|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kāyānupassanā navasivathikapabbaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
nava |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
九 |
|
|
|
|
sivathika |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
墓、墓所 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【身随観:九墓所の部】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya
sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā
uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
他の、別の |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passeyya |
paś |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sarīraṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
遺体、遺骨、舎利 |
|
|
|
|
sivathikāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
処 |
墓、墓所 |
|
|
|
|
chaḍḍitaṃ |
chṛd |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
捨てられた |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一 |
|
|
|
|
aha |
|
名 |
as |
中 |
有(奪) |
日 |
|
|
|
|
mataṃ |
mṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
死んだ |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dvi |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
二 |
|
|
|
|
aha |
|
名 |
as |
中 |
有(奪) |
日 |
|
|
|
|
mataṃ |
mṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
死んだ |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ti |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
三 |
|
|
|
|
aha |
|
名 |
as |
中 |
有(奪) |
日 |
|
|
|
|
mataṃ |
mṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
死んだ |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
uddhumātakaṃ |
ud-dhmā |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
膨張した |
|
|
|
|
vinīlakaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
紺青の、青ぶくれの |
|
|
|
|
vipubbaka |
|
形 |
a |
‐ |
依(対) |
膿み爛れた |
|
|
|
|
jātaṃ. |
jan |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
生じた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘が、たとえば墓地に捨てられた遺体を見るとしましょう。死んでから一日たった、死んでから二日たった、あるいは死んでから三日たった、膨張し、青くなり、膿み爛れの生じたものを。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
imam |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
この |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
kāyaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
身 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṃharati
– |
upa-saṃ-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
集める、集中する、置く、比較する、捕捉する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、その身と引き比べます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti [etaṃ
anatītoti (sī. pī.)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayam |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
この |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
kāyo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
身 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
dhammo |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
法 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
bhāvī |
bhū |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
本性ある、状態ある |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
anatīto’ |
an-ati-i |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
免れない not free from |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『この身もまた、かくのごとき性質のもの、かくのごとき状態あるもの、かくのごときを免れないものである』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāye |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
身 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati…pe… |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の身に関して身を随観する者として住し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
kāye |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
身 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、身に関して身を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ
sivathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi
vā khajjamānaṃ kaṅkehi vā khajjamānaṃ sunakhehi vā khajjamānaṃ byagghehi vā
khajjamānaṃ dīpīhi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā [gijjhehi vā khajjamānaṃ,
suvānehi vā khajjamānaṃ, sigālehi vā (syā. pī.)] khajjamānaṃ vividhehi vā
pāṇakajātehi khajjamānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ (112-1.) |
|
|
|
|
kākehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
鴉 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
kulalehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
禿鷹 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
gijjhehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
鷲 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
kaṅkehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
青鷺 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
sunakhehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
犬 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
byagghehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
虎 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
dīpīhi |
|
名 |
in |
男 |
複 |
具 |
豹 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
siṅgālehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
ジャッカル |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
khajjamānaṃ |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
|
vividhehi |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
具 |
種々の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pāṇaka |
pra-an |
名 |
a |
男 |
持 |
小動物、虫 |
|
|
|
|
jātehi |
jan |
過分 |
a |
男中 |
複 |
具 |
生じた |
|
|
|
|
khajjamānaṃ. |
khād
受 |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
食べられる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘が、たとえば墓地に捨てられた遺体を見るとしましょう。鴉に食べられ、禿鷹に食べられ、鷲に食べられ、青鷺に食べられ、犬に食べられ、虎に食べられ、豹に食べられ、ジャッカルに食べられ、あるいは種々に生じた小動物に食べられているものを。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ
upasaṃharati – (112-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、その身と引き比べます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo
evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. (112-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『この身もまた、かくのごとき性質のもの、かくのごとき状態あるもの、かくのごときを免れないものである』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye
kāyānupassī viharati…pe… (112-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の身に関して身を随観する者として住し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evampi kho, bhikkhave,
bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. (112-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、身に関して身を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ
sivathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ
nhārusambandhaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ (112-1.) |
|
|
|
|
aṭṭhika |
|
名 |
a |
中 |
有(属) |
骨 |
|
|
|
|
saṅkhalikaṃ |
|
名 |
ā |
女→中 |
単 |
対 |
鎖、枷、束縛 →骸骨、骨鎖 |
|
|
|
|
samaṃsa |
|
形 |
a |
‐ |
有(相) |
肉ある |
|
|
|
|
lohitaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
血 |
|
|
|
|
nhāru |
|
名 |
u |
男 |
有(具) |
腱、筋 |
|
|
|
|
sambandhaṃ…pe… |
saṃ-bandh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
結合 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘が、たとえば墓地に捨てられた遺体を見るとしましょう。骸骨となって、肉と血があり、筋で繋がったものを……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimaṃsalohitamakkhitaṃ
nhārusambandhaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhika |
|
名 |
a |
中 |
有(属) |
骨 |
|
|
|
|
saṅkhalikaṃ |
|
名 |
ā |
女→中 |
単 |
対 |
鎖、枷、束縛 →骸骨、骨鎖 |
|
|
|
|
nimaṃsa |
|
名 |
a |
中 |
相 |
肉なき |
|
|
|
|
lohita |
|
名形 |
a |
中 |
依(具) |
血 |
|
|
|
|
makkhitaṃ |
mṛkṣ 使 |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
汚れた、まみれた |
|
|
|
|
nhāru |
|
名 |
u |
男 |
有(具) |
腱、筋 |
|
|
|
|
sambandhaṃ…pe… |
saṃ-bandh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
結合 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
骸骨となって、肉なく、血にまみれ、筋で繋がったものを……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhika |
|
名 |
a |
中 |
有(属) |
骨 |
|
|
|
|
saṅkhalikaṃ |
|
名 |
ā |
女→中 |
単 |
対 |
鎖、枷、束縛 →骸骨、骨鎖 |
|
|
|
|
apagata |
apa-gam |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
去った、離れた、死去した |
|
|
|
|
maṃsa |
|
名 |
a |
中 |
相 |
肉 |
|
|
|
|
lohitaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
血 |
|
|
|
|
nhāru |
|
名 |
u |
男 |
有(具) |
腱、筋 |
|
|
|
|
sambandhaṃ…pe… |
saṃ-bandh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
結合 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
骸骨となって、肉と血がなくなり、筋で繋がったものを……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
aṭṭhikāni apagatasambandhāni [apagatanhārusambandhāni (syā.)]
disā vidisā vikkhittāni, aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena
gopphakaṭṭhikaṃ [‘‘aññena gopphakaṭṭhika’’nti idaṃ sī. syā. pī. potthakesu
natthi] aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ [aññena
kaṭaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhaṭṭhikaṃ aññena kaṇṭakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ
aññena uraṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ (syā.)] aññena
phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhiṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ [aññena kaṭaṭṭhikaṃ
aññena piṭṭhaṭṭhikaṃ aññena kaṇṭakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena
uraṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ (syā.)] aññena gīvaṭṭhikaṃ
aññena hanukaṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhikāni |
|
名 |
a |
中 |
複 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
apagata |
apa-gam |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
去った、離れた、死去した |
|
|
|
|
sambandhāni |
saṃ-bandh |
名 |
a |
男→中 |
複 |
対 |
結合 |
|
|
|
|
disā |
|
名 |
ā |
女 |
相 |
方角、方位、四方 |
|
|
|
|
vidisā |
|
名 |
ā |
女 |
依(処) |
四維 |
|
|
|
|
vikkhittāni, |
vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
複 |
対 |
散乱した |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
hatthi |
|
名 |
in |
男 |
依(属) |
手の |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
pāda |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
足 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
gopphaka |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
くるぶし |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
jaṅgha |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
すね |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
ūru |
|
名 |
u |
男 |
依(属) |
腿 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
kaṭi |
|
名 |
i |
女 |
依(属) |
腰 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
phāsuka |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
肋骨 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
piṭṭhi |
|
名 |
i |
女 |
依(属) |
背 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
khandha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
肩 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
gīva |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
頸 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
hanuka |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
顎 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
danta |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
歯 |
|
|
|
|
aṭṭhikaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
aññena |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
他の、異なる |
|
|
|
|
sīsa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
頭 |
|
|
|
|
kaṭāhaṃ. |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
瓶 →頭蓋 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
結合を失った、四方四維に散乱した、手の骨が別に、足の骨が別に、くるぶしの骨が別に、すねの骨が別に、腿の骨が別に、腰の骨が別に、あばらの骨が別に、背の骨が別に、肩の骨が別に、頸の骨が別に、顎の骨が別に、歯の骨が別に、頭蓋が別になっている骨を。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ
upasaṃharati – (112-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、その身と引き比べます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo
evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. (112-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『この身もまた、かくのごとき性質のもの、かくのごとき状態あるもの、かくのごときを免れないものである』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye
kāyānupassī viharati…pe… (112-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の身に関して身を随観する者として住し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
(112-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、身に関して身を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ
sivathikāya chaḍḍitaṃ, aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni
[saṅkhavaṇṇūpanibhāni (sī. syā. pī.)] …pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ,
(112-1.) |
|
|
|
|
aṭṭhikāni |
|
名 |
a |
中 |
複 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
setāni |
|
形 |
a |
中 |
複 |
対 |
白い |
|
|
|
|
saṅkha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
螺貝 |
|
|
|
|
vaṇṇa |
|
名 |
a |
男 |
有(具) |
色 |
|
|
|
|
paṭibhāgāni…pe… |
prati-bhaj |
名 |
a |
男→中 |
複 |
対 |
類似、対比 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘が、たとえば墓地に捨てられた遺体を見るとしましょう。貝の色のようになった白い骨を……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhikāni |
|
名 |
a |
中 |
複 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
puñja |
|
名 |
a |
男 |
持 |
集積、山積 |
|
|
|
|
kitāni |
kṛ |
過分 |
a |
中 |
複 |
対 |
飾られた、汚された |
|
|
|
|
terovassikāni…pe… |
|
形 |
a |
中 |
複 |
対 |
一年を過ぎた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一年が過ぎ、山積みにされた骨を……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhikāni |
|
名 |
a |
中 |
複 |
対 |
骨 |
|
|
|
|
pūtīni |
|
形 |
a |
中 |
複 |
対 |
腐った、腐敗の |
|
|
|
|
cuṇṇaka |
carv |
名形 |
a |
中 |
依(対) |
粉末の |
|
|
|
|
jātāni. |
jan |
過分 |
a |
中 |
複 |
対 |
生じた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
腐敗し、粉々になった骨を。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So imameva kāyaṃ
upasaṃharati – (112-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、その身と引き比べます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayampi kho kāyo
evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. (112-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『この身もまた、かくのごとき性質のもの、かくのごとき状態あるもの、かくのごときを免れないものである』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye
kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāye kāyānupassī
viharati, (112-4.) |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāye kāyānupassī
viharati, (112-4.) |
|
|
|
|
ajjhatta |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāye kāyānupassī
viharati; (112-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の身に関して身を随観する者として住し、外の身に関して身を随観する者として住し、あるいは内外の身に関して身を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī
vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
有(属) |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāyasmiṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅、消滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāyasmiṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身 |
|
|
|
|
viharati, |
同上 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
相 |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kāyasmiṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身 |
|
|
|
|
viharati. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
身に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、身に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは身に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kāyo’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
身 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
assa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
paccupaṭṭhitā |
prati-upa-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
立ち上がった、現起した |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕身が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜だけ、〜まで、〜の限り |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
ñāṇa |
jñā |
名 |
a |
中 |
持 |
智 |
|
|
|
|
attāya |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
paṭissati |
prati-smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
憶念、記憶 |
|
|
|
|
attāya |
mā |
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
anissito |
a-ni-śri |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
無依の、不依止の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kiñci |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
何 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世、世間 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upādiyati. |
upa-ā-dā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
取る、執受する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
(112-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、身に関して身を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Navasivathikapabbaṃ niṭṭhitaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Nava |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
九 |
|
|
|
|
sivathika |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
墓、墓所 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ. |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【九墓所の部】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cuddasakāyānupassanā niṭṭhitā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cuddasa |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
十四 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
niṭṭhitā. |
nih-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【十四身随観】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vedanānupassanā |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Vedana |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
受、感受 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【受随観】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī
viharati? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受 |
|
|
|
|
vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(対) |
受 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati? |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、いかに比丘は、諸受に関して諸受を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhaṃ vā [sukhaṃ, dukkhaṃ,
adukkhamasukhaṃ (sī. syā. pī. ka.)] vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
sukhaṃ |
|
名形 |
a |
中→女 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanaṃ |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
受 |
|
|
|
|
vedayamāno |
vid 使 |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
感受する |
|
|
|
|
‘sukhaṃ |
|
名形 |
a |
中→女 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
vedanaṃ |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
受 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vedayāmī’ |
vid 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
感受する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti; |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘が、あるいは、楽なる受を感受して、『私は楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dukkhaṃ vā [sukhaṃ, dukkhaṃ adukkhamasukhaṃ (sī. syā. pī. ka.)]
vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dukkhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-2.) |
|
|
|
|
dukkhaṃ |
|
名形 |
a |
中→女 |
単 |
対 |
苦 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、苦なる受を感受して、『私は苦なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
adukkhamasukhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
adukkhamasukhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-2.) |
|
|
|
|
adukkhamasukhaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
不苦不楽 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、不苦不楽なる受を感受して、『私は不苦不楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-2.) |
|
|
|
|
sāmisaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
有味の、物質的、肉体的 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、肉体的な楽なる受を感受して、『私は肉体的な楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ sukhaṃ
vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-2.) |
|
|
|
|
nirāmisaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
無食味の、無染の、離財の、非物質的 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、非肉体的な楽なる受を感受して、『私は非肉体的な楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ
dukkhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; (113-5.) |
|
|
|
|
dukkhaṃ |
|
名形 |
a |
中→女 |
単 |
対 |
苦 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、肉体的な苦なる受を感受して、『私は肉体的な苦なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ dukkhaṃ
vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno
‘nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ
vedayāmī’ti pajānāti; (113-6.) |
|
|
|
|
dukkhaṃ |
|
名形 |
a |
中→女 |
単 |
対 |
苦 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、非肉体的な苦なる受を感受して、『私は非肉体的な苦なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ
adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno
‘sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-5.) |
|
|
|
|
adukkhamasukhaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
不苦不楽 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、肉体的な不苦不楽なる受を感受して、『私は肉体的な不苦不楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ
adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno
‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; (113-6.) |
|
|
|
|
adukkhamasukhaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
不苦不楽 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、非肉体的な不苦不楽なる受を感受して、『私は非肉体的な不苦不楽なる感受を感受する』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti ajjhattaṃ vā vedanāsu vedanānupassī viharati, bahiddhā vā
vedanāsu vedanānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī
viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu vedanānupassī
viharati, (113-1.) |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu vedanānupassī
viharati, (113-1.) |
|
|
|
|
ajjhatta |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu vedanānupassī
viharati, (113-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の諸受に関して諸受を随観する者として住し、外の諸受に関して諸受を随観する者として住し、あるいは内外の諸受に関して諸受を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā vedanāsu viharati, vayadhammānupassī
vā vedanāsu viharati, samudayavayadhammānupassī vā vedanāsu viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
有(属) |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅、消滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受 |
|
|
|
|
viharati, |
同上 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
相 |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受 |
|
|
|
|
viharati. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸受に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、諸受に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは諸受に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi vedanā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vedanā’ |
vid 使 |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
受 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
assa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
paccupaṭṭhitā |
prati-upa-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
立ち上がった、現起した |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕受が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜だけ、〜まで、〜の限り |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
ñāṇa |
jñā |
名 |
a |
中 |
持 |
智 |
|
|
|
|
attāya |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
paṭissati |
prati-smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
憶念、記憶 |
|
|
|
|
attāya |
mā |
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
anissito |
a-ni-śri |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
無依の、不依止の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kiñci |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
何 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世、世間 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upādiyati. |
upa-ā-dā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
取る、執受する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
vedanāsu vedanānupassī viharati. (113-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、諸受に関して諸受を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vedanānupassanā niṭṭhitā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
受、感受 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
niṭṭhitā. |
nih-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【受随観】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cittānupassanā |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【心随観】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī
viharati? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu citte
cittānupassī viharati? (113-1.) |
|
|
|
|
citte |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
心 |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(対) |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、いかに比丘は、心に関して諸受を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti
pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
sarāgaṃ |
sa-raj |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有貪の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘sarāgaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
有貪の |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
rāgaṃ |
raj |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
貪 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
rāgaṃ |
raj |
名 |
a |
男→中 |
単 |
主 |
貪 |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、有貪の心を『有貪の心だ』と了知します。あるいは、離貪の心を『離貪の心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā
cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sadosaṃ |
sa-dviṣ |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有瞋の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘sadosaṃ |
sa-dviṣ |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
有瞋の |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
dosaṃ |
dviṣ |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
瞋 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
dosaṃ |
dviṣ |
名 |
a |
男→中 |
単 |
主 |
瞋 |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、有瞋の心を『有瞋の心だ』と了知します。あるいは、離瞋の心を『離瞋の心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā
cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samohaṃ |
sa-muh |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有痴の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘samohaṃ |
sa-muh |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
有痴の |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
mohaṃ |
muh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
痴 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
はなれた |
|
|
|
|
mohaṃ |
muh |
名 |
a |
男→中 |
単 |
主 |
痴 |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、有痴の心を『有痴の心だ』と了知します。あるいは、離痴の心を『離痴の心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṃkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ
vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
saṃkhittaṃ |
saṃ-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
簡略の、昏昧の、収了の、統一した |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘saṃkhittaṃ |
saṃ-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
簡略の、昏昧の、収了の、統一した |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vikkhittaṃ |
vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
混乱、散乱した |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
vikkhittaṃ |
vi-kṣip |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
混乱、散乱した |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、昏迷した心を『昏迷した心だ』と了知します。あるいは、散乱した心を『散乱した心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti,
amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
maha |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大きい、偉大な |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
行かれた →広大な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘maha |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大きい、偉大な |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行かれた →広大な |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
amaha |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
小さい |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
行かれた →狭小な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘amaha |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
小さい |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行かれた →狭小な |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、広大な心を『広大な心だ』と了知します。あるいは、狭小な心を『狭小な心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā
cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sauttaraṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有上の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘sauttaraṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
有上の |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anuttaraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
無上の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘anuttaraṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
無上の |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、有上の心を『有上の心だ』と了知します。あるいは、無上の心を『無上の心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ
vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samāhitaṃ |
saṃ-ā-dā |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
入定した |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘samāhitaṃ |
saṃ-ā-dhā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
入定した |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
asamāhitaṃ |
a-saṃ-ā-dhā |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
入定せざる |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘asamāhitaṃ |
a-saṃ-ā-dhā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
入定せざる |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、入定した心を『入定した心だ』と了知します。あるいは、入定せざる心を『入定せざる心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā
cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vimuttaṃ |
vi-muc |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
解脱した |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
‘vimuttaṃ |
vi-muc |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
解脱した |
|
|
|
|
citta’n |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti. |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、解脱した心を『解脱した心だ』と了知します。あるいは、解脱せざる心を『解脱せざる心だ』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iti ajjhattaṃ vā citte cittānupassī viharati, bahiddhā vā citte
cittānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā citte cittānupassī viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
citte cittānupassī
viharati, (114-1.) |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
citte cittānupassī
viharati, (114-1.) |
|
|
|
|
ajjhatta |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
citte cittānupassī
viharati; (114-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の心に関して心を随観する者として住し、外の心に関して心を随観する者として住し、あるいは内外の心に関して心を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, vayadhammānupassī
vā cittasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudayadhammānupassī
vā cittasmiṃ viharati,
vayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati. (113-12.) |
|
|
|
|
cittasmiṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
心に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、心に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは心に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi citta’nti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi citta’nti vā panassa sati
paccupaṭṭhitā hoti. (113-13.) |
|
|
|
|
citta’n |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕心が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya
paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. (113-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
citte cittānupassī viharati. (114-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、心に関して心を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cittānupassanā niṭṭhitā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
niṭṭhitā. |
nih-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【心随観】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |