|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Paṭhamaānandasuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Paṭhama |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
初の、第一の |
|
|
|
|
ānanda |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
依(属) |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「第一のアーナンダ経」(『相応部』54-13) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989. Sāvatthinidānaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sāvatthi |
|
名 |
ī |
女 |
有(処) |
地名、サーヴァッティー、舎衛城 |
|
|
|
|
nidānaṃ. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
因縁、因由 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
サーヴァッティーでのことである。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkami; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、尊者アーナンダが世尊へ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhivādetvā |
abhi-vad 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
敬礼する、礼拝する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdi. |
ni-sad |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近付いて、世尊へ礼拝し、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinno |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āyasmā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
尊者、具寿 |
|
|
|
|
ānando |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐った尊者アーナンダは、世尊へこう言った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘atthi nu kho, bhante, ekadhammo [eko dhammo (sī.)] bhāvito
bahulīkato cattāro dhamme paripūreti, cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta
dhamme paripūrenti, satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme
paripūrentī’’ti? |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nu |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いったい、たぶん、〜かどうか、〜ではないか |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
dhammo |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
法 |
|
|
|
|
bhāvito |
bhū 使 |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
修習された |
|
|
|
|
bahulīkato |
bahulī-kṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
多修された |
|
|
|
|
cattāro |
|
数 |
特 |
男 |
複 |
対 |
四 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paripūreti, |
pari-pṝ 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
完成させる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
cattāro |
|
数 |
特 |
男 |
複 |
主 |
四 |
|
|
|
|
dhammā |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
法 |
|
|
|
|
bhāvitā |
bhū 使 |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
修習された |
|
|
|
|
bahulīkatā |
bahulī-kṛ |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
多修された |
|
|
|
|
satta |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
対 |
七 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
法 |
|
|
|
|
paripūrenti, |
同上 |
|
|
|
|
satta |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
七 |
|
|
|
|
dhammā |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
法 |
|
|
|
|
bhāvitā |
bhū 使 |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
修習された |
|
|
|
|
bahulīkatā |
bahulī-kṛ |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
多修された |
|
|
|
|
dve |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
対 |
二 |
|
|
|
|
dhamme |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
法 |
|
|
|
|
paripūrentī’’ |
同上 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者よ、いったい、一法が修習され、多修されたならば四法を完成させ、四法が修習され、多修されたならば七法を完成させ、七法が修習され、多修されたならば二法を完成させることがあるのでしょうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Atthi kho, ānanda, ekadhammo bhāvito bahulīkato cattāro
dhamme paripūreti, cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme
paripūrenti, satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme paripūrentī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Atthi kho, ānanda, ekadhammo bhāvito
bahulīkato cattāro dhamme paripūreti, cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta
dhamme paripūrenti, satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme
paripūrentī’’ti. (989-5.) |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「アーナンダよ、一法が修習され、多修されたならば四法を完成させ、四法が修習され、多修されたならば七法を完成させ、七法が修習され、多修されたならば二法を完成させることは存在します」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Katamo pana, bhante, ekadhammo [eko dhammo (sī.)] bhāvito
bahulīkato cattāro dhamme paripūreti, cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā satta
dhamme paripūrenti, satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve dhamme
paripūrentī’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Katamo |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
いずれの、どちらの |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhante, ekadhammo
bhāvito bahulīkato cattāro dhamme paripūreti, cattāro dhammā bhāvitā
bahulīkatā satta dhamme paripūrenti, satta dhammā bhāvitā bahulīkatā dve
dhamme paripūrentī’’ti? (989-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「しからば尊者よ、いかなる一法が修習され、多修されたならば四法を完成させ、四法が修習され、多修されたならば七法を完成させ、七法が修習され、多修されたならば二法を完成させるのでしょうか」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Ānāpānassatisamādhi kho, ānanda, ekadhammo bhāvito bahulīkato
cattāro satipaṭṭhāne paripūreti, cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā
satta bojjhaṅge paripūrenti, satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ
paripūrenti’’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Ānāpāna |
an, apa-an |
名 |
a |
中 |
依(属) |
出入息 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
依(処) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
samādhi |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
単 |
主 |
定、三昧、精神統一 |
|
|
|
|
kho, ānanda, ekadhammo
bhāvito bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti, cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti, satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti’’. (989-6.) |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
依(属) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
paṭṭhāne |
pra-sthā |
名 |
a |
中(男) |
複 |
対 |
出発、発趣 →念処 |
|
|
|
|
paṭṭhānā |
pra-sthā |
名 |
a |
中(男) |
複 |
主 |
出発、発趣 →念処 |
|
|
|
|
bodhi |
budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
覚、菩提、さとり |
|
|
|
|
aṅge |
|
名 |
a |
中(男) |
複 |
対 |
支分、部分 →覚支、菩提分 |
|
|
|
|
aṅgā |
|
名 |
a |
中(男) |
複 |
主 |
支分、部分 →覚支、菩提分 |
|
|
|
|
vijjā |
vid |
名 |
ā |
女 |
相 |
明智 |
|
|
|
|
vimuttiṃ |
vi-muc 受 |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
解脱 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「アーナンダよ、出入息念のうえでの三昧という一法が修習され、多修されたならば四念処を完成させ、四念処が修習され、多修されたならば七覚支を完成させ、七覚支が修習され、多修されたならば明智と解脱を完成させます。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・ここでは明白にvijjāとvimuttiが二つの法として述べられている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvito, ānanda, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato
cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
bhāvito, ānanda,
ānāpānassatisamādhi kathaṃ
bahulīkato cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? (989-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、出入息念のうえでの三昧が、いかに修習され、いかに多修されたならば、四念処を完成させるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhānanda, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā
suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ
satiṃ upaṭṭhapetvā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
arañña |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
林野、空閑処 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
rukkha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
樹木 |
|
|
|
|
mūla |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
根、根本 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
suñña |
|
名形 |
a |
中 |
持 |
空の、空 |
|
|
|
|
agāra |
|
名 |
a |
中 |
依(対) |
家 |
|
|
|
|
gato |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
行った |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdati |
ni-sad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
坐る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pallaṅkaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
椅子、寝台、跏趺 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ābhujitvā |
ā-bhuj |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
組む、結ぶ、曲げる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ujuṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、まっすぐ |
|
|
|
|
kāyaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
身 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṇidhāya |
pra-ni-dhā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
定置する、思考する、願う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
parimukhaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
面前の、前に |
|
|
|
|
satiṃ |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
念 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upaṭṭhapetvā. |
upa-sthā 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
起こす |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、ここに比丘がいる〔とします〕。かれは林野へ行き、樹の根へ行き、あるいは空き家へ行って、身をまっすぐに定置し、前面に念を起こして結跏趺坐します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So satova assasati, satova passasati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具念の、憶念した、正念の |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasati, |
ā-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
出息する、呼吸する、蘇生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
具念の、憶念した、正念の |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passasati. |
pra-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
入息する、出息する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、念をそなえて出息し、念をそなえて入息します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā
passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
assasanto |
ā-śvas |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
出息する |
|
|
|
|
‘dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasāmī’ |
ā-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
出息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pajānāti, |
pra-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
知る、了知する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
passasanto |
pra-śvas |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
入息する |
|
|
|
|
‘dīghaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
長く |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passasāmī’ |
pra-śvas |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
入息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
pajānāti…pe… |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
長く出息しながら『私は長く出息している』と了知し、あるいは、長く入息しながら『私は長く入息している』と了知します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati,
‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati’’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘paṭinissagga |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
捨遺、定棄 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assasissāmī’ |
ā-śvas |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
出息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sikkhati, |
śak 意 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
学ぶ、学得する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘paṭinissagga |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
捨遺、定棄 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passasissāmī’ |
pra-śvas |
動 |
未 |
能 |
単 |
一 |
入息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
sikkhati’’. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……『私は捨棄を随観して出息しよう』と修練し、『私は捨棄を随観して入息しよう』と修練します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ
assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti
pajānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
samaye, |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
dīghaṃ vā assasanto
‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti
pajānāti; (989-12.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、長く出息しながら『私は長く出息している』と了知し、あるいは、長く入息しながら『私は長く入息している』と了知し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
rassaṃ vā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
rassaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
短く |
|
|
|
|
vā…pe… |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
短く…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ |
pra-śrambh 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
安静にさせる、止息させる |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身 |
|
|
|
|
saṅkhāraṃ |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
行、為作、形成力、現象 |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – (989-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は身行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は身行を安静にさせて入息しよう』と修練するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
kāye kāyānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī
sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kāye |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
身、身体 |
|
|
|
|
kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身体、集まり |
|
|
|
|
anupassī, |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
それ、彼 |
|
|
|
|
samaye |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ātāpī |
ā-tap |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
熱心の、熱意ある |
|
|
|
|
sampajāno |
saṃ-pra-jñā |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
正知の、意識的の、正知者、故意の |
|
|
|
|
satimā, |
smṛ |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
念ある、憶念ある |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vineyya |
vi-nī |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
調伏する、教導する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世界、世間 |
|
|
|
|
abhijjhā |
abhi-dhī |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
貪欲、貪求 |
|
|
|
|
domanassaṃ. |
dur-man |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
憂、憂悩 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、身に対する身随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
kissa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
何、誰 |
|
|
|
|
hetu? |
hi |
名 |
u |
男 |
単 |
副対 |
因、原因(属格に副対で「〜のゆえに」) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kāyaññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi, yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kāya |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
身体、集まり |
|
|
|
|
aññataraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
随一、とある |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi, |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
言う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yadidaṃ – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、私は、身のうちの随一のものとして、これを挙げます。すなわち、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
assāsapassāsaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
assāsa |
ā-śvas |
名 |
a |
男 |
相 |
呼吸、出息、安息 |
|
|
|
|
passāsaṃ. |
pra-śvas |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
入息(じつは「出息」) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
出入息を。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātihānanda, kāye kāyānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati
ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ’’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ānanda, kāye
kāyānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya
loke abhijjhādomanassaṃ’’. (989-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、アーナンダよ、そのとき比丘はここに、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、身に対する身随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘pītippaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati …pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
ānanda, bhikkhu ‘pītippaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati …pe… (989-13, 14.) |
|
|
|
|
‘pīti |
|
名 |
i |
女 |
依(対) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī |
prati-saṃ-vid 使 |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
経験する、感受する、感知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、『私は喜を感受して出息しよう』と修練し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sukhappaṭisaṃvedī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sukha |
|
名形 |
a |
中 |
依(対) |
楽 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī…pe… |
prati-saṃ-vid 使 |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
経験する、感受する、感知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『楽を感受して…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
saṅkhāra |
saṃ-kṛ |
名 |
a |
男 |
依(対) |
行、為作、潜勢力、現象 |
|
|
|
|
paṭisaṃvedī…pe… |
prati-saṃ-vid 使 |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
経験する、感受する、感知する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『心行を感受して…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati,
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti
sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – (989-16.) |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心行を安静にさせて出息しよう』と修練し、『私は心行を安静にさせて入息しよう』と修練するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vedanāsu vedanānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati
ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vedanāsu |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受、感受 |
|
|
|
|
vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
anupassī, ānanda,
bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (989-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸受に対する受随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu?
(989-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vedanāññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi, yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Vedanā |
vid |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
受、感受、苦痛 |
|
|
|
|
aññatarāhaṃ, ānanda,
etaṃ vadāmi, yadidaṃ – (986-19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、私は、受のうちの随一のものとして、これを挙げます。すなわち、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
assāsa |
ā-śvas |
名 |
a |
男 |
相 |
呼吸、出息、安息 |
|
|
|
|
passāsānaṃ |
pra-śvas |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
入息、出息 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
よい、十分に |
|
|
|
|
manasikāraṃ. |
man, kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
作意、思念、注意 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
出入息の充分な作意を。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātihānanda, vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye
viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātihānanda,
vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā,
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. (989-21, 26.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、アーナンダよ、そのとき比丘はここに、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸受に対する受随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘cittappaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
ānanda, bhikkhu ‘cittappaṭisaṃvedī
assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; (989-13, 14, 22.) |
|
|
|
|
‘citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(対) |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、『私は心を感受して出息しよう』と修練し、『私は心を感受して入息しよう』と修練し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
abhippamodayaṃ cittaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘abhippamodayaṃ |
abhi-pra-mud 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
大いに喜ばせる、満足させる |
|
|
|
|
cittaṃ…pe… |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を満足させて…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-33. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samādahaṃ cittaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘samādahaṃ |
saṃ-ā-dhā |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
定める、(心を)統一する |
|
|
|
|
cittaṃ…pe… |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を統一させて…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-34. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘vimocayaṃ |
vi-muc 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
解脱させる、解放する |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ
passasissāmī’ti sikkhatii –
(989-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は心を解脱させて出息しよう』と修練し、『私は心を解脱させて入息しよう』と修練するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-35. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
citte cittānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati
ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
citte |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
心 |
|
|
|
|
citta |
cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
anupassī, ānanda,
bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (989-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、心に対する心随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu?
(989-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-37. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nāhaṃ, ānanda, muṭṭhassatissa asampajānassa
ānāpānassatisamādhibhāvanaṃ vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
muṭṭha |
mṛṣ |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
忘れた、忘失された |
|
|
|
|
satissa |
smṛ |
名 |
i |
女→男 |
単 |
属 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
asampajānassa |
|
形 |
a |
男 |
単 |
属 |
正知ならぬ |
|
|
|
|
ānāpāna |
an, apa-an |
名 |
a |
中 |
依(属) |
出入息 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
依(処) |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
samādhi |
|
名 |
i |
男 |
依(属) |
定、三昧 |
|
|
|
|
bhāvanaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
修習 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
言う |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、私は念を忘失した者、正知ならぬ者の出入息念のうえでの三昧を説くことはありません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-38. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātihānanda, citte cittānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye
viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātihānanda, citte
cittānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya
loke abhijjhādomanassaṃ. (989-21, 35.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、アーナンダよ、そのとき比丘はここに、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、心に対する心随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-39. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu aniccānupassī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
ānanda, bhikkhu (989-14.) |
|
|
|
|
anicca |
|
形 |
a |
‐ |
依(対) |
無常の |
|
|
|
|
anupassī…pe… |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、『私は無常を随観して出息しよう』と修練し…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-40. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
virāgānupassī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
virāga |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離貪 |
|
|
|
|
anupassī…pe… |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『離貪を随観して…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-41. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nirodhānupassī…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nirodha |
ni-rudh 使 |
名 |
a |
男 |
依(対) |
滅尽 |
|
|
|
|
anupassī…pe… |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『滅尽を随観して…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-42. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati,
‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘paṭinissagga |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
捨遺、定棄 |
|
|
|
|
anupassī |
anu-paś |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
随観する |
|
|
|
|
assasissāmī’ti
sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī
passasissāmī’ti sikkhati – (989-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『私は捨棄を随観して出息しよう』と修練し、『私は捨棄を随観して入息しよう』と修練するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-43. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati
ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammesu |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
法 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
anupassī, ānanda,
bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke
abhijjhādomanassaṃ. (989-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、そのとき比丘は、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸法に対する法随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-44. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So yaṃ taṃ hoti abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā
sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
abhijjhā |
abhi-dhī |
名 |
ā |
女 |
相 |
貪欲、貪求 |
|
|
|
|
domanassānaṃ |
dur-man |
名 |
a |
中 |
複 |
属 |
憂、憂悩 |
|
|
|
|
pahānaṃ |
pra-hā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
捨断 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
智慧 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
disvā |
dṛś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
よい、十分に |
|
|
|
|
ajjhupekkhitā |
adhi-upa-īkṣ |
名 |
ar |
男 |
単 |
主 |
観察者、注意者 |
|
|
|
|
hoti. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼は、およそ貪欲と憂悩の捨断、それを智慧によって見て、充分に観察する者となります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-45. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātihānanda, dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye
viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātihānanda,
dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā,
vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. (989-21, 43.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それゆえ、アーナンダよ、そのとき比丘はここに、熱心なる正知正念の者として世における貪欲と憂悩を調伏し、諸法に対する法随観者として住しているのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-46. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evaṃ bhāvito kho, ānanda, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato
cattāro satipaṭṭhāne paripūreti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
bhāvito kho, ānanda, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato cattāro
satipaṭṭhāne paripūreti. (989-8.) |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、出入息念のうえでの三昧が、このように修習され、このように多修されたならば、四念処を完成させるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-47. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā cānanda, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ
bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā cānanda, cattāro satipaṭṭhānā
kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti? (989-8, 9.) |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ではアーナンダよ、四念処が、いかに修習され、いかに多修されたならば、七覚支を完成させるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-48. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhu kāye kāyānupassī viharati – (989-14, 17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、身に対する身随観者として住するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-49. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upaṭṭhitāssa [upaṭṭhitassati (pī. ka.)] tasmiṃ samaye bhikkhuno
[tasmiṃ samaye ānanda bhikkhuno (pī. ka.), tasmiṃ samaye (ma. ni. 3.149)]
sati hoti asammuṭṭhā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upaṭṭhitā |
upa-sthā |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
現れる、起こる |
|
|
|
|
assa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
それ、彼 |
|
|
|
|
samaye |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhuno |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
asammuṭṭhā. |
a-saṃ-mṛṣ |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
忘失されざる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのときには、その比丘に現起した念は、忘失されざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-50. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā – (989-14, 49.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘に現起した念が、忘失されざるものとなるような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-51. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgo |
|
名 |
a |
中(男) |
単 |
主 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
それ、彼 |
|
|
|
|
samaye |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhuno |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
āraddho |
ā-rabh |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
開始した、励んだ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti, |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
それ、彼 |
|
|
|
|
samaye |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhāveti, |
bhū 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
修習する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgo |
|
名 |
a |
中(男) |
単 |
主 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
tasmiṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
処 |
それ、彼 |
|
|
|
|
samaye |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
時 |
|
|
|
|
bhikkhuno |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
bhāvanā |
bhū 使 |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
修習 |
|
|
|
|
pāripūriṃ |
pari-pūr |
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
完全、円満 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
gacchati. |
gam |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
行く |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の念覚支が始動し、そのとき、比丘は念覚支を修習し、そのとき、比丘の念覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・以下『相応部』46-3「戒経」にパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-52. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘So tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati
pavicarati parivīmaṃsamāpajjati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
憶念した、念の、念のある、具念、正念の |
|
|
|
|
viharanto |
vi-hṛ |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
住する |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
智慧 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pavicinati |
pa-vi-ci |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
簡択する、考察する |
|
|
|
|
pavicarati |
pa-vi-car |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
伺察する、考察する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
parivīmaṃsam |
pari-man 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
審慮、思量 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āpajjati. |
ā-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
来る、遭う、到達する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その者は、そのように念をそなえて住すると、その法を智慧によって簡択し、考察して審慮に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-53. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ
paññāya pavicinati pavicarati parivīmaṃsamāpajjati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhu tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicarati
parivīmaṃsamāpajjati – (989-14, 52.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘がそのように念をそなえて住し、その法を智慧によって簡択し、考察して審慮に至る、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-54. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti,
dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
vicaya |
vi-ci |
名 |
a |
男 |
持 |
簡択、調査 →択法 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の択法覚支が始動し、そのとき、比丘は択法覚支を修習し、そのとき、比丘の択法覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-55. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato
parivīmaṃsamāpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tassa |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属絶 |
それ、彼 |
|
|
|
|
taṃ |
|
代 |
代的 |
男中 |
単 |
対 |
それ、彼、彼女、そのとき(副対) |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
智慧 |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pavicinato |
pa-vi-ci |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
簡択する、考察する |
|
|
|
|
pavicarato |
pa-vi-car |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
伺察する、考察する |
|
|
|
|
parivīmaṃsam |
pari-man 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
審慮、思量 |
|
|
|
|
āpajjato |
ā-pad |
現分 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
来る、遭う、到達する |
|
|
|
|
āraddhaṃ |
ā-rabh |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
開始された、励まれた |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vīriyaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
精進 |
|
|
|
|
asallīnaṃ. |
a-saṃ-lī |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
不退の、不動の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その者には、その法を智慧によって簡択し、考察して審慮に至ると、不動の精進が始動します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-56. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato
pavicarato parivīmaṃsamāpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicarato parivīmaṃsamāpajjato
āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ – (989-14, 55.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、その法を智慧によって簡択し、考察して審慮に至って、比丘に不動の精進が始動する、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-57. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vīriya |
|
名 |
a |
中 |
持 |
精進 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye
bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の精進覚支が始動し、そのとき、比丘は精進覚支を修習し、そのとき、比丘の精進覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-58. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āraddha |
ā-rabh |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
開始した、励んだ |
|
|
|
|
vīriyassa |
|
名 |
a |
中→男 |
単 |
属 |
精進 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uppajjati |
ud-pad |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
起こる、生ずる、発生する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
依(属) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
nirāmisā. |
|
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
無食味の、無雑染の、離財の、非物質的な |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
精進を始動した者には、無雑染の喜が起こります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-59. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati
pīti nirāmisā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā – (989-56, 58.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、精進を始動した比丘に、無雑染の喜が起こる、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-60. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pīti |
|
名 |
i |
女 |
持 |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye
bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の喜覚支が始動し、そのとき、比丘は喜覚支を修習し、そのとき、比丘の喜覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-61. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Pīti |
|
名 |
i |
女 |
有(持) |
喜、喜悦 |
|
|
|
|
manassa |
man |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
意 |
|
|
|
|
kāyo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
身体 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passambhati, |
pra-śrambh |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
軽安となる、止息する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
cittam |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
passambhati. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜なる意ある者には、身も軽安となり、心も軽安となります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-62. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno pītimanassa kāyopi
passambhati, cittampi passambhati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati – (989-56,
61.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、喜なる意ある比丘の、身も軽安となり、心も軽安となる、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-63. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
passaddhi |
pra-śrambh |
名 |
i |
女 |
持 |
軽安、安息、止 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye
bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の軽安覚支が始動し、そのとき、比丘は軽安覚支を修習し、そのとき、比丘の軽安覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-64. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Passaddha |
pra-śrambh |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
軽安となった |
|
|
|
|
kāyassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
身体、集まり |
|
|
|
|
sukhino |
|
形 |
in |
男 |
単 |
属 |
楽の |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samādhiyati. |
saṃ-ā-dhā 受 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
定められる、統一される、入定する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
身が軽安となり、安楽となった者の心は定まります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-65. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino
cittaṃ samādhiyati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati – (989-56, 64.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、身が軽安となり、安楽となった比丘の心が定まる、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-66. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
samādhi |
saṃ-ā-dhā |
名 |
i |
男 |
持 |
定、三昧、精神統一 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye
bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の定覚支が始動し、そのとき、比丘は定覚支を修習し、そのとき、比丘の定覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-67. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
samāhitaṃ |
saṃ-ā-dhā |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
定められた、統一された |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
sādhukaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
よい、十分に、自発的に、願って |
|
|
|
|
ajjhupekkhitā |
adhi-upa-īkṣ |
名 |
ar |
男 |
単 |
主 |
観察者、注意者/無視者、無関心者 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
その者は、そのように定まった心をよく観察する者となります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-68. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ
ajjhupekkhitā hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti – (989-14, 67.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘がそのように定まった心をよく観察する者となる、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-69. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye
bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の捨覚支が始動し、そのとき、比丘は捨覚支を修習し、そのとき、比丘の捨覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-70. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu vedanāsu…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yasmiṃ samaye,
ānanda, bhikkhu (989-14.) |
|
|
|
|
vedanāsu…pe… |
vid |
名 |
ā |
女 |
複 |
処 |
受、感受 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘が、諸受に対する…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-71. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
citte…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
citte…pe… |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
心に対する…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-72. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī viharati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammesu dhammānupassī
viharati – (989-43.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……諸法に対する法随観者として住するような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-73. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye bhikkhuno sati hoti asammuṭṭhā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upaṭṭhitāssa tasmiṃ
samaye bhikkhuno sati hoti asammuṭṭhā. (989-49.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのときには、その比丘に現起した念は、忘失されざるものとなります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-74. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā
– |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā – (989-50.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘に現起した念が、忘失されざるものとなるような、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-75. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ
samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. (Yathā paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ,
evaṃ vitthāretabbaṃ). |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
satisambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu
bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
(989-51.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の念覚支が始動し、そのとき、比丘は念覚支を修習し、そのとき、比丘の念覚支は修習の完成に至ります…… |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・( )内は「最初の四念処のように詳説されるべし」。ピリオドで終わっているが省略記号で訳した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-76. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘So tathāsamāhitaṃ
cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. (989-67.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……その者は、そのように定まった心をよく観察する者となります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-77. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ
ajjhupekkhitā hoti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yasmiṃ samaye, ānanda,
bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti – (989-68.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、比丘がそのように定まった心をよく観察する者となる、そのとき。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-78. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti,
upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhāsambojjhaṅgo
tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye
bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ
gacchati. (989-69.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、比丘の捨覚支が始動し、そのとき、比丘は捨覚支を修習し、そのとき、比丘の捨覚支は修習の完成に至ります。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-79. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ bhāvitā kho, ānanda, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā
satta bojjhaṅge paripūrenti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ bhāvitā kho,
ānanda, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti.
(989-8, 46.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、四念処が、このように修習され、このように多修されたならば、七覚支を完成させるのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-80. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā, ānanda, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā
vijjāvimuttiṃ paripūrenti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā,
ānanda, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti? (989-8,
9.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、七覚支が、いかに修習され、いかに多修されたならば、明智と解脱を完成させるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-81. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idhānanda, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ
virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ
bhāveti …pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
ānanda, |
ā-nand |
名 |
a |
男 |
単 |
呼 |
人名、アーナンダ |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhāveti |
bhū 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
修習する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
viveka |
vi-vic |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離、遠離、独処 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
virāga |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離貪、遠離 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
nirodha |
ni-rudh 使 |
名 |
a |
男 |
依(対) |
滅尽 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
vossagga |
ava-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
捨遺、棄捨 |
|
|
|
|
pariṇāmiṃ, |
pari-nam |
形 |
in |
中 |
単 |
対 |
変化する、向かう、結果する |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
vicaya |
vi-ci |
名 |
a |
男 |
持 |
簡択、調査 →択法 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhāveti …pe… |
bhū 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
修習する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、ここに比丘は、遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう念覚支を修習します……択法覚支を修習します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-82. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ
nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
|
sambojjhaṅgaṃ bhāveti
vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. (989-81.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう捨覚支を修習します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
989-83. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ bhāvitā kho, ānanda, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā
vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ bhāvitā kho,
ānanda, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ (989-8,
46.) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
アーナンダよ、七覚支が、このように修習され、このように多修されたならば、明智と解脱を完成させるのです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tatiyaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tatiyaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第三の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第三〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |