滅没 |
|
|
|
|
adukkha |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
不苦の |
|
|
|
|
asukhaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
不楽の |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
捨 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
有(属) |
念、憶念、記憶、正念 |
|
|
|
|
pārisuddhiṃ |
pari-śudh 受 |
名 |
i |
女→中 |
単 |
対 |
遍浄、清浄 |
|
|
|
|
catutthaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
第四 |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、楽の捨断ゆえ、また苦の捨断ゆえ、じつにすでに喜と憂が没しているゆえ、不苦不楽であり、捨によって念が清浄である第四禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti
adukkhamasukhassādagadhitaṃ adukkhamasukhassādavinibandhaṃ
adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti adukkhamasukhassādagadhitaṃ adukkhamasukhassādavinibandhaṃ adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
ajjhattaṃ cittaṃ saṇṭhitanti vuccati. (316-1.) |
|
|
|
|
adukkha |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
不苦の |
|
|
|
|
asukhaṃ |
|
形 |
a |
中 |
依(属) |
不楽の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が不苦不楽に随従するものとなり、不苦不楽の楽味に縛されたもの、不苦不楽の楽味による束縛あるもの、不苦不楽の楽味による繋縛で結ばれたものとなるならば『内に定立した心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
318-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho, āvuso, ajjhattaṃ [ajjhattaṃ cittaṃ (sī. syā. kaṃ.
pī.)] saṇṭhitanti vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, ajjhattaṃ
saṇṭhitanti vuccati.(318-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、かくのごときが、『内に定立した』といわれるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319. ‘‘Kathañcāvuso, ajjhattaṃ [ajjhattaṃ cittaṃ (sī. syā. kaṃ.
pī.)] asaṇṭhitanti vuccati? |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañcāvuso,
ajjhattaṃ asaṇṭhitanti
vuccati? (318-1.) |
|
|
|
|
asaṇṭhitan |
a-saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
住立しない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では友等よ、いかなるものが『内に定立しない』といわれるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi
dhammehi…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idhāvuso, bhikkhu
vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi…pe… (318-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに比丘が、欲から遠離し、不善の諸法から遠離して…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paṭhamaṃ jhānaṃ
upasampajja viharati. (318-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……初禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti na
vivekajapītisukhassādagadhitaṃ na vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ na
vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na vivekajapītisukhānusāri viññāṇaṃ
hoti na
vivekajapītisukhassādagadhitaṃ na vivekajapītisukhassādavinibandhaṃ na vivekajapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati. (318-3.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
asaṇṭhitan |
a-saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
住立しない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が遠離より生じた喜と楽に随従しないものとなり、遠離より生じた喜と楽の楽味に縛されないもの、遠離より生じた喜と楽の楽味による束縛なきもの、遠離より生じた喜と楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『内に定立しない心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu vitakkavicārānaṃ
vūpasamā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso,
bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… (318-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、尋と伺の寂止のゆえに…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dutiyaṃ jhānaṃ
upasampajja viharati. (318-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……第二禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti na
samādhijapītisukhassādagadhitaṃ na samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ na
samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na
samādhijapītisukhānusāri viññāṇaṃ hoti na samādhijapītisukhassādagadhitaṃ na
samādhijapītisukhassādavinibandhaṃ na
samādhijapītisukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti
vuccati.(318-5, 319-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が三昧より生じた喜と楽に随従しないものとなり、三昧より生じた喜と楽の楽味に縛されないもの、三昧より生じた喜と楽の楽味による束縛なきもの、三昧より生じた喜と楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『内に定立しない心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso,
bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… (318-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、喜の遠離ゆえに…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tatiyaṃ jhānaṃ
upasampajja viharati. (318-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……第三禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na upekkhānusāri viññāṇaṃ hoti na
upekkhāsukhassādagadhitaṃ na upekkhāsukhassādavinibandhaṃ na
upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na upekkhānusāri
viññāṇaṃ hoti na upekkhāsukhassādagadhitaṃ na upekkhāsukhassādavinibandhaṃ na
upekkhāsukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati.
(318-8, 319-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が捨に随従しないものとなり、捨の楽の楽味に縛されないもの、捨の楽の楽味による束縛なきもの、捨の楽の楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『内に定立しない心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca
pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, āvuso,
bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ
atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ
upasampajja viharati. (318-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた友等よ、比丘が、楽の捨断ゆえ、また苦の捨断ゆえ、じつにすでに喜と憂が没しているゆえ、不苦不楽であり、捨によって念が清浄である第四禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti na
adukkhamasukhassādagadhitaṃ na adukkhamasukhassādavinibandhaṃ na
adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti
vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na
adukkhamasukhānusāri viññāṇaṃ hoti na adukkhamasukhassādagadhitaṃ na
adukkhamasukhassādavinibandhaṃ na adukkhamasukhassādasaṃyojanasaṃyuttaṃ
ajjhattaṃ cittaṃ asaṇṭhitanti vuccati. (318-10, 319-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識が不苦不楽に随従しないものとなり、不苦不楽の楽味に縛されないもの、不苦不楽の楽味による束縛なきもの、不苦不楽の楽味による繋縛で結ばれないものとなるならば『内に定立しない心』といわれます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
319-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho, āvuso, ajjhattaṃ [ajjhattaṃ cittaṃ (sī. syā. kaṃ.
pī.)] asaṇṭhitanti vuccati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, ajjhattaṃ
asaṇṭhitanti vuccati. (319-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、かくのごときが『内に定立しない』といわれるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320. ‘‘Kathañcāvuso, anupādā paritassanā hoti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañcāvuso, (316-1.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anupādā |
an-upa-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取著なき |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paritassanā |
pari-tras |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
戦慄、おそれ、ふるえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti? |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では友等よ、いかにして、取著なく〔しかし〕動揺があるのでしょうか。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・ここで「取著なく」というのはいささか奇妙であり、『註』も長文の解説を付けているが、単に「取著して」upādāの誤りであるという可能性はあるまいか。ここではいちおう、逆接の接続詞を補ってそれらしくしてみた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa
akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido
sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ
attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
assutavā |
a-śru |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
無聞の、無経験の |
|
|
|
|
puthu |
|
形 |
u |
‐ |
持 |
個別の、多数の |
|
|
|
|
jano |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人 →凡夫 |
|
|
|
|
ariyānaṃ |
|
名形 |
a |
男 |
複 |
属 |
聖なる、聖者 |
|
|
|
|
adassāvī |
a-dṛś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
見ざる、認めざる |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる、聖者 |
|
|
|
|
dhammassa |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
属 |
法 |
|
|
|
|
akovido |
a-ku-vid |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
熟知しない、賢明でない |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる、聖者 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
処 |
法 |
|
|
|
|
avinīto |
a-vi-nī |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
教導されない、訓練しない |
|
|
|
|
sappurisānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
善人 |
|
|
|
|
adassāvī |
a-dṛś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
見ざる、認めざる |
|
|
|
|
sappurisa |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
善人 |
|
|
|
|
dhammassa |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
属 |
法 |
|
|
|
|
akovido |
a-ku-vid |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
熟知しない、賢明でない |
|
|
|
|
sappurisa |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
善人 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
処 |
法 |
|
|
|
|
avinīto |
a-vi-nī |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
教導されない、訓練しない |
|
|
|
|
rūpaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
attato |
|
名 |
an |
男 |
単 |
奪 |
自己、我 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samanupassati |
saṃ-anu-paś |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
見る、見なす、考える |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpavantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
有色の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
attānaṃ |
|
名 |
an |
男 |
単 |
対 |
自己、我 |
|
|
|
|
attani |
|
名 |
an |
男 |
単 |
処 |
自己、我 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
rūpaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
rūpasmiṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
attānaṃ. |
|
名 |
an |
男 |
単 |
対 |
自己、我 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに無聞の凡夫があり、聖者たちを見ず、聖者の法を知らず、聖者の法において教導されず、善人たちを見ず、善人の法を知らず、善人の法において教導されない〔とします〕。かれは〈色〉を我と、〈色〉あるものを我と、〈色〉を我におけるものと、あるいは我を〈色〉におけるものと見なします。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『中部』44「小有明経」にパラレル。複数のストックフレーズの組み合わせか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ、彼 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
rūpaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vipariṇamati, |
vi-pari-nam |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
変化する、変壊する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aññathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
他の方法で、異なって |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の〈色〉は、変化して別異なものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā rūpavipariṇāmānuparivatti
viññāṇaṃ hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ、彼 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
vipariṇāma |
vi-pari-nam |
名 |
a |
男 |
依(具) |
変易、変化、変壊 |
|
|
|
|
aññathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
他の方法で、異なって |
|
|
|
|
bhāvā |
bhū |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
本性、状態 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
vipariṇāma |
vi-pari-nam |
名 |
a |
男 |
有(対) |
変易、変化、変壊 |
|
|
|
|
anuparivatti |
anu-pari-vṛt |
名 |
i |
女→中 |
単 |
主 |
随転、従事、関係 |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識は、〈色〉の変化による別異な状態ゆえに、〈色〉の変化に随転するものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā dhammasamuppādā
cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ、彼 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
vipariṇāma |
vi-pari-nam |
名 |
a |
男 |
依(対) |
変易、変化、変壊 |
|
|
|
|
anuparivattajā |
anu-pari-vṛt,
jan |
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
随転より生じた |
|
|
|
|
paritassanā |
pari-tras |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
戦慄、おそれ、恐怖 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
samuppādā |
saṃ-ud-pad |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
生起 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pariyādāya |
pari-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
遍取して、占拠して |
|
|
|
|
tiṭṭhanti. |
sthā |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
立つ、住立する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈色〉の変化に対する随転ゆえの動揺が起こり、諸々の法の生起が彼の心を占拠して住立します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『パーリ』は「動揺と法の生起」と訳す。ここでは他の訳のように、paritassanāのあとにコピュラがあるものと見なして二文に分けるように訳した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca
anupādāya ca paritassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
pariyādānā |
pari-ā-dā |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
遍取 |
|
|
|
|
uttāsavā |
ud-tras |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
戦慄ある |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vighātavā |
vi-han |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
困惑、悩害ある |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
apekkhavā |
apa-īkṣ |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
期待ある、希望ある、欲求ある |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anupādāya |
an-upa-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取著なき |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paritassati. |
pari-tras |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ふるえる、怖れる、悩む |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、心の占拠ゆえ、彼は戦慄あり、悩害あり、欲求ある者となり、取著なく〔しかし〕動揺します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vedanaṃ …pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Vedanaṃ …pe… |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈受〉を…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
saññaṃ… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
saññaṃ… |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈想〉を…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
saṅkhāre… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
saṅkhāre… |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈諸行〉を…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani
vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
識 |
|
|
|
|
attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. (320-2.) |
|
|
|
|
viññāṇavantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
有識の |
|
|
|
|
viññāṇasmiṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
識 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かれは〈識〉を我と、〈識〉あるものを我と、〈識〉を我におけるものと、あるいは我を〈識〉におけるものと見なします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā
hoti. (320-3.) |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
識 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の〈識〉は、変化して別異なものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā viññāṇavipariṇāmānuparivatti
viññāṇaṃ hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā viññāṇavipariṇāmānuparivatti
viññāṇaṃ hoti. (320-4.) |
|
|
|
|
viññāṇa |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
依(属) |
識 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の識は、〈識〉の変化による別異な状態ゆえに、〈識〉の変化に随転するものとなります。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・列挙される五蘊の一つとしての「識」には〈 〉をつけ、繰り返し文を通じて出る「識」はそのままにして便宜的に区別したが、むろん両者が別のものであるわけではなかろう。識すなわち心は、心それ自体をも所縁とする、ということであろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa viññāṇavipariṇāmānuparivattajā paritassanā
dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa viññāṇavipariṇāmānuparivattajā
paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. (320-5.) |
|
|
|
|
viññāṇa |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
依(属) |
識 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈識〉の変化に対する随転ゆえの動揺が起こり、諸々の法の生起が彼の心を占拠して住立します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca
anupādāya ca paritassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā
uttāsavā ca hoti vighātavā ca apekkhavā ca anupādāya ca paritassati. (320-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、心の占拠ゆえ、彼は戦慄あり、悩害あり、欲求ある者となり、取著なく〔しかし〕動揺します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
320-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho, āvuso, anupādā paritassanā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āvuso, anupādā
paritassanā hoti. (320-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、このようにして、取著なく〔しかし〕動揺があるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321. ‘‘Kathañcāvuso, anupādānā aparitassanā hoti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañcāvuso, anupādānā aparitassanā hoti?
(316-1.) |
|
|
|
|
anupādānā |
an-upa-ā-dā |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
無取著 |
|
|
|
|
aparitassanā |
a-pari-tras |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
不動揺、不戦慄 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では友等よ、いかにして、取著なきゆえの不動揺があるのでしょうか。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・いちおう奪格で解しうるが、ここだけanupādānāなので、anupādāの誤記の可能性もあるか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhāvuso, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa
kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido
sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati na rūpavantaṃ vā
attānaṃ na attani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idhāvuso, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato
samanupassati na rūpavantaṃ
vā attānaṃ na attani
vā rūpaṃ na rūpasmiṃ
vā attānaṃ. (320-2.) |
|
|
|
|
sutavā |
śru |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
聞をそなえた、有聞の、博聞の |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる |
|
|
|
|
sāvako, |
śru |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
dassāvī |
dṛś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
見る |
|
|
|
|
kovido |
ku-vid |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
熟知する、識知する |
|
|
|
|
suvinīto |
su-vi-nī |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
よく教導された |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、ここに聞をそなえた聖者の弟子があり、聖者たちを見、聖者の法を知り、聖者の法において教導され、善人たちを見、善人の法を知り、善人の法において教導されます。かれは〈色〉を我でないと、〈色〉あるものを我でないと、〈色〉を我におけるものでないと、あるいは我を〈色〉におけるものでないと見なします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa taṃ rūpaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa taṃ rūpaṃ
vipariṇamati, aññathā hoti. (320-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の〈色〉は、変化して別異なものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa rūpavipariṇāmaññathābhāvā na ca rūpavipariṇāmānuparivatti
viññāṇaṃ hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa
rūpavipariṇāmaññathābhāvā na ca rūpavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. (320-4.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかし彼の識が、〈色〉の変化による別異な状態ゆえに〈色〉の変化に随転するものとなることはありません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na rūpavipariṇāmānuparivattajā paritassanā
dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na rūpavipariṇāmānuparivattajā
paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. (320-5.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈色〉の変化に対する随転ゆえの動揺が起こらず、諸々の法の生起が彼の心を占拠して住立することはありません。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・320-5.で二文に分けるように補訳した、その両方にnaがかかっているものと解した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā na cevuttāsavā [na ca uttāsavā (sī.)] hoti na
ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā na ca uttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā anupādāya ca na paritassati. (320-6.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、心の占拠ゆえ、彼は戦慄なき、悩害なき、欲求なき者となり、取著なく動揺しません。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・ceではおかしいので、異版の形を採用した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Na vedanaṃ… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
Vedanaṃ …pe… |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈受〉を〔我で〕ないと…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
na saññaṃ… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
saññaṃ… |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈想〉を〔我で〕ないと…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
na saṅkhāre… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
saṅkhāre… |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈諸行〉を〔我で〕ないと…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
na viññāṇaṃ attato samanupassati na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ na
attani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
viññāṇaṃ attato
samanupassati na
viññāṇavantaṃ vā attānaṃ na attani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. (320-10.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かれは〈識〉を我でないと、〈識〉あるものを我でないと、〈識〉を我におけるものでないと、あるいは我を〈識〉におけるものでないと見なします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa taṃ viññāṇaṃ vipariṇamati, aññathā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa taṃ viññāṇaṃ
vipariṇamati, aññathā hoti. (320-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼の〈識〉は、変化して別異なものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā na ca
viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa
viññāṇavipariṇāmaññathābhāvā na ca viññāṇavipariṇāmānuparivatti viññāṇaṃ hoti. (320-12.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかし彼の識が、〈識〉の変化による別異な状態ゆえに〈識〉の変化に随転するものとなることはありません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa na viññāṇavipariṇāmānuparivattajā paritassanā
dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa na viññāṇavipariṇāmānuparivattajā
paritassanā dhammasamuppādā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti. (320-13.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈識〉の変化に対する随転ゆえの動揺が起こり、諸々の法の生起が彼の心を占拠して住立します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā na cevuttāsavā hoti na ca vighātavā na ca
apekkhavā, anupādāya ca na paritassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cetaso pariyādānā na
ca uttāsavā hoti na ca vighātavā na ca apekkhavā, anupādāya ca na
paritassati. (321-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、心の占拠ゆえ、彼は戦慄なき、悩害なき、欲求なき者となり、取著なく動揺しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ kho, āvuso, anupādā aparitassanā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, anupādā aparitassanā hoti. (321-1.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anupādā |
an-upa-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取著なき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、このようにして、取著なく不動揺があるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
no, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
私たち |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
saṃkhittena |
saṃ-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
副具 |
簡略の、要略の |
|
|
|
|
uddesaṃ |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
説示 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uddisitvā |
ud-diś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
説示する、指定する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ |
形 |
a |
中 |
単 |
副具 |
広説の、詳細の |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avibhajitvā |
a-vi-bhaj |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
分別しない、解釈しない |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起き上がる、奮起する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ā-sad |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
座 |
|
|
|
|
vihāraṃ |
vi-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
住、精舎、僧房 |
|
|
|
|
paviṭṭho – |
pra-viś |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
入った |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、世尊は我々へ、およそこのことについて、簡略に総説を示しつつ、詳細に意味を解釈せずに、座を立って精舎へ入られました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tathā tathā, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathā yathā
upaparikkhato bahiddhā cassa viññāṇaṃ avikkhittaṃ avisaṭaṃ, ajjhattaṃ
asaṇṭhitaṃ anupādāya na paritasseyya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
tathā, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upaparikkheyya |
upa-pari-īkṣ |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
観察する、考察する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
upaparikkhato |
upa-pari-īkṣ |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
観察する、考察する |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
assa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
viññāṇaṃ |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
avikkhittaṃ |
a-vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
混乱なき |
|
|
|
|
avisaṭaṃ, |
a-vi-sṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
拡散なき |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
内に、個人的な |
|
|
|
|
asaṇṭhitaṃ |
a-saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
住立なき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anupādāya |
an-upa-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取著なき |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paritasseyya. |
pari-tras |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
ふるえる、おそれる、悩む |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『比丘たちよ、およそ観察するその者の識が、外に混乱なく拡散なきもの、内に定立なきものとして、取著なく動揺しないような、そのように比丘は観察すべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bahiddhā, bhikkhave, viññāṇe avikkhitte avisaṭe sati ajjhattaṃ
asaṇṭhite anupādāya aparitassato āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo
na hotī’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Bahiddhā, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
viññāṇe |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
処絶 |
識 |
|
|
|
|
avikkhitte |
a-vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
処絶 |
混乱なき |
|
|
|
|
avisaṭe |
a-vi-sṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
処絶 |
拡散なき |
|
|
|
|
sati |
as |
現分 |
ant |
中 |
単 |
処絶 |
ある、なる |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
内に、個人的な |
|
|
|
|
asaṇṭhite |
a-saṃ-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
処絶 |
住立なき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anupādāya |
an-upa-ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取著なき |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aparitassato |
a-pari-tras |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
戦慄なき、動揺なき |
|
|
|
|
āyatiṃ |
|
名 |
i |
女 |
単 |
副対 |
未来に |
|
|
|
|
jāti |
jan |
名 |
i |
女 |
相 |
生、誕生、生まれ、種類 |
|
|
|
|
jarāmaraṇa |
jṝ,
mṛ |
名 |
a |
中 |
依(属) |
老死 |
|
|
|
|
dukkha |
|
名形 |
a |
中 |
依(属) |
苦 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
相 |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
sambhavo |
saṃ-bhū |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
発生、存在 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hotī’ |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、識が、外に混乱なく拡散なきものであり、内に定立なきものであるとき、取著なく動揺しない者には、未来に生老死の苦の生起と発生は存在しません』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ
ājānāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhagavatā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
具 |
世尊 |
|
|
|
|
saṃkhittena |
saṃ-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
副具 |
簡略の、要略の |
|
|
|
|
uddesassa |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
説示 |
|
|
|
|
uddiṭṭhassa |
ud-diś |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
説示された |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ |
形 |
a |
中 |
単 |
副具 |
広説の、詳細の |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
avibhattassa |
a-vi-bhaj |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
解釈されない |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ 使 |
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
広説すれば、詳細には |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ājānāmi. |
ā-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
了知する、よく知る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、私は、世尊によって簡略に説示が示され、詳細には意味を解釈されなかったこのことに関して、このように詳細な意味を了知しています。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva
upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ākaṅkhamānā |
ā-kāṅkṣ |
現分 |
a |
男 |
複 |
主 |
希望する、願う |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
tumhe |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
あなたたち |
|
|
|
|
āyasmanto |
|
形 |
ant |
男 |
複 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
yeva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
etam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭipuccheyyātha; |
prati-prach |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
質問する、反問する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかるに尊者たちよ、望むならば、あなたがたは世尊へ近づいて、この義を問われるがよいでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
321-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
no |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
私たち |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
byākaroti |
vi-ā-kṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
解答する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
naṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ、彼 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
dhāreyyāthā’’ |
dhṛ 使 |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
保持する、憶持する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊が我々へ解答されるそのままに、それに関して憶持することができるでしょう」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |