|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dhammānupassanā nīvaraṇapabbaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
nīvaraṇa |
|
名 |
a |
男中 |
依(属) |
蓋 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【法随観:〔五〕蓋の部】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115. ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
dhammesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati? |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、いかに比丘は、諸法に関して諸法を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati
pañcasu nīvaraṇesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati (115-1.) |
|
|
|
|
pañcasu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処 |
五 |
|
|
|
|
nīvaraṇesu. |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
蓋 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、五蓋なる諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati pañcasu nīvaraṇesu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu? (115-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しからば比丘たちよ、いかに比丘は、五蓋なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ
‘atthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ
kāmacchandaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
santaṃ |
as |
現分 |
a |
男 |
単 |
対 |
ある、なる |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chandaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chando’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
了知する、よく知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
asantaṃ |
a-as |
現分 |
a |
男 |
単 |
対 |
ない |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chandaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
‘na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
atthi |
同上 |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chando’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、あるいは、内に貪欲のあることを『私には内に貪欲がある』と了知します。あるいは、内に貪欲のなきことを『私には内に貪欲がない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti tañca
pajānāti, yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti,
yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
anuppannassa |
an-ud-pad |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
未生の |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chandassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
uppādo |
ud-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
生起、発生 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
uppannassa |
ud-pad |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
生じた |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chandassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
pahānaṃ |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
捨、断 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pahīnassa |
pra-hā |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
捨断された |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
欲 |
|
|
|
|
chandassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
欲、意欲、志欲 →貪欲 |
|
|
|
|
āyatiṃ |
|
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
延長、長さ、未来、将来 |
|
|
|
|
anuppādo |
an-ud-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
未生 |
|
|
|
|
hoti |
同上 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、生じていなかった欲貪の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた欲貪の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された欲貪が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti, asantaṃ vā
ajjhattaṃ byāpādaṃ
‘natthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti; (115-4.) |
|
|
|
|
byāpādaṃ |
vi-ā-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
瞋恚 |
|
|
|
|
byāpādo’ |
vi-ā-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
瞋恚 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に瞋恚のあることを『私には内に瞋恚がある』と了知します。あるいは、内に瞋恚のなきことを『私には内に瞋恚がない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yathā ca anuppannassa byāpādassa uppādo hoti tañca pajānāti,
yathā ca uppannassa byāpādassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca
pahīnassa byāpādassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā ca anuppannassa byāpādassa uppādo hoti tañca
pajānāti, yathā ca uppannassa byāpādassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa byāpādassa āyatiṃ anuppādo hoti
tañca pajānāti. (115-4.) |
|
|
|
|
byāpādassa |
vi-ā-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
瞋恚 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、生じていなかった瞋恚の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた瞋恚の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された瞋恚が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ thīnamiddhaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
thīnamiddha’nti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ thīnamiddhaṃ ‘natthi me
ajjhattaṃ thīnamiddha’nti pajānāti, yathā ca anuppannassa thīnamiddhassa
uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa thīnamiddhassa pahānaṃ hoti
tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa thīnamiddhassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca
pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ |
as |
現分 |
a |
中 |
単 |
対 |
ある、なる |
|
|
|
|
vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti, asantaṃ
vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti, yathā ca anuppannassa
thinamiddhassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā
ca uppannassa thinamiddhassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa thinamiddhassa āyatiṃ
anuppādo hoti tañca pajānāti. (115-4.) |
|
|
|
|
thina |
|
名 |
a |
中 |
相 |
惛沈、沈鬱 |
|
|
|
|
middhaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
睡眠 →惛眠 |
|
|
|
|
middha’n |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
睡眠 →惛眠 |
|
|
|
|
anuppannassa |
an-ud-pad |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
未生の |
|
|
|
|
middhassa |
|
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
睡眠 →惛眠 |
|
|
|
|
uppannassa |
ud-pad |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
生じた |
|
|
|
|
pahīnassa |
pra-hā |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
捨断された |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に惛眠のあることを『私には内に惛眠がある』と了知します。あるいは、内に惛眠のなきことを『私には内に惛眠がない』と了知します。また、生じていなかった惛眠の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた惛眠の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された惛眠が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
uddhaccakukkucca’nti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘natthi
me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti; (115-8.) |
|
|
|
|
uddhacca |
|
名 |
a |
中 |
相 |
掉挙、うわつき |
|
|
|
|
kukkuccaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
悪作、後悔 |
|
|
|
|
kukkucca’n |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
悪作、後悔 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に掉悔のあることを『私には内に掉悔がある』と了知します。あるいは、内に掉悔のなきことを『私には内に掉悔がない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yathā ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppādo hoti tañca
pajānāti, yathā ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahānaṃ hoti tañca
pajānāti, yathā ca pahīnassa uddhaccakukkuccassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca
pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppādo hoti
tañca pajānāti, yathā ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa uddhaccakukkuccassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. (115-8.) |
|
|
|
|
uddhacca |
|
名 |
a |
中 |
相 |
掉挙、うわつき |
|
|
|
|
kukkuccassa |
|
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
悪作、後悔 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、生じていなかった掉悔の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた掉悔の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された掉悔が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
vicikicchā’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ
vicikicchā’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ |
as |
現分 |
a |
女 |
単 |
対 |
ある、なる |
|
|
|
|
vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti, asantaṃ vā
ajjhattaṃ vicikicchaṃ
‘natthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti; (115-4.) |
|
|
|
|
vicikicchaṃ |
vi-cit 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
疑 |
|
|
|
|
vicikicchā’ |
vi-cit 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
疑 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に疑のあることを『私には内に疑がある』と了知します。あるいは、内に疑のなきことを『私には内に疑がない』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti,
yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca
pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo
hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannāya
vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā
ca pahīnāya vicikicchāya
āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. (115-4.) |
|
|
|
|
anuppannāya |
an-ud-pad |
過分 |
a |
女 |
単 |
属 |
未生の |
|
|
|
|
vicikicchāya |
vi-cit 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
属 |
疑 |
|
|
|
|
uppannāya |
ud-pad |
過分 |
a |
女 |
単 |
属 |
生じた |
|
|
|
|
pahīnāya |
pra-hā |
過分 |
a |
女 |
単 |
属 |
捨断された |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、生じていなかった疑の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた疑の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された疑が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā
dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī
viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ajjhattaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī
viharati, (115-1.) |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī
viharati, (115-1.) |
|
|
|
|
ajjhatta |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
自らの、内なる、個人的な |
|
|
|
|
bahiddhā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
外に、外部に |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī
viharati; (115-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の諸法に関して諸法を随観する者として住し、外の諸法に関して諸法を随観する者として住し、あるいは内外の諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
有(属) |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅、消滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
viharati, |
同上 |
|
|
|
|
samudaya |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
相 |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
vaya |
|
名 |
a |
男 |
有(属) |
衰滅 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhammesu |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
viharati |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸法に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、諸法に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは諸法に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammā’ |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
法 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
assa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
paccupaṭṭhitā |
prati-upa-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
立ち上がった、現起した |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕法が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜だけ、〜まで、〜の限り |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
ñāṇa |
jñā |
名 |
a |
中 |
持 |
智 |
|
|
|
|
attāya |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
paṭissati |
prati-smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
憶念、記憶 |
|
|
|
|
attāya |
mā |
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、目的 |
|
|
|
|
anissito |
a-ni-śri |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
無依の、不依止の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
viharati, |
同上 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kiñci |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
何 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世、世間 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upādiyati. |
upa-ā-dā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
取る、執受する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati
pañcasu nīvaraṇesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu. (115-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、五蓋なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nīvaraṇapabbaṃ niṭṭhitaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Nīvaraṇa |
|
名 |
a |
男中 |
依(属) |
蓋 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ. |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【〔五〕蓋の部】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dhammānupassanā khandhapabbaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
khandha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
蘊 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【法随観:〔五〕蘊の部】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati pañcasu upādānakkhandhesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
他の、別の |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu (115-2.) |
|
|
|
|
upādāna |
upa-ā-dā |
名 |
a |
中 |
依(属) |
取、取着 |
|
|
|
|
khandhesu. |
|
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
蘊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘は、五取蘊なる諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati pañcasu upādānakkhandhesu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu? (116-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しからば比丘たちよ、いかに比丘は、五取蘊なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu – |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
rūpaṃ, |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
色 |
|
|
|
|
iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
rūpassa |
|
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
色 |
|
|
|
|
samudayo, |
saṃ-ud-i |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
集、生起、原因 |
|
|
|
|
iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
rūpassa |
|
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
色 |
|
|
|
|
atthaṅgamo; |
gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅没 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かく色あり。かく色の生起あり。かく色の滅没あり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya
atthaṅgamo; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; (116-4.) |
|
|
|
|
vedanā, |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
受 |
|
|
|
|
vedanāya |
vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
属 |
受 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かく受あり。かく受の生起あり。かく受の滅没あり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; (116-4.) |
|
|
|
|
saññā, |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
想 |
|
|
|
|
saññāya |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
属 |
想 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かく想あり。かく想の生起あり。かく想の滅没あり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ
atthaṅgamo; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo, (116-4.) |
|
|
|
|
saṅkhārā, |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
行 |
|
|
|
|
saṅkhārānaṃ |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
行 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かく諸行あり。かく諸行の生起あり。かく諸行の滅没あり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa
atthaṅgamo’ti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ (116-4.) |
|
|
|
|
viññāṇaṃ, |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
viññāṇassa |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
識 |
|
|
|
|
ti, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
かく識あり。かく識の生起あり。かく識の滅没あり』と、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā
dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī
viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti ajjhattaṃ vā
dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati,
ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; (115-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の諸法に関して諸法を随観する者として住し、外の諸法に関して諸法を随観する者として住し、あるいは内外の諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati,
samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. (115-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸法に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、諸法に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは諸法に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā
panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. (115-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕法が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya
paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. (115-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
116-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati
pañcasu upādānakkhandhesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu. (116-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、五蘊なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khandhapabbaṃ niṭṭhitaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khandha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
蘊 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ. |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【〔五〕蘊の部】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dhammānupassanā āyatanapabbaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
āyatana |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
処、入処 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【法随観:〔十二〕処の部】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati (116-1.) |
|
|
|
|
chasu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処 |
六 |
|
|
|
|
ajjhattika |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
内の |
|
|
|
|
bāhiresu |
|
形 |
a |
中 |
複 |
処 |
外の |
|
|
|
|
āyatanesu. |
|
名 |
a |
中 |
複 |
処 |
処、入処 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘は、内外の六処なる諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu? (117-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しからば比丘たちよ、いかに比丘は、内外の六処なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuñca pajānāti, rūpe ca
pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā
ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa
āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
cakkhuñ |
|
名 |
us |
中 |
単 |
対 |
眼 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
了知する、よく知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpe |
|
名 |
a |
中(男) |
複 |
対 |
色 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
tad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ubhayaṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
両方 |
|
|
|
|
paṭicca |
prati-i |
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
よって、ために |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjati |
ud-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
起こる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
saṃyojanaṃ |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
anuppannassa |
an-ud-pad |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
未生の |
|
|
|
|
saṃyojanassa |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
uppādo |
ud-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
生起、発生 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
uppannassa |
ud-pad |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
生じた |
|
|
|
|
saṃyojanassa |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
pahānaṃ |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
捨、断 |
|
|
|
|
hoti |
同上 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti, |
同上 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pahīnassa |
pra-hā |
過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
捨断された |
|
|
|
|
saṃyojanassa |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
āyatiṃ |
|
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
延長、長さ、未来、将来 |
|
|
|
|
anuppādo |
an-ud-pad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
未生 |
|
|
|
|
hoti |
同上 |
|
|
|
|
tañ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pajānāti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、眼を了知します。また、諸々の色を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Sotañca pajānāti, sadde ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca
uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa
uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti
tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca
pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Sotañ |
śru |
名 |
as |
中 |
単 |
対 |
耳 |
|
|
|
|
ca pajānāti, sadde ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ
paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. (117-3.) |
|
|
|
|
sadde |
|
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
声、音 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、耳を了知します。また、諸々の声を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Ghānañca pajānāti, gandhe ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ
paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Ghānañ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
鼻 |
|
|
|
|
ca pajānāti, gandhe ca pajānāti, yañca
tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. (117-3.) |
|
|
|
|
gandhe |
|
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
香 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、鼻を了知します。また、諸々の香を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Jivhañca pajānāti, rase ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca
uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa saṃyojanassa
uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa pahānaṃ hoti
tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca
pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Jivhañ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
舌 |
|
|
|
|
ca pajānāti, rase ca
pajānāti, yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā
ca anuppannassa saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
saṃyojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa
āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. (117-3.) |
|
|
|
|
rase |
|
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
味 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、舌を了知します。また、諸々の味を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kāyañca pajānāti, phoṭṭhabbe ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ
paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kāyañ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
身 |
|
|
|
|
ca pajānāti, phoṭṭhabbe ca pajānāti, yañca
tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. (117-3.) |
|
|
|
|
phoṭṭhabbe |
spṛś |
名未分 |
a |
中→男 |
複 |
対 |
触 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、身を了知します。また、諸々の触を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Manañca pajānāti, dhamme ca pajānāti, yañca tadubhayaṃ
paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Manañ |
|
名 |
o |
中 |
単 |
主 |
意 |
|
|
|
|
ca pajānāti, dhamme ca pajānāti, yañca
tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saṃyojanaṃ tañca pajānāti, yathā ca anuppannassa
saṃyojanassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa saṃyojanassa
pahānaṃ hoti tañca pajānāti, yathā ca pahīnassa saṃyojanassa āyatiṃ anuppādo
hoti tañca pajānāti. (117-3.) |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
法 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また、意を了知します。また、諸々の法を了知します。また、その両者によって起こる結合、それを了知しますまた、生じていなかった結合の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた結合の捨断があれば、そのようにそれを了知します。また、捨断された結合が未来に生じなくなったならば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā
dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī
viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Iti ajjhattaṃ vā
dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati,
ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; (115-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の諸法に関して諸法を随観する者として住し、外の諸法に関して諸法を随観する者として住し、あるいは内外の諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati,
samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. (115-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸法に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、諸法に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは諸法に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā
panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. (115-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕法が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya
paṭissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati. (115-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati
chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu dhammesu
dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. (117-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつにこのように比丘は、内外の六処なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Āyatanapabbaṃ niṭṭhitaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Āyatana |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
処、入処 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ. |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【〔十二〕処の部】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dhammānupassanā bojjhaṅgapabbaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
anupassanā |
anu-paś |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
随観 |
|
|
|
|
bojjhaṅga |
budh |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
覚支、菩提分 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【法随観:〔七〕覚支の部】 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati sattasu bojjhaṅgesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati (116-1.) |
|
|
|
|
sattasu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処 |
七 |
|
|
|
|
bojjhaṅgesu. |
|
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
覚支 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、さらにまた別に、比丘は、七覚支なる諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī
viharati sattasu bojjhaṅgesu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhu dhammesu
dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu? (118-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しからば比丘たちよ、いかに比丘は、七覚支なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ
‘atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ
satisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca
anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca
uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, bhikkhave,
bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. (115-4, 5.) |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgaṃ |
saṃ-budh |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
覚支、等覚支 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo’ |
saṃ-budh |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
覚支、等覚支 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgassa |
saṃ-budh |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
覚支、等覚支 |
|
|
|
|
bhāvanāya |
bhū |
名 |
ā |
女 |
単 |
属 |
修習 |
|
|
|
|
pāripūrī |
pari-pūr |
名 |
ī |
女 |
単 |
主 |
完全、円満 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、あるいは、内に念覚支のあることを『私には内に念覚支がある』と了知します。あるいは、内に念覚支のなきことを『私には内に念覚支がない』と了知します。また、生じていなかった念覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた念覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ
dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti
pajānāti, yathā ca anuppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca
pajānāti, yathā ca uppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī
hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa uppādo
hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
vicaya |
vi-ci |
名 |
a |
男 |
持 |
簡択、調査 →択法 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に択法覚支のあることを『私には内に択法覚支がある』と了知します。あるいは、内に択法覚支のなきことを『私には内に択法覚支がない』と了知します。また、生じていなかった択法覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた択法覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
vīriyasambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ
‘natthi me ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa
vīriyasambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ vīriyasambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa vīriyasambojjhaṅgassa uppādo hoti
tañca pajānāti, yathā ca uppannassa vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
vīriya |
|
名 |
a |
中 |
持 |
精進 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に精進覚支のあることを『私には内に精進覚支がある』と了知します。あるいは、内に精進覚支のなきことを『私には内に精進覚支がない』と了知します。また、生じていなかった精進覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた精進覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
pītisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘natthi
me ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa
pītisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa pītisambojjhaṅgassa uppādo hoti
tañca pajānāti, yathā ca uppannassa pītisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
持 |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に喜覚支のあることを『私には内に喜覚支がある』と了知します。あるいは、内に喜覚支のなきことを『私には内に喜覚支がない』と了知します。また、生じていなかった喜覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた喜覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ
passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti
pajānāti, yathā ca anuppannassa passaddhisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca
pajānāti, yathā ca uppannassa passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī
hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa passaddhisambojjhaṅgassa uppādo
hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
passaddhi |
pra-śrambh |
名 |
i |
女 |
持 |
軽安、止、安息 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に軽安覚支のあることを『私には内に軽安覚支がある』と了知します。あるいは、内に軽安覚支のなきことを『私には内に軽安覚支がない』と了知します。また、生じていなかった軽安覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた軽安覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
samādhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ
‘natthi me ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa
samādhisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa samādhisambojjhaṅgassa uppādo hoti
tañca pajānāti, yathā ca uppannassa samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
samādhi |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
持 |
定、三昧、精神集中 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に定覚支のあることを『私には内に定覚支がある』と了知します。あるいは、内に定覚支のなきことを『私には内に定覚支がない』と了知します。また、生じていなかった定覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた定覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ
upekkhāsambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ
‘natthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa
upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa
upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Santaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘atthi me
ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’ti
pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti
tañca pajānāti, yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
(118-3.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは、内に捨覚支のあることを『私には内に捨覚支がある』と了知します。あるいは、内に捨覚支のなきことを『私には内に捨覚支がない』と了知します。また、生じていなかった捨覚支の生起があれば、そのようにそれを了知します。また、生じた捨覚支の修習の完成があれば、そのようにそれを了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā
dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī
viharati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Iti ajjhattaṃ vā
dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati,
ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; (115-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
このように、内の諸法に関して諸法を随観する者として住し、外の諸法に関して諸法を随観する者として住し、あるいは内外の諸法に関して諸法を随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samudayadhammānupassī
vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati,
samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati. (115-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸法に関して生起の性質あるものと随観する者として住し、諸法に関して消滅の性質あるものと随観する者として住し、あるいは諸法に関して生起と消滅の性質あるものと随観する者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Atthi dhammā’ti vā
panassa sati paccupaṭṭhitā hoti. (115-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいは彼には『〔ただ〕法が存在する』という念が現起しますが、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na
ca kiñci loke upādiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yāvadeva ñāṇamattāya
paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. (115-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔それは〕智のため、念のため、〔渇愛や見に〕依止せずして住するかぎりのことであり、しかして彼は世における何ものをも執受しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati
sattasu bojjhaṅgesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, bhikkhu
dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu. (118-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつのこのように比丘は、七覚支なる諸法に関して諸法を随観する者として住するのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bojjhaṅgapabbaṃ niṭṭhitaṃ [bojjhaṅgapabbaṃ niṭṭhitaṃ.
paṭhamabhāṇavāraṃ (syā.)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Bojjhaṅga |
budh |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
覚支、菩提分 |
|
|
|
|
pabbaṃ |
|
名 |
an |
中 |
単 |
主 |
結節、腕、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ. |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【〔七〕覚支の部】おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |