|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Cakkavattisuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cakkavatti |
|
名 |
in |
男 |
依(属) |
転輪 |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「転輪経」(『増支部』3-14) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14. ‘‘Yopi so, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
rājā |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
cakkavattī |
|
名 |
in |
男 |
単 |
主 |
転輪王 |
|
|
|
|
dhammiko |
dhṛ |
名形 |
a |
男 |
単 |
主 |
如法の |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
rājā |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
arājakaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
王なき |
|
|
|
|
cakkaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
輪、車輪 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vattetī’’ |
vṛt 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
転起させる、生かせる、行使する、遂行する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、かの、如法の法王である転輪王、彼であっても、〔彼にとっての〕王なくして〔統治の〕輪を転ずることはできません」 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・あるいはarājakaṃはcakkaṃにかかる形容詞であろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
vutte |
vac 受 |
過分 |
a |
中 |
単 |
処 |
いわれた |
|
|
|
|
aññataro |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
とある、随一の |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このようにいわれて、とある比丘が世尊へ言った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño
rājā’’ti [cakkanti (ka.)]? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
rañño |
|
名 |
an |
男 |
単 |
属 |
王 |
|
|
|
|
cakkavattissa |
|
名 |
in |
男 |
単 |
属 |
転輪 |
|
|
|
|
dhammikassa |
dhṛ |
名形 |
a |
男 |
単 |
属 |
如法の |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
rañño |
|
名 |
an |
男 |
単 |
属 |
王 |
|
|
|
|
rājā’’ |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者よ、いかなるものが、如法の法王である転輪王にとっての王なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Dhammo, |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
法 |
|
|
|
|
bhikkhū’’ |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘よ、法です」と世尊は仰った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
dhammaṃyeva nissāya [garukaronto (sī. syā. kaṃ. pī.)] dhammaṃ sakkaronto
dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu
dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ’’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhu, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
rājā |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
cakkavattī |
|
名 |
in |
男 |
単 |
主 |
転輪王 |
|
|
|
|
dhammiko |
dhṛ |
名形 |
a |
男 |
単 |
主 |
如法の |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
rājā |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
王 |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
yeva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nissāya |
ni-śri |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
依って、依止して、〜のために、近くに |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
sakkaronto |
sat-kṛ |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
恭敬する、尊敬する |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
garuṃ |
|
名形 |
u |
男 |
単 |
対 |
重い、尊重 |
|
|
|
|
karonto |
kṛ |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
なす →尊重する |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
apacāyamāno |
apa-ci |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
尊敬する、敬う |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
有(持) |
法 |
|
|
|
|
dhajo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
旗、幢 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
有(持) |
法 |
|
|
|
|
ketu |
|
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
旗、幡、幢 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
有(属) |
法 |
|
|
|
|
adhipateyyo |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
増上、卓越性、威力 |
|
|
|
|
dhammikaṃ |
|
名形 |
a |
男→女 |
単 |
対 |
如法の |
|
|
|
|
rakkhā |
|
名 |
ā |
女 |
相 |
守護、保護 |
|
|
|
|
āvaraṇa |
|
名 |
a |
中 |
相 |
障碍 |
|
|
|
|
guttiṃ |
|
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
守護、保護 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
saṃvidahati |
saṃ-vi-dhā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
置く、整える、用意する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anto |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
内に |
|
|
|
|
janasmiṃ’’. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
人々 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘よ、ここに、如法の法王である転輪王は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、身内の者たちに対し、如法の守護、庇護、保護を置きます。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『長部』26「転輪王経」にパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ
apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu, anuyantesu [anuyuttesu (sī. syā.
kaṃ. pī.)], balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu, negamajānapadesu,
samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
後の、次の、他の、(副対で)さらに |
|
|
|
|
bhikkhu, rājā
cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ
garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo
dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati (14-5.) |
|
|
|
|
khattiyesu, |
|
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
王族、刹帝利 |
|
|
|
|
anuyantesu, |
anu-yā |
現分 |
ant |
男 |
複 |
処 |
従う |
|
|
|
|
bala |
|
名形 |
a |
中 |
持 |
強い、力、軍隊 |
|
|
|
|
kāyasmiṃ, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身、集まり |
|
|
|
|
brāhmaṇa |
bṛh |
名 |
a |
男 |
相 |
婆羅門 |
|
|
|
|
gahapatikesu, |
|
形 |
a |
男 |
複 |
処 |
居士の |
|
|
|
|
negama |
|
名形 |
a |
男 |
相 |
町民 |
|
|
|
|
jānapadesu, |
|
形 |
a |
男 |
複 |
処 |
地方民 |
|
|
|
|
samaṇa |
śram |
名 |
a |
男 |
相 |
沙門 |
|
|
|
|
brāhmaṇesu, |
bṛh |
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
婆羅門 |
|
|
|
|
miga |
|
名 |
a |
男 |
相 |
鹿、獣 |
|
|
|
|
pakkhīsu. |
|
名形 |
in |
男 |
複 |
処 |
翼ある、鳥 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた比丘よ、如法の法王である転輪王は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、随従する刹帝利たち、軍勢、婆羅門や居士たち、町民や地方民たち、沙門や婆羅門たち、獣や鳥たちに対し、如法の守護、庇護、保護を置きます。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・khattiyesu, anuyantesuは「刹帝利たち、従者たち」と解すべきかも知れない。一応ここでは王家の身内以外の刹帝利を指したものと解しているが他の類例も見て検討せねばなるまい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sa kho so bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ
apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidahitvā khattiyesu, anuyantesu, balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu,
negamajānapadesu, samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu, dhammeneva cakkaṃ
vatteti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhikkhu rājā
cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ
garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo
dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu,
anuyantesu, balakāyasmiṃ, brāhmaṇagahapatikesu, negamajānapadesu,
samaṇabrāhmaṇesu, migapakkhīsu, (14-5, 6.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
saṃvidahitvā |
saṃ-vi-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
置く、整える、用意する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammena |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
具 |
法 |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
cakkaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
輪、車輪 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vatteti. |
vṛt 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
転起させる、生かせる、行使する、遂行する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そして比丘よ、その、如法の法王である転輪王は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、身内の者たちに対し、如法の守護、庇護、保護を置き、随従する刹帝利たち、軍勢、婆羅門や居士たち、町民や地方民たち、沙門や婆羅門たち、獣や鳥たちに対し、如法の守護、庇護、保護を置いて、法のみによって〔統治の〕輪を転じます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena
paccatthikena pāṇinā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
cakkaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
輪、車輪 |
|
|
|
|
appaṭivattiyaṃ |
a-prati-vṛt |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
反転すべきでない、反抗できない |
|
|
|
|
kenaci |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
具 |
何らかの、何者であれ |
|
|
|
|
manussa |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人、人間 |
|
|
|
|
bhūtena |
bhū |
過分 |
a |
男 |
単 |
具 |
存在した →人身 |
|
|
|
|
paccatthikena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
敵、怨敵 |
|
|
|
|
pāṇinā. |
|
形 |
in |
男 |
単 |
具 |
命ある、生物 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その輪は、誰であれ、人身ある敵の生類によって反転することはありません。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・男性名詞pāṇiの具格で「敵手」といった可能性もあろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu [bhikkhave (ka.)], tathāgato arahaṃ
sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto
dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu
dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati kāyakammasmiṃ
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho
dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ
karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo
dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati (14-5.) |
|
|
|
|
tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(具) |
身体、集まり |
|
|
|
|
kammasmiṃ – |
kṛ |
名 |
an |
男 |
単 |
処 |
業、行為 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
まさにそのように、比丘よ、如法の法王、阿羅漢にして正等覚者たる如来は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、身業に対し、如法の守護、庇護、保護を置きます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na
sevitabba’’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘evarūpaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
かくのごとき |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(具) |
身体、集まり |
|
|
|
|
kammaṃ |
kṛ |
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
業、行為 |
|
|
|
|
sevitabbaṃ, |
sev |
未分 |
a |
中 |
単 |
主 |
親近すべき |
|
|
|
|
evarūpaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
かくのごとき |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(具) |
身体、集まり |
|
|
|
|
kammaṃ |
kṛ |
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
業、行為 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
sevitabba’’’n |
sev |
未分 |
a |
中 |
単 |
主 |
親近すべき |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かくのごとくの身業は親近されるべきである。かくのごとくの身業は親近されるべきではない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho
dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ
karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo
dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati vacīkammasmiṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva
nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno
dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidahati vacīkammasmiṃ –
(14-6, 9.) |
|
|
|
|
vacī |
vac |
名 |
as |
中 |
依(具) |
語、言、口 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまた、比丘よ、如法の法王、阿羅漢にして正等覚者たる如来は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、口業に対し、如法の守護、庇護、保護を置きます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na
sevitabba’nti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabba’nti…pe…
(14-10.) |
|
|
|
|
vacī |
vac |
名 |
as |
中 |
依(具) |
語、言、口 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かくのごとくの口業は親近されるべきである。かくのごとくの口業は親近されるべきではない』と…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manokammasmiṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mano |
man |
名 |
as |
中 |
依(具) |
意 |
|
|
|
|
kammasmiṃ – |
kṛ |
名 |
an |
男 |
単 |
処 |
業、行為 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……意業に対し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na
sevitabba’’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabba’’’nti.
(14-10.) |
|
|
|
|
mano |
man |
名 |
as |
中 |
依(具) |
意 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……『かくのごとくの意業は親近されるべきである。かくのごとくの意業は親近されるべきではない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko
dhammarājā dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto
dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā kāyakammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidahitvā vacīkammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā
manokammasmiṃ, dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sa kho so bhikkhu
tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaṃyeva nissāya
dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo
dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā
kāyakammasmiṃ, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā vacīkammasmiṃ,
dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā manokammasmiṃ, dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ (14-7, 9,
11, 13.) |
|
|
|
|
anuttaraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
無上の |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
cakkaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
輪、車輪 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pavatteti. |
pra-vṛt 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
転起させる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そして比丘よ、その、如法の法王、阿羅漢にして正等覚者たる如来は、法のみに依り、法を恭敬し、法を尊重し、法を尊敬し、法幢ある者、法幡ある者、法の卓越性あるものとして、身業に対し、如法の守護、庇護、保護を置き、口業に対し、如法の守護、庇護、保護を置き、意業に対し、如法の守護、庇護、保護を置いて、法のみによって無上の法輪を転起します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
14-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena
vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ hoti cakkaṃ
appaṭivattiyaṃ (14-8.) |
|
|
|
|
samaṇena |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
沙門 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
brāhmaṇena |
bṛh |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
婆羅門 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
devena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
天 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
mārena |
mṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
魔 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
brahmunā |
bṛh |
名形 |
an(特) |
男 |
単 |
具 |
梵天 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kenaci |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
具 |
何らかの、何者であれ |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
lokasmi’’n |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その輪は、沙門により、婆羅門により、天により、魔により、梵により、世における誰によってであれ、反転することはありません」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第四の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第四〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |