|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Kāmaguṇasuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kāma |
|
名 |
a |
男中 |
依(属) |
欲、欲楽 |
|
|
|
|
guṇa |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
徳、種類 →妙欲 |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「妙欲経」(『相応部』35-117) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Pubbe |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
前に、以前に |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
me, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属絶 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
sambodhā |
saṃ-budh |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
anabhisambuddhassa |
an-abhi-saṃ-budh |
過分 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
未だ現等覚せざる |
|
|
|
|
bodhisattassa |
budh |
名 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
菩薩 |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
sato |
as |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
ある |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、等覚以前、私が未だ現等覚せざる菩薩であったときに、この〔思い〕がありました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā
vipariṇatā, tatra me cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā
appaṃ vā anāgatesu’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ye |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
pañca |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
五 |
|
|
|
|
kāma |
|
名 |
a |
男中 |
依(属) |
欲、欲楽 |
|
|
|
|
guṇā |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
徳、種類 →五妙欲 |
|
|
|
|
cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
与 |
心 |
|
|
|
|
samphuṭṭha |
saṃ-spṛś |
過分 |
a |
‐ |
有(属) |
触れた、所触の |
|
|
|
|
pubbā |
|
形 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
前の、先の、昔の |
|
|
|
|
atītā |
ati-i |
名過分 |
a |
中→男 |
複 |
主 |
過ぎ去った、過去 |
|
|
|
|
niruddhā |
ni-rudh 受 |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
滅んだ |
|
|
|
|
vipariṇatā, |
vi-pari-nam |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
変異した |
|
|
|
|
tatra |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
bahulaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
多く、熱心な、屡々の |
|
|
|
|
gacchamānaṃ |
gam |
現分 |
a |
中 |
単 |
主 |
行く |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
gaccheyya |
gam |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
行く |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paccuppannesu |
prati-ud-pad |
名過分 |
a |
男 |
複 |
処 |
現在 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
appaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
少ない、少量 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
anāgatesu’. |
an-ā-gam |
形 |
a |
男中 |
複 |
処 |
未来の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私には、かつて心に触れた、過去の、滅び、変異した五妙欲があるが、私の心が、現在のそれらに対して多々、あるいは未来のものに対して少々、向かうべくして向かうことがあるかもしれない』〔と〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ、彼 |
|
|
|
|
mayhaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、その私に、この〔思い〕が起こりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā
vipariṇatā, tatra me attarūpena appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘yeme pañca kāmaguṇā
cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra me (117-2.) |
|
|
|
|
atta |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
自己、我 |
|
|
|
|
rūpena |
|
名 |
a |
中 |
単 |
副具 |
色、物質、肉体、形相 →自ら、己のため |
|
|
|
|
appamādo |
a-pra-mad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
不放逸 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
ārakkho |
ā-rakṣ |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
守護、保護、護 |
|
|
|
|
karaṇīyo’. |
kṛ |
名未分 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
なされるべき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私にある、かつて心に触れた、過去の、滅び、変異した五妙欲。私には、それらに対し、己のため、不放逸と正念という心の防護がなされるべきである』〔と〕。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・attarūpenaについてはPTS辞書の"of
the form of self", self -- like only in instr. ˚ena as adv. by oneself, on one's own account, for the sake of
oneselfという説明に従った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso
samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo cittaṃ bahulaṃ
gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
tumhākam |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
属 |
あなたたち |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā
vipariṇatā, tatra vo
cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu.
(117-2.) |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
vo |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
属 |
あなたたち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえここに、比丘たちよ、あなたがたにも、かつて心に触れた、過去の、滅び、変異したそれら五妙欲がありましょうが、あなたがたの心が、現在のそれらに対して多々、あるいは未来のものに対して少々、向かうべくして向かうことがあるかもしれません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso
samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo attarūpehi appamādo sati
cetaso ārakkho karaṇīyo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave,
tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā
vipariṇatā, tatra vo attarūpehi
appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo. (117-4, 5.) |
|
|
|
|
rūpehi |
|
名 |
a |
中 |
複 |
副具 |
色、物質、肉体、形相 →自ら、己のため |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえここに、比丘たちよ、あなたがたにもある、かつて心に触れた、過去の、滅び、変異したそれら五妙欲。あなたがたには、それらに対し、己たちのため、不放逸と正念という心の防護がなされるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
se |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それ |
|
|
|
|
āyatane |
ā-yam |
名 |
a |
中(男) |
複 |
対(主) |
処、入処 |
|
|
|
|
veditabbe |
vid 使 |
未分 |
a |
男 |
複 |
対(主) |
知られるべき、経験、感受されるべき |
|
|
|
|
yattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜ところのその場所、〜の所 |
|
|
|
|
cakkhu |
|
名 |
us |
中 |
単 |
主 |
眼 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nirujjhati, |
ni-rudh 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
滅する、滅ぶ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質、肉体、形相 |
|
|
|
|
saññā |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
nirujjhati, |
|
|
|
|
|
se |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それ |
|
|
|
|
āyatane |
ā-yam |
名 |
a |
中(男) |
複 |
対(主) |
処、入処 |
|
|
|
|
veditabbe…pe… |
vid 使 |
未分 |
a |
男 |
複 |
対(主) |
知られるべき、経験、感受されるべき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・seという代名詞は『中部』105「スナッカッタ経」に出た。そこでは文脈および諸訳、また『長部』21「帝釈天問経」でteの異体として出ることなどを参考に男性複数主格と見ている。ここでもse
āyatane veditabbeをそう解釈した。なおPTS辞書のsaの項にはA form se is Māgadhism for nt.
acc. sg.とあるが、ここでのケースには合致しまい。 |
|
|
|
・『註』はこの文について「心の防護のために不放逸と正念がなされるべきなのであり、それゆえ、その処が知られたならば不放逸と正念によってなされるべき事は存在しないのだから、それゆえse āyatane veditabbe〔とは〕『この原因が知られるべきである』という意味である」yasmā cetaso ārakkhatthāya appamādo ca sati ca kātabbā, yasmā
tasmiṃ āyatane vidite appamādena vā satiyā vā kātabbaṃ natthi, tasmā se
āyatane veditabbe, taṃ kāraṇaṃ jānitabbanti attho. と述べる。これに沿って補訳してみたが、この場合やはりse āyatane veditabbeは主格でなくてはならないだろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane
veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane
veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
|
jivhā |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
舌 |
|
|
|
|
rasa |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
味、汁、作用、実質 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉が滅し、〈味想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’’ (117-7.) |
|
|
|
|
mano |
man |
名 |
as |
中 |
単 |
主 |
意 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vatvā |
vac |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起き上がる、奮起する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ās |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
坐具、坐処、座 |
|
|
|
|
vihāraṃ |
vi-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
住、精舎、僧房 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pāvisi. |
pra-viś |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
入る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊はこう仰ると、座より立って僧房へ入られた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhūnaṃ |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
acira |
|
形 |
a |
‐ |
依(奪) |
久しからず |
|
|
|
|
pakkantassa |
pra-kram |
過分 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
去った、出発した、過ぎた |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、彼ら比丘たちに、世尊が去って間もなく、この〔話題〕がおこった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘idaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
no, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
私たち |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
saṃkhittena |
saṃ-kṣip |
形 |
a |
中 |
単 |
副具 |
要略すれば、簡潔には |
|
|
|
|
uddesaṃ |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
説示 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uddisitvā |
ud-diś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
説示する、指定する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ 使 |
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
広説すれば、詳細には |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avibhajitvā |
a-vi-bhaj |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
分別しない、解釈しない |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起き上がる、奮起する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ās |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
坐具、坐処、座 |
|
|
|
|
vihāraṃ |
vi-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
住、精舎、僧房 |
|
|
|
|
paviṭṭho – |
pra-viś |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
入った |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「友等よ、世尊は我々へこう説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane
veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha jivhā ca
nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… (117-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉が滅し、〈味想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa
vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
nu |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いったい、たぶん、〜かどうか、〜ではないか |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
imassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
bhagavatā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
具 |
世尊 |
|
|
|
|
saṃkhittena |
saṃ-kṣip |
形 |
a |
中 |
単 |
副具 |
要略すれば、簡潔には |
|
|
|
|
uddesassa |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
説示 |
|
|
|
|
uddiṭṭhassa |
ud-diś |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
説示された |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ 使 |
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
広説すれば、詳細には |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
avibhattassa |
a-vi-bhaj |
過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
解釈されない |
|
|
|
|
vitthārena |
vi-stṛ 使 |
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
広説すれば、詳細には |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vibhajeyyā’’ |
vi-bhaj |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
分別する、解釈する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いったい誰であれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈できるであろうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhūnaṃ |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、彼ら比丘たちにこの〔話題〕がおこった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca
viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘ayaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
satthu |
|
名 |
ar |
男 |
単 |
属 |
師 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
saṃvaṇṇito, |
|
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
賞賛された |
|
|
|
|
sambhāvito |
saṃ-bhū |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
尊敬された |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
viññūnaṃ |
vi-jñā |
名形 |
ū |
男 |
複 |
属 |
有智の、智者 |
|
|
|
|
sabrahmacārīnaṃ. |
sa-bṛh, car |
名 |
in |
男 |
複 |
属 |
同梵行者 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「かの尊者アーナンダは、師に賞賛され、有智の同梵行者たちに尊敬されている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
Pahoti |
pra-bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
できる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
imassa bhagavatā
saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena
atthaṃ (117-16.) |
|
|
|
|
vibhajituṃ. |
vi-bhaj |
不定 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
解釈すること |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者アーナンダであれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈することができるであろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃnūna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜してはどうか |
|
|
|
|
mayaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkameyyāma; |
upa-saṃ-kram |
動 |
願 |
能 |
複 |
一 |
近づく |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
我々は尊者アーナンダへ近づいてはどうであろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ
paṭipuccheyyāmā’’ti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āyasmantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandaṃ |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
etam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭipuccheyyāmā’’ |
prati-prach |
動 |
願 |
能 |
複 |
一 |
質問する、反問する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者アーナンダへこの意味を問うてみよう」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamiṃsu; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこで彼ら比丘たちは、尊者アーナンダのもとへ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodiṃsu. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āyasmatā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
具 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandena |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
saddhiṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
共に、一緒に(具格支配) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sammodiṃsu. |
saṃ-mud |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
喜ぶ、相喜ぶ、挨拶する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者アーナンダと挨拶した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ
nisīdiṃsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ |
saṃ-mud |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
よろこばしい |
|
|
|
|
kathaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
話、説、論 |
|
|
|
|
sāraṇīyaṃ |
saṃ-raj |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
相慶慰すべき、喜ぶべき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vītisāretvā |
vi-ati-sṛ 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
交わす、交換する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdiṃsu. |
ni-sad |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜ばしき慶賀の言葉を交わしてから、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinnā |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
āyasmantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandaṃ |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avocuṃ – |
vac |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐った彼ら比丘たちは、尊者アーナンダへこういった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ
uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ
uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
(117-12.) |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「友、アーナンダよ、世尊は我々へこう説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane
veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha jivhā ca
nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… (117-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉が滅し、〈味想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
no, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
たしかに |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
amhākaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
属 |
私たち |
|
|
|
|
acirapakkantassa
bhagavato etadahosi – (117-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友よ、その我々に、世尊が去って間もなく、この〔話題〕がおこりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘idaṃ kho no, āvuso,
bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā
uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – (117-12.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『友等よ、世尊は我々へこう説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
―それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-33. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati se āyatane
veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha jivhā ca
nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati se āyatane veditabbe…pe… (117-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉が滅し、〈味想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-34. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-35. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa
vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ko nu kho imassa
bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa
vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti? (117-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いったい誰であれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈できるであろうか』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tesaṃ no, āvuso,
amhākaṃ etadahosi – (117-30.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友よ、その我々に、この〔話題〕がおこりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-37. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca
viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayaṃ kho āyasmā
ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
(117-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かの尊者アーナンダは、師に賞賛され、有智の同梵行者たちに尊敬されている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-38. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Pahoti cāyasmā ānando
imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ
avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. (117-19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者アーナンダであれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈することができるであろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-39. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ
yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; (117-20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
我々は尊者アーナンダへ近づいてはどうであろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-40. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ
paṭipuccheyyāmā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā
āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. (117-21.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者アーナンダへこの意味を問うてみよう』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-41. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vibhajatāyasmā ānando’’ti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
Vibhajatu |
vi-bhaj |
動 |
命 |
能 |
単 |
三 |
分別する、解釈する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando’’ |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者アーナンダは解釈くださいますよう」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-42. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī
sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
puriso |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人、男 |
|
|
|
|
sāra |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
堅実、真髄、心材 |
|
|
|
|
atthiko |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
希求する |
|
|
|
|
sāra |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
堅実、真髄、心材 |
|
|
|
|
gavesī |
gava-ā-iṣ |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
求める、追求する |
|
|
|
|
sāra |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
堅実、真髄、心材 |
|
|
|
|
pariyesanaṃ |
pari-iṣ |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
遍求 |
|
|
|
|
caramāno |
car |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行く、行ずる |
|
|
|
|
mahato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
大きい |
|
|
|
|
rukkhassa…pe… |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
樹木 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「友等よ、例えば、心材を希求し、心材を求める男が、心材を遍求して行きながら……大樹の……」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-43. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vibhajatāyasmā ānando agaruṃ karitvāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vibhajatāyasmā ānando agaruṃ karitvāti.(117-41.) |
|
|
|
|
agaruṃ |
|
形 |
u |
中 |
単 |
対 |
重くない、重要でない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
karitvā |
kṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
なす |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「……尊者アーナンダはあまり厳めしくせず、解釈くださいますよう」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-44. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Tenahāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
hi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら →しからば |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
suṇātha, |
śru |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
聞く |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
sādh |
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
よい、十分に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
manasi karotha; |
manasi-kṛ |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
作意する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば友等よ、あなたがたは聞き、よく作意してください。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-45. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bhāsissāmī’’ti. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhāsissāmī’’ |
bhāṣ |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
語る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私は語ることにしましょう」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-46. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa
paccassosuṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
āvuso’’ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
āyasmato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
与 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandassa |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paccassosuṃ. |
prati-śru |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
応諾する、同意する、応える |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「そのように、友よ」と、彼ら比丘たちは尊者アーナンダへ応えた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-47. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Āyasmā ānando etadavoca – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者アーナンダはこういった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-48. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yaṃ kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena
atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – (117-12.) |
|
|
|
|
vo, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
あなたたち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、世尊があなたがたへ説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られたところの、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-49. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-50. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』という、そのこと。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-51. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena
uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ
(117-16.) |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ājānāmi. |
ā-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
了知する、よく知る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私は、この、世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を了知しています。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-52. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Saḷāyatananirodhaṃ no etaṃ, āvuso, bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Saḷāyatana |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
依(属) |
六処、六入 |
|
|
|
|
nirodhaṃ |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
滅、滅尽 |
|
|
|
|
no |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
たしかに |
|
|
|
|
etaṃ, |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
bhagavatā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
具 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sandhāya |
saṃ-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
〜に関して、密意によって |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhāsitaṃ – |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
いった、言説、所説 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、世尊はこのことを、六処の滅尽に関して仰ったのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-53. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe, yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe, yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati,
se āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-54. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-55. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ayaṃ kho, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ayaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
kho, āvuso, bhagavā
saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā
vihāraṃ paviṭṭho – (117-12.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、世尊が説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られたところの、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・前経を見るに、ここはAyaṃでなくYaṃであるべきではないか。そのように関係代名詞ふうに訳した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-56. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-57. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』という、そのこと。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-58. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ
ājānāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Imassa khvāhaṃ, āvuso,
bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
(117-51.) |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私は、この、世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を、このように了知しています。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-59. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva
upasaṅkamatha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ākaṅkhamānā |
ā-kāṅkṣ |
現分 |
a |
男 |
複 |
主 |
希望する、願う |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
tumhe |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
あなたたち |
|
|
|
|
āyasmanto |
|
形 |
ant |
男 |
複 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
yeva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamatha; |
upa-saṃ-kram |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
近づく |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
しかるに尊者たちよ、望むならば、あなたがたは世尊へ近づきなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-60. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
etam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
puccheyyātha. |
prach |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
問う |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、この意味を問われるがよいでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-61. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
vo |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
あなたたち |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
byākaroti |
vi-ā-kṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
解答する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
naṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ、彼 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
dhāreyyāthā’’ |
dhṛ 使 |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
保持する、憶持する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊があなたがたへ解答されるそのままに、それに関して憶持することができるでしょう」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-62. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā
uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
āvuso’’ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
āyasmato |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
属 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandassa |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭissutvā |
prati-śru |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
同意する、応諾する、答える |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起き上がる、奮起する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ā-sad |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
座 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamiṃsu; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「そのように、友よ」と彼ら比丘たちは、尊者アーナンダへ応えて、座より立ち、世尊のもとへ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-63. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhivādetvā |
abhi-vad 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
敬礼する、礼拝する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdiṃsu. |
ni-sad |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて世尊へ礼拝し、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-64. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinnā |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avocuṃ – |
vac |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐った彼ら比丘たちは、世尊へこういった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-65. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ
uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho –
(117-12.) |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者よ、世尊は我々へこう説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-66. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-67. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane
veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha jivhā ca
nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… (117-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈舌〉が滅し、〈味想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-68. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti, tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato
etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti, tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa
bhagavato etadahosi – (117-9, 30.) |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです』と。尊者よ、その我々に、世尊が去って間もなく、この〔話題〕がおこりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-69. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā
vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘idaṃ kho no, āvuso,
bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā
uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – (117-12.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『友等よ、世尊は我々へこう説示を簡略に示され、〔しかし〕意味を詳細に解釈せずに座より立って僧房へ入られた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-70. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca
nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tasmātiha, bhikkhave,
se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe…pe… (117-7.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
―それゆえここに、比丘たちよ、それらの処が知られるべきです。〈眼〉が滅し、〈色想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-71. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se
āyatane veditabbe’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yattha mano ca
nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti. (117-9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〈意〉が滅し、〈法想〉が滅するところの〔因として〕、それらの処が知られるべきです―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-72. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa
vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Ko nu kho imassa
bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa
vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti? (117-16.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
いったい誰であれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈できるであろうか』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-73. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi –
(117-30.) |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、その我々に、この〔話題〕がおこりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-74. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca
viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘ayaṃ kho āyasmā
ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
(117-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『かの尊者アーナンダは、師に賞賛され、有智の同梵行者たちに尊敬されている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-75. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa
uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Pahoti cāyasmā ānando
imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ
avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. (117-19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者アーナンダであれば、この世尊によって簡略に示され、〔しかし〕詳細に意味を解釈されなかった説示の意味を詳細に解釈することができるであろう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-76. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ
yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; (117-20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
我々は尊者アーナンダへ近づいてはどうであろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-77. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ
paṭipuccheyyāmā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā
āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti. (117-21.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者アーナンダへこの意味を問うてみよう』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-78. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
mayaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamimha; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
近づく |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、そこで我々は、尊者アーナンダのもとへ近づきました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-79. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āyasmantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandaṃ |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
etam |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭipucchimha. |
prati-prach |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
質問する、反問する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、尊者アーナンダへこの意味を質問しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-80. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tesaṃ no, bhante, āyasmatā ānandena imehi ākārehi, imehi
padehi, imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
与 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
no, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
与 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
āyasmatā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
具 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānandena |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
imehi |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
具 |
これら |
|
|
|
|
ākārehi, |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
行相、様相 |
|
|
|
|
imehi |
|
代 |
代的 |
中 |
複 |
具 |
これら |
|
|
|
|
padehi, |
|
名 |
a |
中 |
複 |
具 |
足、句 |
|
|
|
|
imehi |
|
代 |
代的 |
中 |
複 |
具 |
これら |
|
|
|
|
byañjanehi |
|
名 |
a |
中 |
複 |
具 |
特相、字句 |
|
|
|
|
attho |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
義、意味 |
|
|
|
|
vibhatto’’ |
vi-bhaj |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
分別、解釈された |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、その我々のため、尊者アーナンダによって、これらの行相により、これらの句により、これらの字句により、意味が解釈されました」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-81. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, ānando; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Paṇḍito, |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
賢い |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
ānando; |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、アーナンダは賢者です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-82. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mahāpañño, bhikkhave, ānando! |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
有(持) |
大きい |
|
|
|
|
pañño, |
pra-jñā |
名 |
ā |
女→男 |
単 |
主 |
智慧 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
ānando! |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、アーナンダは大智者です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-83. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi
taṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ ānandena byākataṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Maṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
対 |
私 |
|
|
|
|
ce |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
もし、たとえ |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
tumhe, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
あなたたち |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
etam |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義、意味 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭipuccheyyātha, |
prati-prach |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
質問する、反問する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aham |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
byākareyyaṃ |
vi-ā-kṛ |
動 |
願 |
能反 |
単 |
一 |
解答する、授記する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ānandena |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
byākataṃ. |
vi-ā-kṛ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
解答された |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、もし私にあなたがたがこの意味を質問したならば、私はそれについて、それぞれアーナンダが解答したその通りに解答したことでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-84. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Eso cevetassa attho. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Eso |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
etassa |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
attho. |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
義、意味 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔アーナンダの解釈した〕それは、まさしく〔私が説いた〕そのことの意味です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117-85. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evañca naṃ dhāreyyāthā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evañ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
naṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ、彼 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
dhāreyyāthā’’ |
dhṛ 使 |
動 |
願 |
能 |
複 |
二 |
保持する、憶持する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あなたがたは、そのとおりに、それを憶持しなさい」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第四の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第四〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |