|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7. Moggallānasuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Moggallāna |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人名、モッガッラーナ |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「モッガッラーナ経」(『相応部』44-7) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416. Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā mahāmoggallāno
tenupasaṅkami; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
vaccha |
|
名 |
a |
男 |
有(持) |
人名、ヴァッチャ |
|
|
|
|
gotto |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
姓、氏姓、種姓、家系 |
|
|
|
|
paribbājako |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
遍歴者、遊行者 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
mahāmoggallāno |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、マハーモッガッラーナ |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkami; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、ヴァッチャ氏姓の遍歴行者が尊者マハーモッガッラーナへ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmatā mahāmoggallānena saddhiṃ sammodi. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āyasmatā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
具 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
mahāmoggallānena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
人名、マハーモッガッラーナ |
|
|
|
|
saddhiṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
共に、一緒に(具格支配) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sammodi. |
saṃ-mud |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
相喜ぶ、挨拶する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者マハーモッガッラーナと挨拶した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ
nisīdi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ |
saṃ-mud |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
よろこばしい |
|
|
|
|
kathaṃ |
|
名 |
a |
女 |
単 |
対 |
話、説、論 |
|
|
|
|
sāraṇīyaṃ |
saṃ-raj |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
相慶慰すべき、喜ぶべき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vītisāretvā |
vi-ati-sṛ 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
交わす、交換する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdi. |
ni-sad |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜ばしき慶賀の言葉を交わして、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ
mahāmoggallānaṃ etadavoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinno |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
vaccha |
|
名 |
a |
男 |
有(持) |
人名、ヴァッチャ |
|
|
|
|
gotto |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
姓、氏姓、種姓、家系 |
|
|
|
|
paribbājako |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
遍歴者、遊行者 |
|
|
|
|
āyasmantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
mahāmoggallānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、マハーモッガッラーナ |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐ったヴァッチャ氏姓の遍歴行者は、尊者マハーモッガッラーナへこう言った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, sassato loko’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
nu |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いったい、たぶん、〜かどうか、〜ではないか |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bho |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、君よ、友よ、ああ、おお |
|
|
|
|
moggallāna, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、モッガッラーナ |
|
|
|
|
sassato |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
常の、恒常の、常住の |
|
|
|
|
loko’’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
世界、世間 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、世間は常住なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ |
a-vi-ā-kṛ |
名過分 |
a |
男→中 |
単 |
主 |
解答されない、無記 |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
etaṃ, |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
vaccha, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ヴァッチャ |
|
|
|
|
bhagavatā – |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
具 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’’’ti.
(416-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『世間は常住である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, asassato loko’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, asassato loko’’ti? (416-5.) |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
asassato |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無常 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者モッガッラーナよ、世間は無常なのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā
– (416-7.) |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘asassato loko’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘asassato loko’’’ti.
(416-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『世間は無常である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, antavā loko’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho
moggallāna, antavā loko’’ti?
(416-5.) |
|
|
|
|
antavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
有限、有辺 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、世間は有限なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ,
vaccha, bhagavatā – (416-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘antavā loko’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘antavā loko’’’ti.
(416-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『世間は有限である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, anantavā loko’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho
moggallāna, anantavā
loko’’ti? (416-8.) |
|
|
|
|
anantavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
無限、無辺 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者モッガッラーナよ、世間は無限なのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha,
abyākataṃ bhagavatā – (416-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘anantavā loko’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘anantavā loko’’’ti.
(416-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『世間は無限である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho
moggallāna, (416-5.) |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
jīvaṃ |
jīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
命、生命 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
sarīra’’n |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
遺体、遺骨、舎利 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、生命と身体は同一なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ,
vaccha, bhagavatā – (416-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘taṃ jīvaṃ taṃ
sarīra’’’nti. (416-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『生命と身体は同一である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho
moggallāna, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti? (416-8, 17.) |
|
|
|
|
aññaṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
他の、異なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者モッガッラーナよ、生命と身体は別異なのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha,
abyākataṃ bhagavatā – (416-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ
sarīra’’’nti. (416-20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『生命と身体は別異である』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho
moggallāna, (416-5.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
paraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
他の、(副対:さらに、後に、越えて) |
|
|
|
|
maraṇā’’ |
mṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
死 →死後に |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、如来は死後、存在するのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ,
vaccha, bhagavatā – (416-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’’’ti. (416-23.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『如来は死後、存在する』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, na hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho
moggallāna, na hoti tathāgato
paraṃ maraṇā’’ti? (416-8, 23.) |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者モッガッラーナよ、如来は死後、存在しないのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha,
abyākataṃ bhagavatā – (416-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘na hoti tathāgato
paraṃ maraṇā’’’ti. (416-26.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『如来は死後、存在しない』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato
paraṃ maraṇā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ nu kho, bho
moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti?
(416-5, 26.) |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、如来は死後、存在し、かつ存在しないのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Abyākataṃ kho etaṃ,
vaccha, bhagavatā – (416-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘hoti ca na ca hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. (416-29.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『如来は死後、存在し、かつ存在しない』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, neva hoti na na hoti tathāgato
paraṃ maraṇā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho
moggallāna, neva hoti na na
hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? (416-26.) |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者モッガッラーナよ、如来は死後、存在するのでもなく、かつ存在しないのでもないのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-33. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha,
abyākataṃ bhagavatā – (416-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、世尊によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-34. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. (416-32.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『如来は死後、存在するのでもなく、かつ存在しないのでもない』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-35. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Ko nu kho, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena
aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
nu |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いったい、たぶん、〜かどうか、〜ではないか |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bho |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、君よ、友よ、ああ、おお |
|
|
|
|
moggallāna, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、モッガッラーナ |
|
|
|
|
hetu |
hi |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
因、原因(属格に副対で「〜のゆえに」) |
|
|
|
|
ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
paccayo, |
prati-i |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
縁、資具 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
aññatitthiyānaṃ |
|
形 |
a |
男 |
複 |
属 |
異学、外教 |
|
|
|
|
paribbājakānaṃ |
pra-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
puṭṭhānaṃ |
prach |
過分 |
a |
男 |
複 |
属 |
尋ねられた、質問された |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
veyyākaraṇaṃ |
vi-ā-kṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
授記、解答 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti – |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者モッガッラーナよ、いったい、いかなる因、いかなる縁あって、このように質問された異学の遍歴行者たちには、このような解答があるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā,
anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti
vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā,
hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇāti vā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ
maraṇāti vā, hoti ca
na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā? (416-5, 8, 11, 14, 17, 20, 23,
26, 29, 32.) |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』と、『世間は無常である』と、『世間は有限である』と、『世間は無限である』と、『生命と身体は同一である』と、『生命と身体は別異である』と、『如来は死後、存在する』と、『如来は死後、存在しない』と、『如来は死後、存在し、かつ存在しない』と、あるいは『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-37. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ko pana, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena samaṇassa
gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ko pana, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena samaṇassa gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti
– (416-35.) |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
samaṇassa |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
沙門 |
|
|
|
|
gotamassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
|
puṭṭhassa |
prach |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
問われた |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかして尊者モッガッラーナよ、いったい、いかなる因、いかなる縁あって、このように質問された沙門ゴータマには、このような解答がないのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-38. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sassato lokotipi, asassato lokotipi, antavā lokotipi, anantavā
lokotipi, taṃ jīvaṃ taṃ sarīrantipi, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, hoti
tathāgato paraṃ maraṇātipi, na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, hoti ca na ca
hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ
maraṇātipī’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sassato lokotipi, asassato lokotipi, antavā lokotipi, anantavā lokotipi, taṃ jīvaṃ taṃ sarīrantipi, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, na hoti tathāgato paraṃ
maraṇātipi, hoti ca na
ca hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī’’ti? (416-36.) |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』とも、『世間は無常である』とも、『世間は有限である』とも、『世間は無限である』とも、『生命と身体は同一である』とも、『生命と身体は別異である』とも、『如来は死後、存在する』とも、『如来は死後、存在しない』とも、『如来は死後、存在し、かつ存在しない』とも、『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』とも」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-39. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama,
esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Aññatitthiyā |
|
形 |
a |
男 |
複 |
主 |
異学、外教 |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
vaccha, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ヴァッチャ |
|
|
|
|
paribbājakā |
pra-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
cakkhuṃ |
|
名 |
us |
中 |
単 |
対 |
眼 |
|
|
|
|
‘etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
mama, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
eso |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
aham |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
asmi, |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
eso |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
attā’ |
|
名 |
an |
男 |
単 |
主 |
我、自己 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samanupassanti…pe… |
saṃ-anu-paś |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
見る、見なす、考える |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、異学の遍歴行者たちは〈眼〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-40. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti
samanupassanti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
舌 |
|
|
|
|
‘etaṃ |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
mama, esohamasmi, eso
me attā’ti samanupassanti…pe… (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈舌〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-41. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti
samanupassanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manaṃ |
man |
名 |
as |
中 |
単 |
対 |
意 |
|
|
|
|
‘etaṃ mama,
esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti. (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈意〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-42. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ
veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
aññatitthiyānaṃ
paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – (416-35.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、このように質問された異学の遍歴行者たちには、このような解答があるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-43. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sassato lokoti vā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sassato lokoti vā…pe…
(416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』と…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-44. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇāti vā. (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……あるいは『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-45. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ
mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe…
(416-39.) |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samanupassati…pe… |
saṃ-anu-paś |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
見る、みなす、考える |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかしヴァッチャよ、阿羅漢にして等正覚者たる如来は、〈眼〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-46. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti
samanupassati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhaṃ ‘netaṃ mama,
nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… (416-40, 45.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈舌〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-47. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti
samanupassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manaṃ ‘netaṃ mama,
nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. (416-41, 45.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈意〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-48. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ
veyyākaraṇaṃ hoti – (416-37, 42.) |
|
|
|
|
tathāgatassa |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
如来 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、このように質問された如来には、このような解答がないのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-49. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sassato lokotipi…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sassato lokotipi…pe…
(416-38.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』とも…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-50. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇātipī’’ti. (416-38.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』とも」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-51. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā
tenupasaṅkami; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha kho vacchagotto
paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; (416-1.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起き上がる、奮起する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ās |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
坐具、坐処、座 |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、ヴァッチャ氏姓の遍歴行者は、座より立つと世尊へ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-52. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. (416-2.) |
|
|
|
|
bhagavatā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
具 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、世尊と挨拶した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-53. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ
nisīdi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ |
saṃ-mud |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
よろこばしい |
|
|
|
|
kathaṃ |
|
名 |
a |
女 |
単 |
対 |
話、説、論 |
|
|
|
|
sāraṇīyaṃ |
saṃ-raj |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
相慶慰すべき、喜ぶべき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vītisāretvā |
vi-ati-sṛ 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
交わす、交換する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdi. |
ni-sad |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜ばしき慶賀の言葉を交わして、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-54. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ
etadavoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinno kho
vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – (416-4.) |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐ったヴァッチャ氏姓の遍歴行者は、世尊へこう言った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-55. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko’’ti? (416-5.) |
|
|
|
|
gotama, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者ゴータマよ、いったい、世間は常住なのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-56. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, mayā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Abyākataṃ kho etaṃ,
vaccha, (416-6.) |
|
|
|
|
mayā – |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
具 |
私 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことは、私によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-57. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’ti…pe…. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’ti…pe….
(416-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『世間は常住である』とは」…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-58. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kiṃ pana, bho
gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? (416-32, 55.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……「しからば尊者ゴータマよ、如来は死後、存在するのでもなく、かつ存在しないのでもないのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-59. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ mayā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Etampi kho, vaccha,
abyākataṃ mayā – (416-9, 56.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、そのことも、私によっては解答されていません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-60. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. (416-32.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『如来は死後、存在するのでもなく、かつ存在しないのでもない』とは」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-61. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ
paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Ko nu kho, bho
gotama, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ
evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – (416-35, 55.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者ゴータマよ、いったい、いかなる因、いかなる縁あって、このように質問された異学の遍歴行者たちには、このような解答があるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-62. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’ti vā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’ti
vā…pe… (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』と…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-63. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā? (416-36.) |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……あるいは『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-64. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ko pana, bho gotama, hetu ko paccayo, yena bhoto gotamassa evaṃ
puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ko pana, bho gotama,
hetu ko paccayo, yena bhoto
gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – (416-37, 55.) |
|
|
|
|
bhoto |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
属 |
尊師、尊者 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかして尊者ゴータマよ、いったい、いかなる因、いかなる縁あって、このように質問された尊者ゴータマには、このような解答がないのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-65. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’tipi…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’tipi…pe…
(416-38.) |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』とも…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-66. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’tipī’’ti? (416-38.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』とも」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-67. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama,
esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Aññatitthiyā kho,
vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti
samanupassanti…pe… (416-39.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ヴァッチャよ、異学の遍歴行者たちは〈眼〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-68. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti
samanupassanti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhaṃ ‘etaṃ mama,
esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… (416-40.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈舌〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-69. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti
samanupassanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manaṃ ‘etaṃ mama,
esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti. (416-41.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈意〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-70. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ
veyyākaraṇaṃ hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā aññatitthiyānaṃ
paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – (416-42.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、このように質問された異学の遍歴行者たちには、このような解答があるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-71. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’ti vā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’ti
vā…pe… (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』と…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-72. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘neva hoti na na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. (416-36.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……あるいは『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-73. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ
mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgato ca kho,
vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso
attā’ti samanupassati…pe… (416-45.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかしヴァッチャよ、阿羅漢にして等正覚者たる如来は、〈眼〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-74. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti
samanupassati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
jivhaṃ ‘netaṃ mama,
nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… (416-46.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈舌〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-75. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti
samanupassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
manaṃ ‘netaṃ mama,
nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. (416-47.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……〈意〉を『これは私のものだ』、『これが私だ』、『これは私の〈我〉だ』と見なしません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-76. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā tathāgatassa
evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – (416-48.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、このように質問された如来には、このような解答がないのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-77. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi,
‘anantavā loko’tipi, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’ntipi, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ
sarīra’ntipi, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na
na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sassato loko’tipi,
‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi, ‘anantavā loko’tipi, ‘taṃ jīvaṃ taṃ
sarīra’ntipi, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’ntipi, ‘hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti
tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ
maraṇā’tipī’’ti. (416-38.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『世間は常住である』とも、『世間は無常である』とも、『世間は有限である』とも、『世間は無限である』とも、『生命と身体は同一である』とも、『生命と身体は別異である』とも、『如来は死後、存在する』とも、『如来は死後、存在しない』とも、『如来は死後、存在し、かつ存在しない』とも、『如来は死後、存在しないのでもなく、かつ存在しないのでもない』とも」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-78. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Acchariyaṃ, |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
希有の |
|
|
|
|
bho |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、君よ、友よ、ああ、おお |
|
|
|
|
gotama, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
|
abbhutaṃ, |
a-bhū |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
未曾有の |
|
|
|
|
bho |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、君よ、友よ、ああ、おお |
|
|
|
|
gotama! |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「希有なり、尊者ゴータマよ。未曾有なり、尊者ゴータマよ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-79. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yatra hi nāma satthu ca [satthussa ca (sī. pī.), satthu ceva
(khemāsutte)] sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati
samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yatra |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜ところのその場所、〜の所 |
|
|
|
|
hi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら |
|
|
|
|
nāma |
|
名 |
an |
中 |
単 |
副対 |
と、という名の →じつに〜であるから |
|
|
|
|
satthu |
|
名 |
ar |
男 |
単 |
属 |
師 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
sāvakassa |
śru |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
atthena |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
具 |
義、利益 |
|
|
|
|
attho |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
義、意味 |
|
|
|
|
byañjanena |
vi-anj |
名 |
a |
中 |
単 |
具 |
相、字句、副菜 |
|
|
|
|
byañjanaṃ |
vi-añj |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
相、字句 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
saṃsandissati |
saṃ-syand |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
交際する、合流する |
|
|
|
|
samessati |
saṃ-i |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
一致する、集合する、交際する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
virodhayissati, |
vi-rudh 使 |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
違和させる、敵意をもたせる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yadidaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
|
agga |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
最上 |
|
|
|
|
padasmiṃ. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
足、句 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
すなわち、最上の句に関して、師の〔主張〕と弟子の〔主張とが〕、意味と意味、語句と語句が合流し、一致し、違和しないというのですから。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-80. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idānāhaṃ, bho gotama, samaṇaṃ mahāmoggallānaṃ upasaṅkamitvā
etamatthaṃ apucchiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idāni |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
今、いまや |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bho |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、君よ、友よ、ああ、おお |
|
|
|
|
gotama, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
|
samaṇaṃ |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
沙門 |
|
|
|
|
mahāmoggallānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、マハーモッガッラーナ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
etam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
apucchiṃ. |
a-prach |
動 |
ア |
能 |
単 |
一 |
問う |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者ゴータマよ、私はいま、沙門マハーモッガッラーナに近づき、この義を問いました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-81. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Samaṇopi me moggallāno etehi padehi etehi byañjanehi tamatthaṃ
byākāsi, seyyathāpi bhavaṃ gotamo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Samaṇo |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
沙門 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
与 |
私 |
|
|
|
|
moggallāno |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、モッガッラーナ |
|
|
|
|
etehi |
|
代 |
代的 |
中 |
複 |
具 |
これ |
|
|
|
|
padehi |
|
名 |
a |
中 |
複 |
具 |
足、句 |
|
|
|
|
etehi |
|
代 |
代的 |
中 |
複 |
具 |
これ |
|
|
|
|
byañjanehi |
|
名 |
a |
中 |
複 |
具 |
特相、字句 |
|
|
|
|
tam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
byākāsi, |
vi-ā-kṛ |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
解答する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
bhavaṃ |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
主 |
尊師、尊者 |
|
|
|
|
gotamo. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あたかも尊者ゴータマの如く、沙門モッガッラーナもまた、私へ、この諸句、この諸語によってこの義を解答しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-82. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Acchariyaṃ, bho
gotama, abbhutaṃ, bho gotama! (416-78.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
希有なり、尊者ゴータマよ。未曾有なり、尊者ゴータマよ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
416-83. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena
byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ
aggapadasmi’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yatra hi nāma satthu
ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na
virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmi’’n (416-79.) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
すなわち、最上の句に関して、師の〔主張〕と弟子の〔主張とが〕、意味と意味、語句と語句が合流し、一致し、違和しないというのですから」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sattamaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sattamaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第七の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第七〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |