|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132. ‘‘Yo, ānanda, maggo yā paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ
saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ paṭipadaṃ anāgamma pañcorambhāgiyāni
saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
maggo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
道 |
|
|
|
|
yā |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
paṭipadā |
prati-pad |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
道、行道 |
|
|
|
|
pañcannaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
五 |
|
|
|
|
orambhāgiyānaṃ |
|
形 |
a |
中 |
複 |
属 |
下分 |
|
|
|
|
saṃyojanānaṃ |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
pahānāya |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
与 |
捨断 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
maggaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
道 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
paṭipadaṃ |
prati-pad |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
道、行道 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anāgamma |
an-ā-gam |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
来ない、近づかない |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pañca |
|
数 |
特 |
‐ |
持 |
五 |
|
|
|
|
orambhāgiyāni |
|
形 |
a |
中 |
複 |
対 |
下分 |
|
|
|
|
saṃyojanāni |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
複 |
対 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ñassati |
jñā |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
dakkhati |
dṛś |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajahissati |
pra-hā |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
捨断する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ti – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、およそ、五下分結の捨断のための道、行道がありますが、その道、行道を来たらずして、五下分結を知り、見、あるいは捨断するであろうというような、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ vijjati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
ṭhānaṃ |
sthā |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
場所、状態、道理、理由 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vijjati. |
vid 受 |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
見出される、知られる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato tacaṃ
acchetvā phegguṃ acchetvā sāracchedo bhavissatīti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
mahato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
大きい |
|
|
|
|
rukkhassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
樹木 |
|
|
|
|
tiṭṭhato |
sthā |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
立つ |
|
|
|
|
sāravato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
心材ある |
|
|
|
|
tacaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
深皮、皮膚、皮材 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
acchetvā |
a-chid |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
切らない |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
phegguṃ |
|
名 |
u |
中 |
単 |
対 |
辺材、膚材、樹膚、繊皮 |
|
|
|
|
acchetvā |
同上 |
|
|
|
|
sāra |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
堅実、真髄、心材 |
|
|
|
|
chedo |
chid |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
切断、破壊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhavissatī |
bhū |
動 |
未 |
能 |
単 |
三 |
ある |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
例えばアーナンダよ、真髄を有して立つ大樹の深皮を切らず、辺材を切らずして、真髄を切り取るころができるだろう、という |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ vijjati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ vijjati;
(132-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
evameva kho, ānanda, yo maggo yā paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ paṭipadaṃ anāgamma
pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
ānanda, yo maggo yā
paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ
paṭipadaṃ anāgamma pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā
pajahissati vāti – (132-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
まさにそのように、アーナンダよ、およそ、五下分結の捨断のための道、行道がありますが、その道、行道を来たらずして、五下分結を知り、見、あるいは捨断するであろうというような、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ vijjati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
(132-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yo ca kho, ānanda, maggo yā paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ
saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ paṭipadaṃ āgamma pañcorambhāgiyāni
saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo ca kho, ānanda,
maggo yā paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ
taṃ paṭipadaṃ āgamma pañcorambhāgiyāni
saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti – (132-1.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āgamma |
ā-gam |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
来る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、およそ、五下分結の捨断のための道、行道がありますが、その道、行道を来たれば、五下分結を知り、見、あるいは捨断するであろうというような、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati.
(132-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato tacaṃ
chetvā phegguṃ chetvā sāracchedo bhavissatīti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda,
mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato tacaṃ chetvā phegguṃ chetvā sāracchedo bhavissatīti – (132-2.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
chetvā |
chid |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
切る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
例えばアーナンダよ、真髄を有して立つ大樹の深皮を切り、辺材を切れば、真髄を切り取るころができるだろう、という |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati;
(132-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
evameva kho, ānanda, yo maggo yā paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ paṭipadaṃ āgamma
pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
kho, ānanda, yo maggo
yā paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya taṃ maggaṃ taṃ
paṭipadaṃ āgamma pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni ñassati vā dakkhati vā
pajahissati vāti – (132-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
まさにそのように、アーナンダよ、およそ、五下分結の捨断のための道、行道がありますが、その道、行道を来たれば、五下分結を知り、見、あるいは捨断するであろうというような、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ṭhānametaṃ vijjati.
(132-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
この道理は存在します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda, gaṅgā nadī pūrā udakassa samatittikā
kākapeyyā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
gaṅgā |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
地名、ガンガー |
|
|
|
|
nadī |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
主 |
川 |
|
|
|
|
pūrā |
|
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
充満の、いっぱいの |
|
|
|
|
udakassa |
|
名 |
a |
中 |
単 |
属 |
水 |
|
|
|
|
samatittikā |
|
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
岸と等しき、岸まで一杯、へりまで一杯 |
|
|
|
|
kāka |
|
名 |
a |
男 |
依(具) |
カラス |
|
|
|
|
peyyā. |
pā |
未分 |
a |
女 |
単 |
主 |
飲まれるべき、飲める |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
またアーナンダよ、たとえば、ガンガー川が満ち、水が岸までいっぱいになって、カラスが飲めるほどになったとします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha dubbalako puriso āgaccheyya – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
dubbalako |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
非力な |
|
|
|
|
puriso |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、男 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āgaccheyya – |
ā-gam |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
来る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこへ非力な男がやってきたとします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ahaṃ imissā gaṅgāya nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā
sotthinā pāraṃ gacchissāmī’ti [gacchāmīti (sī. pī.)]; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
imissā |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
処 |
これ |
|
|
|
|
gaṅgāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
処 |
地名、ガンガー |
|
|
|
|
nadiyā |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
処 |
川 |
|
|
|
|
tiriyaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
横に |
|
|
|
|
bāhāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
腕 |
|
|
|
|
sotaṃ |
sru |
名 |
as |
男中 |
単 |
対 |
流れ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
chetvā |
chid |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
切る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sotthinā |
|
名 |
i |
女 |
単 |
副具 |
無事に、平穏に |
|
|
|
|
pāraṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
彼岸、他方 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
gacchissāmī’ |
gam |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
行く |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti; |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私はこのガンガー川を、腕で流れを横切って向こう岸へ行こう』といって。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
so na sakkuṇeyya gaṅgāya nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā
sotthinā pāraṃ gantuṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sakkuṇeyya |
śak |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
可能である |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
gaṅgāya nadiyā tiriyaṃ
bāhāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ (132-15.) |
|
|
|
|
gantuṃ. |
gam |
不定 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
行くこと |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、ガンガー川を、腕で流れを横切って向こう岸へ行くことはできないでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evameva kho, ānanda, yesaṃ kesañci [yassa kassaci (sabbattha)]
sakkāyanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na
santiṭṭhati na vimuccati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
yesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
与 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
kesañci |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
与 |
何らかの、何者であれ |
|
|
|
|
sakkāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
有身 |
|
|
|
|
nirodhāya |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
滅 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
処絶 |
法 |
|
|
|
|
desiyamāne |
diś 使受 |
現分 |
a |
男中 |
単 |
処絶 |
示される |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pakkhandati |
pra-skand |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
躍進する、跳入する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pasīdati |
pra-sad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
清まる、喜ぶ、信ずる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
santiṭṭhati |
saṃ-sthā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
立つ、住立する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vimuccati; |
vi-muc 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
解脱する、解放される |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
まさにそのように、アーナンダよ、何者たちであれ、有身の滅のための法が示されたとき、その者たちの心が躍進せず、浄信せず、確立せず、解脱しないようであれば、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
seyyathāpi so dubbalako puriso evamete daṭṭhabbā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
dubbalako |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
非力な |
|
|
|
|
puriso |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、男 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
ete |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
daṭṭhabbā. |
dṛś |
未分 |
a |
男 |
複 |
主 |
見られるべき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼らはあたかもその非力な男のように見られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda, gaṅgā nadī pūrā udakassa samatittikā
kākapeyyā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Seyyathāpi, ānanda,
gaṅgā nadī pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā. (132-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
またアーナンダよ、たとえば、ガンガー川が満ち、水が岸までいっぱいになって、カラスが飲めるほどになったとします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha balavā puriso āgaccheyya – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha balavā puriso āgaccheyya –
(132-14.) |
|
|
|
|
balavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
力ある |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこへ力の強い男がやってきたとします。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ahaṃ imissā gaṅgāya nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā
sotthinā pāraṃ gacchissāmī’ti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ahaṃ imissā gaṅgāya
nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gacchissāmī’ti; (132-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私はこのガンガー川を、腕で流れを横切って向こう岸へ行こう』といって。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
so sakkuṇeyya gaṅgāya nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā
sotthinā pāraṃ gantuṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
so sakkuṇeyya gaṅgāya
nadiyā tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gantuṃ. (132-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、ガンガー川を、腕で流れを横切って向こう岸へ行くことができるでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evameva kho, ānanda, yesaṃ kesañci sakkāyanirodhāya dhamme
desiyamāne cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evameva kho, ānanda,
yesaṃ kesañci sakkāyanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ pakkhandati pasīdati
santiṭṭhati vimuccati; (132-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
まさにそのように、アーナンダよ、何者たちであれ、有身の滅のための法が示されたとき、その者たちの心が躍進し、浄信し、確立し、解脱するようであれば、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
132-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
seyyathāpi so balavā puriso evamete daṭṭhabbā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
seyyathāpi so balavā puriso evamete daṭṭhabbā.
(132-18.) |
|
|
|
|
balavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
力ある |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼らはあたかもその力の強い男のように見られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133. ‘‘Katamo cānanda, maggo, katamā paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Katamo |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
いずれの、どちらの |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
katamā |
|
形 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
いずれの、どちらの |
|
|
|
|
ānanda, maggo, katamā paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya? (132-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ではアーナンダよ、およそ、五下分結の捨断のため、いかなる道、いかなる行道があるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhānanda, bhikkhu upadhivivekā akusalānaṃ dhammānaṃ pahānā
sabbaso kāyaduṭṭhullānaṃ paṭippassaddhiyā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi
dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ
upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
upadhi |
upa-dhā |
名 |
i |
女 |
依(奪) |
依、生存の素因 |
|
|
|
|
vivekā |
vi-vic |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
遠離、独処 |
|
|
|
|
akusalānaṃ |
|
形 |
a |
男 |
複 |
属 |
不善の |
|
|
|
|
dhammānaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
法 |
|
|
|
|
pahānā |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
捨断 |
|
|
|
|
sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身体、集まり |
|
|
|
|
duṭṭhullānaṃ |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
属 |
粗悪の |
|
|
|
|
paṭippassaddhiyā |
|
名 |
i |
女 |
単 |
奪 |
安息、止息、止滅 |
|
|
|
|
vivicca |
vi-vic |
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
離れて、遠離して |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
kāmehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
奪 |
欲、愛欲、欲念、欲情、欲楽 |
|
|
|
|
vivicca |
vi-vic |
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
離れて、遠離して |
|
|
|
|
akusalehi |
|
形 |
a |
男 |
複 |
奪 |
不善の |
|
|
|
|
dhammehi |
dhṛ |
名 |
a |
男 |
複 |
奪 |
法 |
|
|
|
|
savitakkaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有尋 |
|
|
|
|
savicāraṃ |
sa-vi-car |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
有伺 |
|
|
|
|
vivekajaṃ |
vi-vic,
jan |
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
遠離、独処より生じた |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
有(相) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
sukhaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
楽 |
|
|
|
|
paṭhamaṃ |
|
数 |
a |
中 |
単 |
対 |
初の、第一の |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、ここに比丘が、生存の素因からの遠離ゆえ、不善の諸法の捨断ゆえ、あまねく身の粗悪なることの止滅ゆえ、欲から遠離し、不善の諸法から遠離して、尋をともない、伺をともない、遠離より生じた喜と楽ある初禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ
saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato
aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
yad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行った、関する |
|
|
|
|
vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(対) |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行った、関する |
|
|
|
|
saññā |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
依(対) |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行った、関する |
|
|
|
|
saṅkhāra |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
依(対) |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行った、関する |
|
|
|
|
viññāṇa |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
依(対) |
識 |
|
|
|
|
gataṃ |
gam |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行った、関する |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
対 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
法 |
|
|
|
|
aniccato |
|
形 |
a |
男中 |
単 |
奪 |
無常の |
|
|
|
|
dukkhato |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
苦 |
|
|
|
|
rogato |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
病気 |
|
|
|
|
gaṇḍato |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
腫れ物、腫瘍 |
|
|
|
|
sallato |
|
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
矢 |
|
|
|
|
aghato |
|
名 |
as |
中 |
単 |
奪 |
罪、痛み、災い |
|
|
|
|
ābādhato |
ā-bādh |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
病、病気 |
|
|
|
|
parato |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
奪 |
他の |
|
|
|
|
palokato |
pra-ruj |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
破壊 |
|
|
|
|
suññato |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
空なる、空無の |
|
|
|
|
anattato |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
無我、非我 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samanupassati. |
saṃ-anu-paś |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
見る、見なす、考える |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこで、およそ〈色〉に関するもの、〈受〉に関するもの、〈想〉に関するもの、〈諸行〉に関するもの、〈識〉に関するもの、それら諸法を、無常、苦、疾病、腫瘍、矢、災い、病、他者、破壊、空無、非我であるとみなします。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・初禅に始まる各段階のおのおのでなすべき事の指示(ここでは五蘊の観察)があるというのはやや珍しい記述である。 |
|
|
|
・aghaの語は水野弘元『パーリ語文法』ではas語基とされているが、曲用や梵語も含めた辞書類にそれらしき事例を発見できなかったため、暫定的にa語基とした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So tehi dhammehi cittaṃ paṭivāpeti [paṭipāpeti (syā.),
patiṭṭhāpeti (ka.)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tehi |
|
代 |
代的 |
男中 |
複 |
奪 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
dhammehi |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
奪 |
法 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭivāpeti. |
prati-vap 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
逃れる、脱する、清める |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそれら諸法から、心を逃れさせます。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So tehi dhammehi cittaṃ paṭivāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ
upasaṃharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tehi |
|
代 |
代的 |
男中 |
複 |
奪 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
dhammehi |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
奪 |
法 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭivāpetvā |
prati-vap 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
逃れる、脱する、清める |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
amatāya |
a-mṛ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
与 |
不死の |
|
|
|
|
dhātuyā |
|
名 |
u |
女 |
単 |
与 |
界、要素 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṃharati
– |
upa-saṃ-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
集める、置く、集中する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、それらの諸法から心を逃れさせ、不死界へ心を集中します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho
sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbāna’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
santaṃ |
śam |
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
寂静の |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
paṇītaṃ |
pra-nī |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
適用された、勝妙の |
|
|
|
|
yadidaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
|
sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
すべて |
|
|
|
|
saṅkhāra |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
依(属) |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
|
samatho |
śam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
寂止、止息 |
|
|
|
|
sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
すべて |
|
|
|
|
upadhi |
upa-dhā |
名 |
i |
男 |
依(属) |
依、生存の素因 |
|
|
|
|
paṭinissaggo |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨遺、捨離 |
|
|
|
|
taṇhā |
|
名 |
ā |
女 |
依(属) |
渇愛、愛 |
|
|
|
|
khayo |
kṣī |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅尽 |
|
|
|
|
virāgo |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
離貪 |
|
|
|
|
nirodho |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅、滅尽 |
|
|
|
|
nibbāna’n |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
涅槃 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『これは寂静である。これは勝妙である。すなわち、すべての諸行の寂止、すべての生存の素因の捨離、渇愛の滅、離貪、滅尽、涅槃である』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
ṭhito |
sthā |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
立った、とどまった |
|
|
|
|
āsavānaṃ |
ā-sru |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
漏、煩悩 |
|
|
|
|
khayaṃ |
kṣī |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
滅尽 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pāpuṇāti; |
pra-āp |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
得る、到達する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこに住立し、諸漏の滅尽に到達します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya
dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko
hoti, tattha parinibbāyī, anāvattidhammo tasmā lokā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
no |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない、否 |
|
|
|
|
ce |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
もし、たとえ |
|
|
|
|
āsavānaṃ |
ā-sru |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
漏、煩悩 |
|
|
|
|
khayaṃ |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
尽、滅尽 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pāpuṇāti |
pra-āp |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
得る、到達する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(与) |
法 |
|
|
|
|
rāgena |
raj |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
貪欲、染 |
|
|
|
|
tāya |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
具 |
それ、彼女 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
nandiyā |
nand |
名 |
i,
ī |
女 |
単 |
具 |
歓喜、喜悦 |
|
|
|
|
pañcannaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
五 |
|
|
|
|
orambhāgiyānaṃ |
|
形 |
a |
中 |
複 |
属 |
下分 |
|
|
|
|
saṃyojanānaṃ |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
結、繋縛 |
|
|
|
|
parikkhayā |
pari-kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
遍尽、尽滅 |
|
|
|
|
opapātiko |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
化生の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti, |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
parinibbāyī, |
|
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
般涅槃者 |
|
|
|
|
anāvatti |
an-ā-vṛt |
形 |
in |
‐ |
有(属) |
不還 |
|
|
|
|
dhammo |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
法 →不還者 |
|
|
|
|
tasmā |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
lokā. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
世界、世間 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし諸漏の滅尽へ到達しないとしても、彼はその法への貪求ゆえ、その法の歓喜ゆえ、五下分結の滅尽によって化生者となり、そこで般涅槃してその世界から還らざるものとなります。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「アッタカ市民経」にパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayam |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya.(132-1.) |
|
|
|
|
ayaṃ |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道なのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu vitakkavicārānaṃ
vūpasamā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
さらに、ふたたび |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
aparaṃ, |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
後の、次の、他の、さらに |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
vitakka |
|
名 |
a |
男 |
相 |
尋 |
|
|
|
|
vicārānaṃ |
vi-car |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
伺 |
|
|
|
|
vūpasamā…pe… |
vi-upa-śam |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
寂静、寂滅、寂止 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまたアーナンダよ、比丘が、尋伺の寂止のゆえ…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dutiyaṃ |
|
名形 |
a |
男→中 |
単 |
対 |
第二の |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……第二禅に達して住します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tatiyaṃ jhānaṃ… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tatiyaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
第三の |
|
|
|
|
jhānaṃ… |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……第三禅に…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
catutthaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
第四 |
|
|
|
|
jhānaṃ |
dhyai |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
禅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……第四禅に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ
saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti
rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ… (133-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこで、およそ〈色〉に関するもの、〈受〉に関するもの、〈想〉に関するもの、〈諸行〉に関するもの、〈識〉に関するもの…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā lokā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā
lokā. (133-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……その世界から還らざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda,
maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. (133-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道なのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ
samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto
ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
ānanda, bhikkhu (133-10.) |
|
|
|
|
sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく、まったく(単数奪格) |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
samatikkamā |
saṃ-ati-kram |
形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
超える、越度する |
|
|
|
|
paṭigha |
prati-han |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
瞋恚、いかり、障碍、対碍、有対 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 →有対想 |
|
|
|
|
atthaṅgamā |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
滅没 |
|
|
|
|
nānatta |
|
名 |
a |
中 |
持 |
種々、雑多 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
amanasikārā |
a-man,
kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
不作意 |
|
|
|
|
‘ananto |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無辺の、無限の、無量の |
|
|
|
|
ākāso’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
虚空、空 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →空無辺処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまたアーナンダよ、比丘が、あまねく色想を超えることより、有対想の滅没より、種々の想の不作意より、『虚空は無辺なり』と、空無辺処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ
viññāṇagataṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti
vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ…pe… (133-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこで、およそ〈受〉に関するもの、〈想〉に関するもの、〈諸行〉に関するもの、〈識〉に関するもの…… |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・四無色定に入ったのでrūpagataṃが抜けている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā lokā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā
lokā. (133-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……その世界から還らざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda,
maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. (133-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道なのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ
samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja
viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
ānanda, bhikkhu (133-10.) |
|
|
|
|
sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく、まったく(単数奪格) |
|
|
|
|
ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →空無辺処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samatikkamma |
saṃ-ati-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
超える、越度する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘anantaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
無辺の、無限の、無量の |
|
|
|
|
viññāṇa’n |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識、認識、意識 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →識無辺処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまたアーナンダよ、比丘が、あまねく空無辺処を超えて『識は無辺なり』と、識無辺処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ
viññāṇagataṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti
vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ…pe… (133-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこで、およそ〈受〉に関するもの、〈想〉に関するもの、〈諸行〉に関するもの、〈識〉に関するもの…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā lokā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā
lokā. (133-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……その世界から還らざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda,
maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya. (133-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道なのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ
samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Puna caparaṃ,
ānanda, bhikkhu (133-10.) |
|
|
|
|
sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく、まったく(単数奪格) |
|
|
|
|
viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →識無辺処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samatikkamma |
saṃ-ati-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
超える、越度する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kiñcī’ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
何 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ākiñcañña |
|
名 |
a |
中 |
持 |
無所有 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →無所有処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さらにまたアーナンダよ、比丘が、あまねく識無辺処を超えて『何も存在しない』と、無所有処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ
viññāṇagataṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So yadeva tattha hoti
vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ…pe… (133-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼はそこで、およそ〈受〉に関するもの、〈想〉に関するもの、〈諸行〉に関するもの、〈識〉に関するもの…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā lokā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
anāvattidhammo tasmā
lokā. (133-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……その世界から還らざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda, maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāyā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayampi kho, ānanda,
maggo ayaṃ paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāyā’’ (133-9.) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道なのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Eso ce, bhante, maggo esā paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ
saṃyojanānaṃ pahānāya, atha kiñcarahi idhekacce bhikkhū cetovimuttino ekacce
bhikkhū paññāvimuttino’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Eso |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
ce, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
もし、たとえ |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
maggo esā paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya, (132-1.) |
|
|
|
|
esā |
|
代 |
代的 |
女 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kiñ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
副対 |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
carahi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
それでは、しからば |
|
|
|
|
idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ekacce |
|
形 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
一類の |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
ceto |
cit |
名 |
as |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
vimuttino |
vi-muc 受 |
形 |
in |
男 |
複 |
主 |
解脱の |
|
|
|
|
ekacce |
|
形 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
一類の |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
paññā |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
智慧、般若 |
|
|
|
|
vimuttino’’ |
vi-muc 受 |
形 |
in |
男 |
複 |
主 |
解脱の |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者よ、もし、五下分結の捨断のための、これが道であり、これが行道であるならば、しからばその場合、なぜ一部の比丘たちは心解脱の者たちとなり、一部の比丘たちは慧解脱の者たちとなるのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Ettha kho panesāhaṃ [ettha kho tesāhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)],
ānanda, indriyavemattataṃ vadāmī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Ettha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
eso |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
indriya |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
根、感官 |
|
|
|
|
vemattataṃ |
|
名 |
a |
女 |
単 |
対 |
相違、差別、種々性 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmī’’ |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「それに関しては、この私は機根の相違を〔理由として〕説きます」 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『註』によれば、止をおさめれば心解脱者となり、観をおさめれば慧解脱者となるのだという。しかしこの問答がなぜこの文脈で出るのであろうか。 |
|
|
|
・「感官」ではいささか奇妙なので上記のようにしたが、パーリ語のindriyaに漢訳仏典で言う「機根」のニュアンスがあるかどうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idamavoca bhagavā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idam |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavā. |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊はこう仰った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
133-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Attamano |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
適意の、悦意の |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
bhāsitaṃ |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
いった、言説、所説 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandī |
abhi-nand |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
歓喜する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
心に適った尊者マールキャプッタは、世尊の所説に歓喜した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahāmālukyasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大きい |
|
|
|
|
mālukya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人名、マールキャ |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
|
catutthaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第四の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔『中部』「中分五十篇」「比丘品」〕第四〔経〕「大マールキャ経」おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |