|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti
alaṃ vacanāyā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kittāvatā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
どれだけで、どの範囲で、どの点から |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
‘ṭhāna |
sthā |
名 |
a |
中 |
相 |
場所、状態、理由、道理 |
|
|
|
|
aṭhāna |
a-sthā |
名 |
a |
中 |
依(属) |
非道理 |
|
|
|
|
kusalo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
良き、善巧の、巧みな |
|
|
|
|
bhikkhū’ |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
alaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
適当な、当然の、十分に、満足して、沢山だ |
|
|
|
|
vacanāyā’’ |
vac |
名 |
a |
中 |
単 |
与 |
言葉 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者よ、いったいどれだけをもってすれば、『道理と非道理に通じた比丘なり』という言葉にふさわしくなるのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Idhānanda, bhikkhu ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno
puggalo kañci [kiñci (syā. kaṃ. ka.)] saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ
ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
‘aṭṭhānam |
a-sthā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
非処、不道理 |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
anavakāso |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
余地のない |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
diṭṭhi |
dṛś |
名 |
i |
女 |
依(具) |
見、見解 |
|
|
|
|
sampanno |
saṃ-pad |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具足した、成就した |
|
|
|
|
puggalo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、個人 |
|
|
|
|
kañci |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
何らかの、何者であれ |
|
|
|
|
saṅkhāraṃ |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
行、為作、形成力、現象 |
|
|
|
|
niccato |
|
形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
常住の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upagaccheyya, |
upa-gam |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
近づく、着手する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
ṭhānaṃ |
sthā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
場所、状態、理由、道理 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vijjatī’ |
vid 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
見出される、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti; |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「アーナンダよ、ここに比丘が、『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、何であれ為作されたものを常として見なすような、この道理は存在しない』と了知する〔としましょう〕。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・辞書類にはないが、「六浄経」100-7. などの用例を見るに、奪格(asの意味を有する)にupagaccatiがつくと「〜として認める」「〜とみなす」という意味合いになるように思われる。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ
niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato
upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
puthujjano |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
凡夫 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、何であれ為作されたものを常として見なすような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci
saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
sukhato |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
楽 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、何であれ為作されたものを楽として見なすような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ
sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ
vijjatī’ti pajānāti. (127-3, 4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、何であれ為作されたものを楽として見なすような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
127-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci
dhammaṃ attato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti, ‘ṭhānañca kho
etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, ṭhānametaṃ
vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti, (127-2.) |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (127-3.) |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
attato |
|
名 |
an |
男 |
単 |
奪 |
自己、我 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、何であれ法を我として見なすような、この道理は存在しない』と了知します。また『この道理は存在する。およそ凡夫が、何であれ法を我として見なすような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・さきにsaṅkhāraṃであった箇所がdhammaṃになっているのは有為法と一切法(常住で安楽なる無為法も含む)の区別が意識されているのであろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo
mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā
voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(127-2.) |
|
|
|
|
mātaraṃ |
|
名 |
ar |
女 |
単 |
対 |
母 |
|
|
|
|
jīvitā |
jīv |
名過分 |
a |
中 |
単 |
奪 |
生命、活命 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
voropeyya, |
ava-ruh 使 |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
奪い取る、殺す |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、母の生命を奪うような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・以下、いわゆる五逆罪だが、そのあとに「別の者を師と指定する」という条項が続いている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā
voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti
pajānāti. (127-3, 128-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、母の生命を奪うような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ
jīvitā voropeyya…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… (128-1.) |
|
|
|
|
pitaraṃ |
|
名 |
ar |
男 |
単 |
対 |
父 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、父の生命を奪うような…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arahantaṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
arahantaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
対 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
jīvitā voropeyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-3, 128-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……阿羅漢の生命を奪うような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto
tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto
tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ
vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
duṭṭha |
duṣ |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
怒った、邪悪の |
|
|
|
|
citto |
cit |
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
tathāgatassa |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
如来 |
|
|
|
|
lohitaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
赤い、血 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppādeyya, |
ud-pad 使 |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
生じさせる、起こる、得る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、邪心をもって如来の血を出させるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano duṭṭhacitto
tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ
vijjatī’ti pajānāti. (127-3, 128-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、邪心をもって如来の血を出させるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ
bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
saṅghaṃ |
saṃ-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
僧伽、衆 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhindeyya, |
bhid |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
破る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、僧伽を破壊するような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(127-3, 128-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、僧伽を破壊するような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ
satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ
uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(127-2.) |
|
|
|
|
aññaṃ |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
別の、異なる |
|
|
|
|
satthāraṃ |
śās |
名 |
ar |
男 |
単 |
対 |
師 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uddiseyya, |
ud-diś |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
指定する、指摘する、誦説する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ見を具えた人が、別の者を師と指定するような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
128-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ
uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti
pajānāti.(127-3, 128-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ凡夫が、別の者を師と指定するような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
129-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
129. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve
arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto
sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ
ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
ekissā |
|
数 |
代的 |
女 |
単 |
属 |
一 |
|
|
|
|
loka |
|
名 |
a |
男 |
持 |
世 |
|
|
|
|
dhātuyā |
|
名 |
u |
女 |
単 |
属 |
界 |
|
|
|
|
dve |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
二 |
|
|
|
|
arahanto |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
複 |
主 |
阿羅漢 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい |
|
|
|
|
sambuddhā |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
等覚者 |
|
|
|
|
apubbaṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
先ならぬ |
|
|
|
|
acarimaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
最後ならぬ →同時に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjeyyuṃ, |
ud-pad |
動 |
願 |
能 |
複 |
三 |
生ずる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ一世界に二人の阿羅漢、正等覚者が同時に存在するような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「マハーゴーヴィンダ経」「歓喜経」などにパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
129-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ
sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho
uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(127-3, 129-1.) |
|
|
|
|
eko |
|
数 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
一、とある |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjeyya, |
ud-pad |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
生ずる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ一世界に一人〔だけ〕の阿羅漢、正等覚者が存在するような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
129-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno
cakkavattino apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattino apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti
pajānāti; (129-1.) |
|
|
|
|
rājāno |
|
名 |
an |
男 |
複 |
主 |
王 |
|
|
|
|
cakka |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
輪 |
|
|
|
|
vattino |
vṛt |
形 |
in |
男 |
複 |
主 |
転ずる →転輪王 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ一世界に二人の転輪王が同時に存在するような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
129-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā
cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.(129-2.) |
|
|
|
|
rājā |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
cakka |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
輪 |
|
|
|
|
vattī |
vṛt |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
転ずる →転輪王 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ一世界に一人〔だけ〕の転輪王が存在するような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa
sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
itthī |
|
名 |
i,
ī |
女 |
単 |
主 |
女性、婦人 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assa |
as |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho, |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ女性が阿羅漢・正等覚者となるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・以下、いわゆる女人の五障。 |
|
|
|
・しかしたとえば『中部』44「小有明経」に出るダンマディンナー比丘尼などは『註』で阿羅漢であるとされているし、『テーリーガーター』にも女性阿羅漢は多く登場するのだから、あくまで焦点は女性は正等覚者になれない、というところにあるのであろう。しかしこれも、さきの一世界一仏思想同様、合理的な根拠を提示できない条項であるようにも思われる。阿羅漢に対する仏陀の特権化・神格化と女性蔑視の混淆によって生じたドグマではあるまいかという疑念は、あまりに現代人的な見解であろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa
sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puriso arahaṃ
assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (127-3, 130-1.) |
|
|
|
|
puriso |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、男 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ男性が阿羅漢・正等覚者となるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ
ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(129-4, 130-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ女性が転輪王となるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(130-2, 3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ男性が転輪王となるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya … |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ itthī (130-1.) |
|
|
|
|
sakkattaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
帝釈たること、帝釈位 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
kareyya … |
kṛ |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
なす |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ女性が帝釈たることをなすような…… |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・性別を問わず、生きた人間がそのまま帝釈天となるということはあまりなさそうなので、先の正等覚者および転輪王の場合と違い、これ以降の三つは未来生のことを言ったものなのであろう。kareyyaという動詞もそれを示唆しているように思われる。 |
|
|
|
・続くmārattaやbrahmattaに「魔界(すなわち他仮自在天のことであろう)」「梵天界」という語義があることから、ここでのsakkattaも帝釈の世界すなわち三十三天と解し、「三十三天に〔自らを〕なす」と訳しうるかもしれない。いずれにせよ、当該の天界の有情とならないという意味か、その天界の首長の座には就かないという意味であるかはさらに再考の余地がある。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mārattaṃ kareyya… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mārattaṃ |
mṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
魔たること、魔性、魔界 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
kareyya … |
kṛ |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
なす |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
魔たることをなすような…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
brahmattaṃ |
bṛh |
名形 |
an(特) |
中 |
単 |
対 |
梵天たること、梵天界 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
kareyya, |
kṛ |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
なす |
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ
vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……梵天たることをなすような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya… (130-2, 5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ男性が帝釈たることをなすような…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mārattaṃ kareyya… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mārattaṃ kareyya…
(130-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
魔たることをなすような…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
130-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
brahmattaṃ kareyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (130-2, 7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……梵天たることをなすような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto
manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko
nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(127-2.) |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
有(具) |
身体、集まり |
|
|
|
|
duccaritassa |
dur-car |
形 |
a |
男 |
単 |
属 |
悪行 |
|
|
|
|
iṭṭho |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
好ましい、可愛の |
|
|
|
|
kanto |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
可愛の、可楽の、所愛の |
|
|
|
|
manāpo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
可意の、適意の |
|
|
|
|
vipāko |
vi-pac |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
異熟、果報 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nibbatteyya, |
nir-vṛt |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
生じる、起こる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ身による悪行ある者に、可愛、可楽、可意の異熟が起こるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto
amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho
akanto amanāpo vipāko nibbatteyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (127-3, 131-1.) |
|
|
|
|
a, an |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
(否定の接頭辞) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ身による悪行ある者に、不可愛、不可楽、不可意の異熟が起こるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe…
(131-1.) |
|
|
|
|
vacī |
vac |
名 |
as |
中 |
有(具) |
語、言、口 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ語による悪行ある者に…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya,
netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ
ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (131-1.) |
|
|
|
|
mano |
man |
名 |
as |
中 |
有(具) |
意 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による悪行ある者に、可愛、可楽、可意の異熟が起こるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… (131-2, 3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ語による悪行ある者に…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya,
ṭhānametaṃ vijjatīti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritassa
aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatīti pajānāti.
(131-2, 4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による悪行ある者に、不可愛、不可楽、不可意の異熟が起こるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto
amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ kāyasucaritassa
aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(131-1, 2.) |
|
|
|
|
sucaritassa |
su-car |
名形 |
a |
中→男 |
単 |
属 |
善行 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ身による善行ある者に、不可愛、不可楽、不可意の異熟が起こるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto
manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ
vijjatī’ti pajānāti. (131-1, 2, 7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ身による善行ある者に、可愛、可楽、可意の異熟が起こるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… (131-3, 7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ語による善行ある者に…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya,
netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ manosucaritassa
aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(131-4, 7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による善行ある者に、不可愛、不可楽、不可意の異熟が起こるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… (131-3, 8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ語による善行ある者に…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ manosucaritassa
iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(131-4, 8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による善行ある者に、可愛、可楽、可意の異熟が起こるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā
tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ
ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (127-2.) |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(具) |
身体、集まり |
|
|
|
|
duccarita |
dur-car |
形 |
a |
‐ |
依(具) |
悪行 |
|
|
|
|
samaṅgī |
|
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
具備した、具足者 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
持 |
それ |
|
|
|
|
nidānā |
|
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
因縁、因由 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
持 |
それ |
|
|
|
|
paccayā |
prati-i |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
縁、資具 |
|
|
|
|
kāyassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
身体、集まり |
|
|
|
|
bhedā |
bhid |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
破壊、不和合、離間、種類、区分 |
|
|
|
|
paraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
更に、他に、超えて |
|
|
|
|
maraṇā |
mṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
死 →死後に |
|
|
|
|
sugatiṃ |
su-gam |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
善趣 |
|
|
|
|
saggaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
天 |
|
|
|
|
lokaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
世界 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upapajjeyya, |
upa-pad |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
往生する、再生する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ身による悪行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、善趣、天界へ生まれ変わるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā
tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ
upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ
maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (127-3, 131-13.) |
|
|
|
|
apāyaṃ |
apa-i |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
苦界、苦処 |
|
|
|
|
duggatiṃ |
dur-gaṃ |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
悪趣 |
|
|
|
|
vinipātaṃ |
vi-ni-pat |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
堕処 |
|
|
|
|
nirayaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
地獄 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ身による悪行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、苦界、悪趣、堕処、地獄へ生まれ変わるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… (131-3, 13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ語による悪行を具備した者が…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ
manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ
saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (131-4, 13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による悪行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、善趣、天界へ生まれ変わるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… (131-3, 14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ語による悪行を具備した者が…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ
vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ
manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ
duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(131-4, 14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による悪行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、苦界、悪趣、堕処、地獄へ生まれ変わるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā
tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ
upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī
taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ
nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; (131-13, 14.) |
|
|
|
|
sucarita |
su-car |
名形 |
a |
中 |
依(具) |
善行 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ身による善行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、苦界、悪趣、堕処、地獄へ生まれ変わるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā
tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya,
ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ
maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
(131-13, 14, 19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ身による善行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、善趣、天界へ生まれ変わるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Aṭṭhānametaṃ
anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… (131-3, 19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは道理に合わず、〔成立の〕余地はない。およそ語による善行を具備した者が…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ
vijjatī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ
manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ
duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti;
(131-4, 19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による善行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、苦界、悪趣、堕処、地獄へ生まれ変わるような、この道理は存在しない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ṭhānañca kho etaṃ
vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… (131-3, 20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また『この道理は存在する。およそ語による善行を具備した者が…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti
pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yaṃ
manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ
saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti. (131-4, 20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……およそ意による善行を具備した者が、その因由ゆえ、その縁ゆえに、身破れて死後、善趣、天界へ生まれ変わるような、この道理は存在する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
131-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ettāvatā kho, ānanda, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ
vacanāyā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ettāvatā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
これだけ、この範囲で |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
‘ṭhānāṭhānakusalo
bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti. (127-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、これだけをもって、『道理と非道理に通じた比丘なり』という言葉にふさわしくなるのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
vutte, |
vac 受 |
過分 |
a |
男中 |
単 |
処 |
いわれた |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように言われて、尊者アーナンダは世尊へこう言った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘acchariyaṃ, |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
希有の |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
abbhutaṃ, |
a-bhū |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
未曾有の |
|
|
|
|
bhante! |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「希有なり、尊者よ。未曾有なり、尊者よ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Konāmo ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
nāmo |
|
名 |
an |
中(男) |
単 |
主 |
名前 |
|
|
|
|
ayaṃ, |
|
代 |
代的 |
男女 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
pariyāyo’’ |
pari-i |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
法門、教説、理趣 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、この法門は何という名前なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ
‘bahudhātuko’tipi naṃ dhārehi, ‘catuparivaṭṭo’tipi naṃ dhārehi,
‘dhammādāso’tipi naṃ dhārehi, ‘amatadundubhī’tipi [dudrabhītipi (ka.)] naṃ
dhārehi, ‘anuttaro saṅgāmavijayo’tipi naṃ dhārehī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
tvaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
あなた |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名 |
|
|
|
|
imaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
pariyāyaṃ |
pari-i |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
法門、理由、方便 |
|
|
|
|
‘bahu |
|
形 |
u |
‐ |
持 |
多い |
|
|
|
|
dhātuko’ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
界の、要素の |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
naṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
それ、彼 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
dhārehi, |
dhṛ 使 |
動 |
命 |
能 |
単 |
二 |
持たせる、保持する、憶持する |
|
|
|
|
‘catu |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
四 |
|
|
|
|
parivaṭṭo’ |
pari-vṛt |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
円輪、回転、取り巻き |
|
|
|
|
tipi naṃ dhārehi, (同上) |
|
|
|
|
‘dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
ādāso’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
鏡 |
|
|
|
|
tipi naṃ dhārehi, (同上) |
|
|
|
|
‘amata |
a-mṛ |
名過分 |
a |
‐ |
依(属) |
不死 |
|
|
|
|
dundubhī’ |
|
名 |
i |
男女 |
単 |
主 |
太鼓 |
|
|
|
|
tipi naṃ dhārehi, (同上) |
|
|
|
|
‘anuttaro |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
無上の、最高の |
|
|
|
|
saṅgāma |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
戦、戦闘、戦場、戦陣 |
|
|
|
|
vijayo’ |
vi-ji |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
勝利、征服 |
|
|
|
|
tipi naṃ dhārehī’’(同上) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「アーナンダよ、それではあなたはここにこの法門を、『多界』とそのように憶持し、また『四転』とそのように憶持し、また『法鏡』とそのように憶持し、また『不死の太鼓』とそのように憶持し、また『無上の戦勝』とそのように憶持なさい」と、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「法鏡」は「大般涅槃経」、「不死の太鼓」は成道後に邪命外道ウパカへ発した偈、「無上の戦勝」は「梵網経」にそれぞれ出る。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idamavoca bhagavā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idam |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavā. |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊はこう仰った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Attamano |
man |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
心に適う、適意の、悦意の |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
bhāsitaṃ |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
いった、言説、所説 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandī |
abhi-nand |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
歓喜する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
心に適った尊者アーナンダは、世尊の所説へ歓喜した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bahudhātukasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Bahu |
|
形 |
u |
‐ |
持 |
多い |
|
|
|
|
dhātuka |
|
形 |
a |
‐ |
依(属) |
界の、要素の |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
|
pañcamaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第五の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔『中部』「後分五十篇」「不断品」〕第五〔経〕「多界経」おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |