|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. Āpaṇasuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Āpaṇa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
地名、アーパナ |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「アーパナ経」(『相応部』48-50) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520. Evaṃ me sutaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
具 |
私 |
|
|
|
|
sutaṃ – |
śru |
名過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
聞かれた、所聞 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私はこのように聞いた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅgesu viharati āpaṇaṃ nāma aṅgānaṃ
nigamo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekaṃ |
|
数 |
代的 |
男 |
単 |
副対 |
一、とある |
|
|
|
|
samayaṃ |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
副対 |
時 |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
aṅgesu |
|
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
地名、アンガ国 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āpaṇaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
地名、アーパナ |
|
|
|
|
nāma |
|
名 |
an |
中 |
単 |
副対 |
と、という名の、じつに |
|
|
|
|
aṅgānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
地名、アンガ国 |
|
|
|
|
nigamo. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
町 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるとき世尊はアンガ国に住しておられた。アンガ国のアーパナという町であった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tatra kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tatra |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
āyasmantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
sāriputtaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、サーリプッタ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āmantesi – |
|
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
呼びかける、話す、相談する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに世尊は尊者サーリプッタへ呼びかけられた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘yo so, sāriputta, ariyasāvako tathāgate ekantagato
[ekantigato (sī.)] abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā
kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
sāriputta, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、サーリプッタ |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる |
|
|
|
|
sāvako |
śru |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
tathāgate |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
如来 |
|
|
|
|
ekanta |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
一向の、単一の |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った →極度の、非常に |
|
|
|
|
abhippasanno, |
abhi-pra-sad |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
大いに喜んだ、浄信ある |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tathāgate |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
如来 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
tathāgata |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
依(属) |
如来 |
|
|
|
|
sāsane |
śās |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
教、教説 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
kaṅkheyya |
|
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
疑う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vicikiccheyya |
vi-cit 意 |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
疑う、猶予する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vā’’ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「サーリプッタよ、およそ聖者の弟子が如来に対し、非常に浄信あるならば、その者は如来あるいは如来の教説に対して、疑わず、疑惑しないでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yo so, bhante, ariyasāvako tathāgate ekantagato abhippasanno,
na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo so, bhante, ariyasāvako tathāgate
ekantagato abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā
vicikiccheyya vā. (520-4.) |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者よ、およそ聖者の弟子が如来に対し、非常に浄信あるならば、その者は如来あるいは如来の教説に対して、疑わず、疑惑しないでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa evaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ
āraddhavīriyo viharissati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Saddhassa |
|
名形 |
a |
男 |
単 |
属 |
信ある |
|
|
|
|
hi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる |
|
|
|
|
sāvakassa |
śru |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pāṭikaṅkhaṃ |
prati-kāṅkṣ |
未分 |
a |
中 |
単 |
主 |
期待されるべき |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
āraddha |
ā-rabh |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
開始した、励んだ |
|
|
|
|
vīriyo |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
精進 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharissati – |
vi-hṛ |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信ある聖者の弟子には、精進に励んで住するであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・以下のサーリプッタの台詞はすべて疑念のない事の理由になっている(信があれば最終的に慧が生じるので、如来の所説が真実であると確認でき、結果としてよりいっそう信が高まる、という趣旨である)。しかしhiを逐一「なぜなら」とすると文がおかしくなるので、あえて虚辞とした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ
upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
akusalānaṃ |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
属 |
不善 |
|
|
|
|
dhammānaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
法 |
|
|
|
|
pahānāya, |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
与 |
捨断 |
|
|
|
|
kusalānaṃ |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
属 |
善、善巧の |
|
|
|
|
dhammānaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
法 |
|
|
|
|
upasampadāya, |
upa-saṃ-pad |
名 |
ā |
女 |
単 |
与 |
具足、受戒 |
|
|
|
|
thāmavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
強力な、力勢ある |
|
|
|
|
daḷha |
|
形 |
a |
‐ |
相 |
堅固の |
|
|
|
|
parakkamo |
para-kram |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
努力、勇猛 |
|
|
|
|
anikkhitta |
a-ni-kṣip |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
布置しない、放置しない、貯蓄しない |
|
|
|
|
dhuro |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
荷物、責任、忍持、先頭 |
|
|
|
|
kusalesu |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
処 |
善、善巧の |
|
|
|
|
dhammesu. |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸々の不善法の捨断のため、諸々の善法の具足のため、強力で、堅固勇猛で、諸々の善法に関する忍持を捨て置かない者となって〔住するであろうという、そのようなことが〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃ hissa, bhante, vīriyaṃ tadassa vīriyindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
hi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assa, |
as |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
vīriyaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
精進 |
|
|
|
|
tad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
assa |
同上 |
|
|
|
|
vīriya |
|
名 |
a |
中 |
持 |
精進 |
|
|
|
|
indriyaṃ. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
根、感官、感覚能力、感覚器官 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、精進があるならば、それが精進根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ
pāṭikaṅkhaṃ yaṃ satimā bhavissati, paramena satinepakkena samannāgato,
cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ (520-6.) |
|
|
|
|
āraddha |
ā-rabh |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
開始した、励んだ |
|
|
|
|
vīriyassa |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
属 |
精進 |
|
|
|
|
satimā |
smṛ |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
念ある、憶念ある |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhavissati, |
bhū |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paramena |
|
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
最上の |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
依(具) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
nepakkena |
|
名 |
a |
中 |
単 |
具 |
俊敏、慎重、慧 |
|
|
|
|
samannāgato, |
saṃ-anu-ā-gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具備した、具足の |
|
|
|
|
cira |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
久しく |
|
|
|
|
katam |
kṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
なされた |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
cira |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
久しく |
|
|
|
|
bhāsitam |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
いった、言説、所説 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
saritā |
smṛ |
名 |
ar |
男 |
単 |
主 |
憶念者 |
|
|
|
|
anussaritā. |
anu-smṛ |
名 |
ar |
男 |
単 |
主 |
随念者 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信あり、精進に励む聖者の弟子には、念をそなえ、最上の念による慎重さを具足して、久しくなされたこと、久しく言われたことを憶念し、随念する者となるであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, bhante, sati tadassa satindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
hissa, bhante, sati tadassa satindriyaṃ. (520-8.) |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
依(属) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、念があるならば、それが念根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa
upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ vossaggārammaṇaṃ karitvā labhissati
samādhiṃ, labhissati cittassa ekaggataṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ (520-9.) |
|
|
|
|
upaṭṭhita |
upa-sthā |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
用意された、現起した |
|
|
|
|
satino |
smṛ |
形 |
in |
男 |
単 |
属 |
念の |
|
|
|
|
vossagga |
ava-sṛj |
名 |
a |
男 |
持 |
捨遺、棄捨 |
|
|
|
|
ārammaṇaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
所縁、対象 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
karitvā |
kṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
なす |
|
|
|
|
labhissati |
labh |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
得る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samādhiṃ, |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
単 |
対 |
定、三昧、精神集中 |
|
|
|
|
labhissati |
同上 |
|
|
|
|
cittassa |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
ekaggataṃ. |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
一境性 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信あり、精進に励み、念が現起した聖者の弟子には、棄捨を所縁となして、三昧を得、心一境性を得るであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yo hissa, bhante, samādhi tadassa samādhindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
hissa, bhante, samādhi tadassa samādhindriyaṃ. (520-8.) |
|
|
|
|
samādhi |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
単 |
主 |
定、三昧、精神統一 |
|
|
|
|
samādhi |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
依(属) |
定、三昧、精神統一 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、定があるならば、それが定根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa
upaṭṭhitassatino samāhitacittassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
bhante, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino samāhitacittassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati – (520-11.) |
|
|
|
|
samāhita |
saṃ-ā-dhā |
名過分 |
a |
男 |
有(持) |
定置された、入定した |
|
|
|
|
cittassa |
cit |
名 |
a |
中→男 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānissati – |
pra-jñā |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信あり、精進に励み、念が現起し、心が入定した聖者の弟子には、このように知るであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anamataggo kho saṃsāro. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anamataggo |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無始の、無窮の |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
saṃsāro. |
saṃ-sṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
輪廻、流転 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『輪廻は無始なり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ
taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Pubbā |
|
形 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
前の、先の、昔の |
|
|
|
|
koṭi |
|
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
点、終点、頂点、辺、辺際 →前際 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paññāyati |
pra-jñā 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知られる、認められる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
avijjā |
a-vid |
名 |
ā |
女 |
有(持) |
無明 |
|
|
|
|
nīvaraṇānaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
蓋 |
|
|
|
|
sattānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
有情、衆生 |
|
|
|
|
taṇhā |
|
名 |
ā |
女 |
有(持) |
渇愛、愛 |
|
|
|
|
saṃyojanānaṃ |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中→男 |
複 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
sandhāvataṃ |
saṃ-dhāv |
現分 |
ant |
男 |
複 |
属 |
走り回る、流転輪廻する |
|
|
|
|
saṃsarataṃ. |
saṃ-sṛ |
現分 |
ant |
男 |
複 |
属 |
動き回る、輪廻する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈無明〉という蓋あり、〈渇愛〉という結縛あって流転し輪廻する有情たちの前際は、知られることがない。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Avijjāya tveva tamokāyassa asesavirāganirodho santametaṃ padaṃ
paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Avijjāya |
a-vid |
名 |
ā |
女 |
単 |
属 |
無明 |
|
|
|
|
tv |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
という(ti)、しかし(tu) |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
tamo |
|
名 |
as |
中 |
依(属) |
闇 |
|
|
|
|
kāyassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
身体、集まり |
|
|
|
|
asesa |
śiṣ |
形 |
a |
‐ |
持 |
残余なき |
|
|
|
|
virāga |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
依(奪) |
離貪、遠離 |
|
|
|
|
nirodho |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅、滅尽 |
|
|
|
|
santam |
śam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
寂静の |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
padaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
句、足、場所 |
|
|
|
|
paṇītam |
pra-nī |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
適用された、勝妙の |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
padaṃ, |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
句、足、場所 |
|
|
|
|
yadidaṃ – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかして、〈無明〉という闇の集まりの残余なき離貪のゆえの滅尽寂静。これが勝妙の位である。この位、すなわち、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「位」という訳語は『南伝』、『原始』にならったもの。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo
nirodho nibbānaṃ [nibbānanti (?)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
すべて |
|
|
|
|
saṅkhāra |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
依(属) |
行、行為 |
|
|
|
|
samatho |
śam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
止、止息、寂止、奢摩他 |
|
|
|
|
sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
すべて |
|
|
|
|
upadhi |
upa-dhā |
名 |
i |
男 |
依(属) |
依、存在の基礎、生の素因 |
|
|
|
|
paṭinissaggo |
pari-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨遺、捨離、定棄 |
|
|
|
|
taṇhā |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
渇愛 |
|
|
|
|
khayo |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
尽、滅尽 |
|
|
|
|
virāgo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
離貪 |
|
|
|
|
nirodho |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅 |
|
|
|
|
nibbānaṃ. |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
涅槃 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
全ての行の寂止、全ての素因の捨離、〈渇愛〉の滅尽、離貪、滅である涅槃は』〔と〕。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・tiがないが、ここまでが聖者の弟子に期待される了知の内容のはずである。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, bhante, paññā tadassa paññindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā hissa, bhante, paññā tadassa paññindriyaṃ.(520-10.) |
|
|
|
|
paññā |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
智慧、般若 |
|
|
|
|
paññā |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
智慧、般若 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、慧があるならば、それが慧根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddho so [sa kho so (sī. syā. kaṃ.)], bhante, ariyasāvako
evaṃ padahitvā padahitvā evaṃ saritvā saritvā evaṃ samādahitvā samādahitvā
evaṃ pajānitvā pajānitvā evaṃ abhisaddahati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddho |
śrad-dhā |
名形 |
a |
男 |
単 |
主 |
信ある |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
ariya |
|
名形 |
a |
男 |
依(属) |
聖なる |
|
|
|
|
sāvako |
śru |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
padahitvā |
pra-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
努力する、励む |
|
|
|
|
padahitvā |
pra-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
努力する、励む |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
saritvā |
smṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
記憶する、想起する、憶念する |
|
|
|
|
saritvā |
smṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
記憶する、想起する、憶念する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samādahitvā |
saṃ-ā-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
定める、置く、(心を)統一する |
|
|
|
|
samādahitvā |
saṃ-ā-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
定める、置く、(心を)統一する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānitvā |
pra-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
知る、了知する |
|
|
|
|
pajānitvā |
pra-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhisaddahati – |
abhi-śrad-dhā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
信じる、信頼する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信ある聖者の弟子は、このようにくりかえし励み、このようにくりかえし憶念し、このようにくりかえし入定し、このようにくりかえし了知して、このように信じます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ime |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
対 |
これら |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
dhammā |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
法 |
|
|
|
|
ye |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
具 |
私 |
|
|
|
|
pubbe |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
前に、以前に |
|
|
|
|
sutavā |
śru |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
聞をそなえた、有聞の、博聞の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahesuṃ. |
bhū |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これら、かつて私によって聞かれたことのある諸々の法。それらに、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・構文の解釈に悩み、最初のimeは次文の目的語と見なしたが、これでよいかどうか。 |
|
|
|
・sutavāは現在分詞の複数形でsutavantāであるべきだし、さらに言えば過去受動分詞sutāであるべきではないか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tenāhaṃ etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi, paññāya ca
ativijjha [paṭivijjha (sī. ka.) tadaṭṭhakathāsu pana ativijjhitvāti vaṇṇitaṃ]
passāmī’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tena |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
etarahi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いま、現在 |
|
|
|
|
kāyena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
身 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
phusitvā |
spṛś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
触れる |
|
|
|
|
viharāmi, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
智慧 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ativijjha |
ati-vyadh |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
貫通、通達、洞察する |
|
|
|
|
passāmī’ |
pas |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私はいま、この身をもって触れて住し、智慧をもって洞察して見ている』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, bhante, saddhā tadassa saddhindriya’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā hissa, bhante, saddhā tadassa saddhindriya’’n (520-10.) |
|
|
|
|
saddhā |
śrad-dhā |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
信 |
|
|
|
|
saddhā |
śrad-dhā |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
信 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、信があるならば、それが信根です」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Sādhu |
sādh |
形 |
u |
中 |
単 |
主 |
善き、善哉、なにとぞ |
|
|
|
|
sādhu, |
sādh |
形 |
u |
中 |
単 |
主 |
善き、善哉、なにとぞ |
|
|
|
|
sāriputta! |
|
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、サーリプッタ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「善きかな、善きかな、サーリプッタよ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yo so, sāriputta, ariyasāvako tathāgate ekantagato
abhippasanno, na so tathāgate vā tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā
vicikiccheyya vā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yo so, sāriputta,
ariyasāvako tathāgate ekantagato abhippasanno, na so tathāgate vā
tathāgatasāsane vā kaṅkheyya vā vicikiccheyya vā. (520-4, 5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、およそ聖者の弟子が如来に対し、非常に浄信あるならば、その者は如来あるいは如来の教説に対して、疑わず、疑惑しないでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ
āraddhavīriyo viharissati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Saddhassa hi,
sāriputta, ariyasāvakassa etaṃ
pāṭikaṅkhaṃ yaṃ āraddhavīriyo viharissati – (520-4, 6.) |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信ある聖者の弟子には、精進に励んで住するであろうという、そのことが期待されます。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・なぜかevaṃがetaṃになっている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ
upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
akusalānaṃ dhammānaṃ
pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo
anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. (520-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
諸々の不善法の捨断のため、諸々の善法の具足のため、強力で、堅固勇猛で、諸々の善法に関する忍持を捨て置かない者となって〔住するであろうという、そのようなことが〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃ hissa, sāriputta, vīriyaṃ tadassa vīriyindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃ hissa, sāriputta,
vīriyaṃ tadassa vīriyindriyaṃ. (520-4, 8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、精進があるならば、それが精進根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ
pāṭikaṅkhaṃ yaṃ satimā bhavissati, paramena satinepakkena samannāgato,
cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ satimā
bhavissati, paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi
saritā anussaritā. (520-4, 9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信あり、精進に励む者の聖者の弟子には、念をそなえ、最上の念による慎重さを具足して、久しくなされたこと、久しく言われたことを憶念し、随念する者となるであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta, sati tadassa satindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta,
sati tadassa satindriyaṃ. (520-4, 10.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、念があるならば、それが念根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa
upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ vossaggārammaṇaṃ karitvā labhissati
samādhiṃ, labhissati cittassa ekaggataṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino etaṃ pāṭikaṅkhaṃ
yaṃ vossaggārammaṇaṃ karitvā labhissati samādhiṃ, labhissati cittassa
ekaggataṃ. (520-4, 11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信あり、精進に励み、念が現起した者の聖者の弟子には、棄捨を所縁となして、三昧を得、心一境性を得るであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yo hissa, sāriputta, samādhi tadassa samādhindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yo hissa, sāriputta,
samādhi tadassa samādhindriyaṃ. (520-4, 12.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、定があるならば、それが定根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi, sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa
upaṭṭhitassatino samāhitacittassa etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddhassa hi,
sāriputta, ariyasāvakassa āraddhavīriyassa upaṭṭhitassatino samāhitacittassa
etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yaṃ evaṃ pajānissati – (520-4, 13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信あり、精進に励み、念が現起し、心が入定した聖者の弟子には、このように知るであろうという、そのようなことが期待されます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-33. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anamataggo kho saṃsāro. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anamataggo kho
saṃsāro. (520-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔すなわち〕『輪廻は無始なり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-34. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ
taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Pubbā koṭi na
paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ
saṃsarataṃ. (520-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈無明〉という蓋あり、〈渇愛〉という結縛あって流転し輪廻する有情たちの前際は、知られることがない。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-35. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Avijjāya tveva tamokāyassa asesavirāganirodho santametaṃ padaṃ
paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Avijjāya tveva
tamokāyassa asesavirāganirodho santametaṃ padaṃ paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ –
(520-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかして、〈無明〉という闇の集まりの残余なき離貪のゆえの涅槃寂静。これが勝妙の位である。この位、すなわち、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo
nirodho nibbānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sabbasaṅkhārasamatho
sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. (520-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
全ての行の寂止、全ての素因の捨離、〈渇愛〉の滅尽、離貪、滅である涅槃は』〔と〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-37. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta, paññā tadassa paññindriyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta,
paññā tadassa paññindriyaṃ. (520-4, 18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、慧があるならば、それが慧根です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-38. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Saddho so [sa kho so (sī. syā. kaṃ. pī.)], sāriputta,
ariyasāvako evaṃ padahitvā padahitvā evaṃ saritvā saritvā evaṃ samādahitvā
samādahitvā evaṃ pajānitvā pajānitvā evaṃ abhisaddahati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Saddho so,
sāriputta, ariyasāvako evaṃ padahitvā padahitvā evaṃ saritvā saritvā evaṃ
samādahitvā samādahitvā evaṃ pajānitvā pajānitvā evaṃ abhisaddahati – (520-4,
19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信ある聖者の弟子は、このようにくりかえし励み、このようにくりかえし憶念し、このようにくりかえし入定し、このようにくりかえし了知して、このように信じます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-39. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ime kho te dhammā ye me pubbe sutavā ahesuṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ime kho te dhammā ye
me pubbe sutavā ahesuṃ. (520-20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かつて私によって聞かれたことのある諸々の法。それらに、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-40. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tenāhaṃ etarahi kāyena ca phusitvā viharāmi, paññāya ca
ativijjha [paṭivijjha (ka. sī. ka.)] passāmī’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tenāhaṃ etarahi kāyena
ca phusitvā viharāmi, paññāya ca ativijjha passāmī’ti. (520-21.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私はいま、この身をもって触れて住し、智慧をもって洞察して見ている』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
520-41. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta, saddhā tadassa saddhindriya’’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yā hissa, sāriputta,
saddhā tadassa saddhindriya’’nti. (520-4, 22.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーリプッタよ、信があるならば、それが信根です」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dasamaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dasamaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第十の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第十〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jarāvaggo pañcamo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Jarā |
jṝ |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
老、老い |
|
|
|
|
vaggo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
章、品 |
|
|
|
|
pañcamo. |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
第五の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔『相応部』「大篇」「根相応」〕第五〔品〕」「老品」おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassuddānaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ |
|
|
|
|
uddānaṃ – |
ud-dā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
摂頌 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その摂頌は、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jarā uṇṇābho brāhmaṇo, sāketo pubbakoṭṭhako; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Jarā |
jṝ |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
老、老い |
|
|
|
|
uṇṇābho |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、ウンナーバ |
|
|
|
|
brāhmaṇo, |
bṛh |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
婆羅門 |
|
|
|
|
sāketo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
地名、サーケータ |
|
|
|
|
pubbakoṭṭhako; |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
地名、プッバコッタカ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪「老〔法経〕」、「ウンナーバ婆羅門〔経〕」、「サーケータ〔経〕」、「プッバコッタカ〔経〕」、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pubbārāme ca cattāri, piṇḍolo āpaṇena cāti [saddhena te dasāti
(syā. kaṃ. ka.)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Pubba |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
昔の、東の |
|
|
|
|
ārāme |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
園、園林 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
cattāri, |
|
数 |
特 |
中 |
複 |
主 |
四 |
|
|
|
|
piṇḍolo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、ピンドーラ |
|
|
|
|
āpaṇena |
|
名 |
a |
中 |
単 |
具 |
地名、アーパナ |
|
|
|
|
cā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪」東園〔経〕」については四つあり、「ピンドーラ〔・バーラドヴァージャ経〕」、「アーパナ〔経〕」である。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |