|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. Ekapuggalavaggo |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggala |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人、個人 |
|
|
|
|
vaggo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
章、品 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「一人品」(『増支部』1-170〜187) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170. ‘‘Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati
bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya
devamanussānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalo, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
|
uppajjamāno |
ud-pad |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
起こる、生ずる |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjati |
ud-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
起こる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bahujana |
jan |
名 |
a |
男 |
依(属) |
多くの人々 |
|
|
|
|
hitāya |
dhā |
名過分 |
a |
中 |
単 |
与 |
有益な、利益 |
|
|
|
|
bahujana |
jan |
名 |
a |
男 |
依(属) |
多くの人々 |
|
|
|
|
sukhāya |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
与 |
楽 |
|
|
|
|
loka |
|
名 |
a |
男 |
依(与) |
世界、世間 |
|
|
|
|
anukampāya |
anu-kamp |
名 |
ā |
女 |
単 |
与 |
同情、憐愍、慈悲 |
|
|
|
|
atthāya |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、意味、利益、目的 |
|
|
|
|
hitāya |
dhā |
名過分 |
a |
中 |
単 |
与 |
有益な、利益 |
|
|
|
|
sukhāya |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
与 |
楽 |
|
|
|
|
deva |
|
名 |
a |
男 |
相 |
天、神、陛下 |
|
|
|
|
manussānaṃ. |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
人間 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、世に生ずるにあたって、多衆の利益のため、多衆の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の意義と利益と楽のために生じる、とある一人があります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Katamo ekapuggalo? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Katamo |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
いずれの、どちらの |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalo? |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、個人 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いかなる一人か。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho. |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
170-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati
bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya
devamanussāna’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, ekapuggalo
loke uppajjamāno uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya
atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’n (170-1.) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、これが、世に生ずるにあたって、多衆の利益のため、多衆の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の意義と利益と楽のために生じる一人なのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
171-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
171. ‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, pātubhāvo dullabho
lokasmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalassa, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
pātubhāvo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
明顕、顕現、出現 |
|
|
|
|
dullabho |
dur-labh |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
得がたい |
|
|
|
|
lokasmiṃ. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、とある一人の顕現は、世において得がたきものです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
171-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Katamassa ekapuggalassa? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Katamassa |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
いずれか、どちらか |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalassa? |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人、個人 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いかなる一人のか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
171-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgatassa |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
如来 |
|
|
|
|
arahato |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhassa. |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
等覚 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来の、です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
171-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa pātubhāvo dullabho
lokasmi’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
kho, bhikkhave,
ekapuggalassa pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti. (170-4, 171-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、この一人の顕現は、世において得がたきものです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
172-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
172. ‘‘Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati
acchariyamanusso. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalo, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
|
uppajjamāno |
ud-pad |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
起こる、生ずる |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjati |
ud-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
起こる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
acchariya |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
希有の |
|
|
|
|
manusso. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人間 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、世に生じるにあたっては希有なる人として生ずる、とある一人があります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
172-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgato arahaṃ
sammāsambuddho. (170-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
172-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati
acchariyamanusso’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayaṃ kho, bhikkhave,
ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati acchariyamanusso’’ti. (170-4, 172-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、これが、世に生じるにあたっては希有なる人として生ずる一人なのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173. ‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, kālakiriyā bahuno janassa
anutappā [ānutappā (sī.)] hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalassa, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
kālakiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
命終 |
|
|
|
|
bahuno |
|
形 |
u |
男 |
単 |
属 |
多く |
|
|
|
|
janassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人、人々 |
|
|
|
|
anutappā |
anu-tap 受 |
未分 |
a |
女 |
単 |
主 |
悩まされる、後悔すべき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、とある一人の命終は、多くの人々にとって苦悩すべきものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Katamassa ekapuggalassa? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Katamassa
ekapuggalassa? (171-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いかなる一人のか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgatassa arahato
sammāsambuddhassa. (171-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来の、です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
173-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa kālakiriyā bahuno janassa
anutappā hotī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa kho, bhikkhave,
ekapuggalassa kālakiriyā bahuno janassa anutappā hotī’’ti. (171-4, 173-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、この一人の命終は、多くの人々にとって苦悩すべきものとなるのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174. ‘‘Ekapuggalo, bhikkhave, loke uppajjamāno uppajjati
adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭisamo appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo
dvipadānaṃ aggo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalo, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
|
uppajjamāno |
ud-pad |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
起こる、生ずる |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjati |
ud-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
起こる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
adutiyo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
伴侶なき |
|
|
|
|
asahāyo |
a-saha-i |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
仲間なき、僚友なき |
|
|
|
|
appaṭimo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
比類なき |
|
|
|
|
appaṭisamo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
対比なき、等しき者なき |
|
|
|
|
appaṭibhāgo |
a-prati-bhaj |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
対比なき、比類なき |
|
|
|
|
appaṭipuggalo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
比類無き |
|
|
|
|
asamo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無等の |
|
|
|
|
asamasamo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無等同の |
|
|
|
|
dvi |
|
数 |
特 |
‐ |
有(帯) |
二 |
|
|
|
|
padānaṃ |
|
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
足、句 |
|
|
|
|
aggo. |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
最上、第一、首位 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、世に生じるにあたって、同輩なき、同類なき、比類なき、対比なき、類例なき、類比なき、無等の、無等同の、二足者たちのうちの最上者として生ずる、とある一人があります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Katamo ekapuggalo? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Katamo ekapuggalo?
(170-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いかなる一人か。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgato arahaṃ sammāsambuddho. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgato arahaṃ
sammāsambuddho. (170-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
174-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayaṃ kho, bhikkhave, ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati
adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭisamo appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo
dvipadānaṃ aggo’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayaṃ kho, bhikkhave,
ekapuggalo loke uppajjamāno uppajjati adutiyo asahāyo appaṭimo appaṭisamo
appaṭibhāgo appaṭipuggalo asamo asamasamo dvipadānaṃ aggo’’ti.(170-4, 174-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、これが、世に生じるにあたって、同輩なき、同類なき、比類なき、対比なき、類例なき、類比なき、無等の、無等同の、二足者たちのうちの最上者として生ずる一人なのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
175-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
175-186. ‘‘Ekapuggalassa, bhikkhave, pātubhāvā mahato cakkhussa
pātubhāvo hoti, mahato ālokassa pātubhāvo hoti, mahato obhāsassa pātubhāvo
hoti, channaṃ anuttariyānaṃ pātubhāvo hoti, catunnaṃ paṭisambhidānaṃ
sacchikiriyā hoti, anekadhātupaṭivedho hoti, nānādhātupaṭivedho hoti,
vijjāvimuttiphalasacchikiriyā hoti, sotāpattiphalasacchikiriyā hoti,
sakadāgāmiphalasacchikiriyā hoti, anāgāmiphalasacchikiriyā hoti,
arahattaphalasacchikiriyā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalassa, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人、個人 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
pātubhāvā |
bhū |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
顕現 |
|
|
|
|
mahato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
大きい |
|
|
|
|
cakkhussa |
|
名 |
us |
中 |
単 |
属 |
眼 |
|
|
|
|
pātubhāvo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
明顕、顕現、出現 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti, |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mahato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
大きい |
|
|
|
|
ālokassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
光、光明 |
|
|
|
|
pātubhāvo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
明顕、顕現、出現 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
mahato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
大きい |
|
|
|
|
obhāsassa |
ava-bhās |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
光、光明、光照 |
|
|
|
|
pātubhāvo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
明顕、顕現、出現 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
channaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
六 |
|
|
|
|
anuttariyānaṃ |
|
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
無上 |
|
|
|
|
pātubhāvo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
明顕、顕現、出現 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
catunnaṃ |
|
数 |
特 |
女 |
複 |
属 |
四 |
|
|
|
|
paṭisambhidānaṃ |
prati-saṃ-bhid |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
無碍解、無碍弁 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
aneka |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
一つならぬ、多数の |
|
|
|
|
dhātu |
|
名 |
u |
女 |
依(属) |
界、要素 |
|
|
|
|
paṭivedho |
prati-vyadh |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
貫通、通達、洞察、理解 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
nānā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
種々の |
|
|
|
|
dhātu |
|
名 |
u |
女 |
依(属) |
界、要素 |
|
|
|
|
paṭivedho |
prati-vyadh |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
貫通、通達、洞察、理解 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
vijjā |
vid |
名 |
ā |
女 |
相 |
明智 |
|
|
|
|
vimutti |
vi-muc 受 |
名 |
i |
女 |
持 |
解脱 |
|
|
|
|
phala |
phal |
名 |
a |
中 |
依(属) |
果、結果、果報 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
sotāpatti |
sru, ā-pat? |
名 |
i |
女 |
持 |
預流 |
|
|
|
|
phala |
phal |
名 |
a |
中 |
依(属) |
果、結果、果報 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
sakadāgāmi |
sakid-ā-gam |
名形 |
in |
男 |
持 |
一来 |
|
|
|
|
phala |
phal |
名 |
a |
中 |
依(属) |
果、結果、果報 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
anāgāmi |
ā-gam |
名 |
in |
男 |
持 |
不還、阿那含 |
|
|
|
|
phala |
phal |
名 |
a |
中 |
依(属) |
果、結果、果報 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti, |
同上 |
|
|
|
|
arahatta |
arh |
名 |
a |
中 |
持 |
阿羅漢性 |
|
|
|
|
phala |
phal |
名 |
a |
中 |
依(属) |
果、結果、果報 |
|
|
|
|
sacchikiriyā |
kṛ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
作証、現証 |
|
|
|
|
hoti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、とある一人の顕現のゆえに、偉大な眼の顕現があり、大光明の顕現があり、大光照の顕現があり、六つの無上の顕現があり、四無碍解の作証があり、多数の界の洞察があり、種々の界の洞察があり、明智と解脱という果の作証があり、預流果の作証があり、一来果の作証があり、不還果の作証があり、阿羅漢果の作証があります。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『長部』33「合誦経」や34「十増経」では「六つの無上」として「見の無上、聞の無上、利得の無上、学の無上、奉事の無上、随念の無上」が挙げられているが、これが趣旨であるかどうか。『註』には言及がない。 |
|
|
|
・catunnaṃ paṭisambhidānaṃについて『註』は「義無碍解、法無碍解、辞無碍解、弁無碍解であり、そのうち意義に関する智が義無碍解、法に関する智が法無碍解、意義と法に関する言辞表現に関する智が辞無碍解、智に関する智が弁無碍解である」と述べ、より詳細には『分別論』などのアビダンマを参照せよ、としている。 |
|
|
|
・その原文。atthapaṭisambhidā, dhammapaṭisambhidā, niruttipaṭisambhidā,
paṭibhānapaṭisambhidāti. Tattha atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhammesu
ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, atthadhammaniruttābhilāpe ñāṇaṃ
niruttipaṭisambhidā, ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
175-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Katamassa ekapuggalassa? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Katamassa
ekapuggalassa? (171-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いかなる一人のか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
175-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgatassa arahato
sammāsambuddhassa. (171-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
阿羅漢にして正等覚者たる如来の、です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
175-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa kho, bhikkhave, ekapuggalassa pātubhāvā mahato cakkhussa
pātubhāvo hoti, mahato ālokassa pātubhāvo hoti, mahato obhāsassa pātubhāvo
hoti, channaṃ anuttariyānaṃ pātubhāvo hoti, catunnaṃ paṭisambhidānaṃ
sacchikiriyā hoti, anekadhātupaṭivedho hoti, nānādhātupaṭivedho hoti,
vijjāvimuttiphalasacchikiriyā hoti, sotāpattiphalasacchikiriyā hoti,
sakadāgāmiphalasacchikiriyā hoti, anāgāmiphalasacchikiriyā hoti,
arahattaphalasacchikiriyā hotī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa kho, bhikkhave,
ekapuggalassa pātubhāvā mahato cakkhussa pātubhāvo hoti, mahato ālokassa
pātubhāvo hoti, mahato obhāsassa pātubhāvo hoti, channaṃ anuttariyānaṃ
pātubhāvo hoti, catunnaṃ paṭisambhidānaṃ sacchikiriyā hoti,
anekadhātupaṭivedho hoti, nānādhātupaṭivedho hoti,
vijjāvimuttiphalasacchikiriyā hoti, sotāpattiphalasacchikiriyā hoti,
sakadāgāmiphalasacchikiriyā hoti, anāgāmiphalasacchikiriyā hoti,
arahattaphalasacchikiriyā hotī’’ti. (171-4, 175-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、この一人の顕現のゆえに、偉大な眼の顕現があり、大光明の顕現があり、大光照の顕現があり、六つの無上の顕現があり、四無碍解の作証があり、多数の界の洞察があり、種々の界の洞察があり、明智と解脱という果の作証があり、預流果の作証があり、一来果の作証があり、不還果の作証があり、阿羅漢果の作証があります」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
187-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
187. ‘‘Nāhaṃ bhikkhave, aññaṃ ekapuggalampi samanupassāmi yo
evaṃ tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavatteti
yathayidaṃ, bhikkhave, sāriputto. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
aññaṃ |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
他の、異なる |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggalam |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人、個人 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samanupassāmi |
saṃ-anu-paś |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
見る、みなす、考える |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
tathāgatena |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
如来 |
|
|
|
|
anuttaraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
無上の |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
cakkaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
輪、車輪 |
|
|
|
|
pavattitaṃ |
pra-vṛt |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
転ぜられた |
|
|
|
|
samma |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anuppavatteti |
anu-pra-vṛt 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
随転させる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathayidaṃ, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ちょうど、あたかも、たとえば |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
sāriputto. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、サーリプッタ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、私は、そのように、如来によって転ぜられた無上の法輪を正しく随転させるような者を、他に一人も見出すことはありません。比丘たちよ、それすなわちサーリプッタです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
187-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sāriputto, bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ
pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sāriputto, bhikkhave,
tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’
(187-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、サーリプッタは、如来によって転ぜられた無上の法輪を正しく随転させています」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekapuggalavaggo terasamo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
puggala |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人、個人 |
|
|
|
|
vaggo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
章、品 |
|
|
|
|
terasamo. |
|
数 |
a |
男 |
単 |
主 |
第十三の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔『増支部』「一集」〕第十三〔品〕、「一人品」〔おわり〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |