|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ
bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
bhāvitā |
bhū 使 |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
修習された |
|
|
|
|
ca, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
ānāpāna |
an,
apa-an |
名 |
a |
中 |
依(属) |
出入息 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
kathaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
bahulī |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
多くの |
|
|
|
|
katā |
kṛ |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
なされた →多修、多作された |
|
|
|
|
maha |
|
形 |
ant |
‐ |
有(持) |
大きい |
|
|
|
|
phalā |
phal |
名 |
a |
中→女 |
単 |
主 |
結果、果実 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
maha |
|
形 |
ant |
‐ |
有(持) |
大きい |
|
|
|
|
ānisaṃsā? |
|
名 |
a |
男→女 |
単 |
主 |
功徳、利益 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、いかに修習され、いかに多作されれば、出入息念は、大果あり、大功徳あるものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā
suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ
satiṃ upaṭṭhapetvā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
arañña |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
林野、空閑処 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
rukkha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
樹木 |
|
|
|
|
mūla |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
根、根本 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
suñña |
|
名形 |
a |
中 |
持 |
空の、空 |
|
|
|
|
agāra |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
家 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdati |
ni-sad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
坐る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pallaṅkaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
椅子、寝台、跏趺 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ābhujitvā |
ā-bhuj |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
組む、結ぶ、曲げる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ujuṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、まっすぐ |
|
|
|
|
kāyaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
身 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṇidhāya |
pra-ni-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
定置する、思考する、願う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
parimukhaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
面前の、前に |
|
|
|
|
satiṃ |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
念、正念、憶念 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upaṭṭhapetvā. |
upa-sthā 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起こす |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘が、林野へ行き、樹の根へ行き、あるいは空き家へ行って、身をまっすぐに定置し、前面に念を起こして結跏趺坐する〔とします〕。 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「大念処経」にパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So satova assasati satova [sato (sī. syā. kaṃ. pī.)] passasati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具念の、憶念した、正念の |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasati |
ā-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
出息する、呼吸する、蘇生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具念の、憶念した、正念の |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passasati. |
pra-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
入息する、出息する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、念をそなえて出息し、念をそなえて入息します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā
passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
assasanto |
ā-śvas |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
出息する |
|
|
|
|
‘dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasāmī’ |
ā-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
出息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti; |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
長く出息しながら『私は長く出息している』と了知し、あるいは、長く入息しながら『私は長く入息している』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā
passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; (148-4.) |
|
|
|
|
rassaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
短く |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
短く出息しながら『私は短く出息している』と了知し、あるいは、短く入息しながら『私は短く入息している』と了知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati,
‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
全て |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
身 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī |
prati-saṃ-vid 使 |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
経験する、感受する、感知する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasissāmī’ |
ā-śvas |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
出息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sikkhati, |
śak 意 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
学ぶ、学得する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
全て |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
身 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī |
prati-saṃ-vid 使 |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
経験する、感受する、感知する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passasissāmī’ |
pra-śvas |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
入息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
sikkhati; |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は全身を感受して出息しよう』と修練し、『私は全身を感受して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ |
pra-śrambh 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
安静にさせる、止息させる |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身 |
|
|
|
|
saṅkhāraṃ |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
行、為作、形成力、現象 |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati. (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は身行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は身行を安静にさせて入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Pīti |
|
名 |
i |
女 |
依(対) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
saṃvedī assasissāmī’ti
sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は喜を感受して出息しよう』と修練し、『私は喜を感受して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・ここからは『中部』62「ラーフラ教誡経」にパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sukha |
|
名形 |
a |
中 |
依(対) |
楽 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は楽を感受して出息しよう』と修練し、『私は楽を感受して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati,
‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
saṅkhāra |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
依(対) |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心行を感受して出息しよう』と修練し、『私は心行を感受して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti
sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati. (148-7.) |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は行を安静にさせて入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(対) |
心 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を感受して出息しよう』と修練し、『私は心を感受して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ
cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘abhippamodayaṃ |
abhi-pra-mud 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
大いに喜ばせる、満足させる |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を満足させて出息しよう』と修練し、『私は心を満足させて入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘samādahaṃ |
saṃ-ā-dhā |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
定める、(心を)統一する |
|
|
|
|
cittaṃ assasissāmī’ti
sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati; (148-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を統一させて出息しよう』と修練し、『私は心を統一させて入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘vimocayaṃ |
vi-muc 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
解脱させる、解放する |
|
|
|
|
cittaṃ assasissāmī’ti
sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati. (148-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を解脱させて出息しよう』と修練し、『私は心を解脱させて入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Anicca |
|
形 |
a |
‐ |
依(対) |
無常の |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘aniccānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は無常を随観して出息しよう』と修練し、『私は無常を随観して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘virāga |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離貪 |
|
|
|
|
anupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; (148-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は離貪を随観して出息しよう』と修練し、『私は離貪を随観して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘nirodha |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
依(対) |
滅、滅尽 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
anupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; (148-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は滅尽を随観して出息しよう』と修練し、『私は滅尽を随観して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati,
‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘paṭinissagga |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
捨遺、定棄 |
|
|
|
|
anupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. (148-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は捨棄を随観して出息しよう』と修練し、『私は捨棄を随観して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
148-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā
mahapphalā hoti mahānisaṃsā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti
mahānisaṃsā. (148-1.) |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、このようにに修習され、このように多作されれば、出入息念は、大果あり、大功徳あるものとなるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ
bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca,
bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā (148-1.) |
|
|
|
|
cattāro |
|
数 |
特 |
男 |
複 |
対 |
四 |
|
|
|
|
sati |
|
名 |
i |
女 |
依(属) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
paṭṭhāne |
pra-sthā |
名 |
a |
中(男) |
複 |
対 |
出発、発趣 →念処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paripūreti? |
pari-pṝ 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
完成させる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、いかに修習され、いかに多作されれば、出入息念は、四念処を完成させるのでしょうか |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ
assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
samaye, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
dīghaṃ vā assasanto
‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti
pajānāti; (148-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、比丘が、およそ長く出息しながら『私は長く出息している』と了知し、あるいは、長く入息しながら『私は長く入息している』と了知し、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・samayeの訳語は149-5. へまわした。以下の繰り返し部分も同様の処置。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā
passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rassaṃ vā assasanto
‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti
pajānāti; (148-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
短く出息しながら『私は短く出息している』と了知し、あるいは、短く入息しながら『私は短く入息している』と了知し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati,
‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sabbakāyapaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati;
(148-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は全身を感受して出息しよう』と修練し、『私は全身を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ
kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ
passasissāmī’ti sikkhati; (148-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は身行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は身行を安静にさせて入息しよう』と修練する、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
kāye kāyānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kāye |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身体 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
身体 |
|
|
|
|
anupassī, |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
samaye |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ātāpī |
ā-tap |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
熱心の、熱意ある |
|
|
|
|
sampajāno |
saṃ-pra-jñā |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
正知の、意識的の、正知者、故意の |
|
|
|
|
satimā, |
smṛ |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
念ある、憶念ある |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vineyya |
vi-nī |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
調伏する、教導する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世、世間 |
|
|
|
|
abhijjhā |
|
名 |
ā |
女 |
相 |
貪欲 |
|
|
|
|
domanassaṃ. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
憂悩 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、身に関して身を随観して住します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『長部』22「大念処経」より項目が大きく増え、「大念処経」では身随観の一部門であった出入息の中に身、受、身、法の随観が配置される構成となっている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kāyesu kāyaññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kāyesu |
|
名 |
a |
男 |
複 |
処 |
身体 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
持 |
身体 |
|
|
|
|
aññataraṃ |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
随一の、とある |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yadidaṃ – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、諸々の身のうち、とある身を、私はこのように言います。すなわち、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『註』によればこれは、出入息は四大の身のうちの「風身」vāyokāyaであるという趣旨らしい。他に解釈しようも無いのでこれを承けたが、鵜呑みにしてよいものかどうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
assāsapassāsā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
assāsa |
ā-śvas |
名 |
a |
男 |
相 |
呼吸、出息、安息 |
|
|
|
|
passāsā. |
pra-śvas |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
入息、出息 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
出入息です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu
viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, kāye
kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya
loke abhijjhādomanassaṃ. (149-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ゆえにここに比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、身に関して身を随観して住します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・出入息もまた身であるから、「ゆえに」出入息念はすなわち身の随観なのだ、というTasmā なのであろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-8, 149-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、比丘が、およそ『私は喜を感受して出息しよう』と修練し、『私は喜を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘sukhapaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; (148-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は楽を感受して出息しよう』と修練し、『私は楽を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati,
‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati;
(148-10.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心行を感受して出息しよう』と修練し、『私は心行を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ
cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ
passasissāmī’ti sikkhati; (148-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は行を安静にさせて入息しよう』と修練する、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vedanāsu vedanānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu
viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(対) |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
anupassī, bhikkhave,
tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (149-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸受に関して受を随観して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
持 |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
aññatarāhaṃ,
bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – (149-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、諸々の受のうち、とある受を、私はこのように言います。すなわち、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『註』によれば「楽受として」sukhavedanaṃ 言われているのだという。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
assāsa |
ā-śvas |
名 |
a |
男 |
相 |
呼吸、出息、安息 |
|
|
|
|
passāsānaṃ |
pra-śvas |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
入息、出息 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
善い、十分な |
|
|
|
|
manasikāraṃ. |
man,
kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
作意、思念、注意 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
出入息の十分な作意を。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・149-8. assāsapassāsā. は主格であったが、ここは対格であることから訳し分けた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye
bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave,
vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.(149-9, 14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ゆえにここに比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、処受に関して受を随観して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati,
‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; (148-8, 149-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、比丘が、およそ『私は心を感受して出息しよう』と修練し、『私は心を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ
cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘abhippamodayaṃ cittaṃ
assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati;
(148-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を満足させて出息しよう』と修練し、『私は心を満足させて入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘samādahaṃ cittaṃ
assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati;
(148-14.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を統一させて出息しよう』と修練し、『私は心を統一させて入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘vimocayaṃ cittaṃ
assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati;
(148-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を解脱させて出息しよう』と修練し、『私は心を解脱させて入息しよう』と修練するとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
citte cittānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati
ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
citte |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
心 |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(対) |
心 |
|
|
|
|
anupassī, bhikkhave,
tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (149-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、心に関して心を随観して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatiṃ
vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
muṭṭha |
mṛṣ |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
忘れた、忘失された |
|
|
|
|
satissa |
smṛ |
形 |
in |
男 |
単 |
与 |
念の |
|
|
|
|
asampajānassa |
|
形 |
a |
男 |
単 |
与 |
正知ならぬ |
|
|
|
|
ānāpāna |
an,
apa-an |
名 |
a |
中 |
依(属) |
出入息 |
|
|
|
|
satiṃ |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は失念の者、非正知の者へ出入息念を述べることはありません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu
viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave,
citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. (149-9, 22.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ゆえにここに比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、心に関して心を随観して住します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・これもよく分からない話である。集合論的に「釈尊に出入息念を説かれている者⊂正念正知の者」であるから、出入息念を実践している「ゆえに」心を随観していると言い得る、という話であろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; (148-16, 149-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、比丘が、およそ『私は無常を随観して出息しよう』と修練し、『私は無常を随観して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘virāgānupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; (148-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は離貪を随観して出息しよう』と修練し、『私は離貪を随観して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī
passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘nirodhānupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; (148-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は滅尽を随観して出息しよう』と修練し、『私は滅尽を随観して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati,
‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘paṭinissaggānupassī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati;
(148-19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は捨棄を随観して出息しよう』と修練し、『私は捨棄を随観して入息しよう』と修練するとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu
viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammesu |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(対) |
法 |
|
|
|
|
anupassī, bhikkhave,
tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (149-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸法に関して法を随観して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā
sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
abhijjhā |
|
名 |
ā |
女 |
相 |
貪欲 |
|
|
|
|
domanassānaṃ |
|
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
憂悩 |
|
|
|
|
pahānaṃ |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
捨断 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
智慧 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
disvā |
dṛś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
副対 |
善い、十分な |
|
|
|
|
ajjhupekkhitā |
adhi-upa-īkṣ |
名 |
ar |
男 |
単 |
主 |
観察者、注意者 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、およそかの貪欲と憂悩の捨断、それを智慧によって見て、善き観察者となります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye
bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave,
dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. (149-9, 29.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ゆえにここに比丘たちよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸法に関して法を随観して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
149-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā
cattāro satipaṭṭhāne paripūreti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evaṃ bhāvitā kho,
bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne
paripūreti.(148-20, 149-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、このようにに修習され、このように多作されれば、出入息念は四念処を完成させるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |