|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Mettāsahagatasuttaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Mettā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
慈 |
|
|
|
|
sahagata |
saha-gam |
形 |
a |
‐ |
依(属) |
倶行の、倶なる |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「慈倶経」(『相応部』46-54) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235. Ekaṃ samayaṃ bhagavā koliyesu viharati haliddavasanaṃ nāma
koliyānaṃ nigamo. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekaṃ |
|
数 |
代的 |
男 |
単 |
副対 |
一、とある |
|
|
|
|
samayaṃ |
saṃ-i |
名 |
a |
男 |
単 |
副対 |
時 |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
koliyesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処 |
地名、コーリヤ国 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
haliddavasanaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
地名、ハリッダヴァサナ |
|
|
|
|
nāma |
|
名 |
an |
中 |
単 |
副対 |
と、という名の、じつに |
|
|
|
|
koliyānaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
地名、コーリヤ国 |
|
|
|
|
nigamo. |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
町 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるとき世尊はコーリヤ国の、ハリッダヴァサナというコーリヤ国の町に住しておられた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā
pattacīvaramādāya haliddavasanaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
sambahulā |
|
形 |
a |
男 |
複 |
主 |
多くの、衆多の |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
pubba |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
過去の |
|
|
|
|
aṇha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
日 →午前 |
|
|
|
|
samayaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
副対 |
時 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nivāsetvā |
ni-vas
使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
着衣する、内衣を着る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
patta |
|
名 |
a |
男中 |
相 |
鉢 |
|
|
|
|
cīvaram |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
衣 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ādāya |
ā-dā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
取って |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
haliddavasanaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
地名、ハリッダヴァサナ |
|
|
|
|
piṇḍāya |
|
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
団食、托鉢 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pavisiṃsu. |
pra-viś |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
入る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに、多くの比丘たちが、午前中、内衣をつけ、鉢と衣をもって、托鉢のためハリッダヴァサナへ入った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhūnaṃ |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
属 |
比丘 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのとき、かれら比丘たちに、この〔思い〕が起こった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘atippago kho tāva haliddavasane piṇḍāya carituṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘atippago |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
余りに早い、早すぎる |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
tāva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
それだけ、それほど、まず |
|
|
|
|
haliddavasane |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
地名、ハリッダヴァサナ |
|
|
|
|
piṇḍāya |
|
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
団食、托鉢 |
|
|
|
|
carituṃ. |
car |
不定 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
行くこと、行くため |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「ハリッダヴァサナで托鉢を行ずるにはまだ早すぎる。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo
tenupasaṅkameyyāmā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
nūna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
たしかに →〜したらどうか |
|
|
|
|
mayaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakānaṃ |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
ārāmo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
園 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkameyyāmā’’ |
upa-saṃ-kram |
動 |
願 |
能 |
複 |
一 |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
我々は、異学外教の遍歴行者の園を訪ねてはどうだろうか」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho te bhikkhū yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo
tenupasaṅkamiṃsu; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakānaṃ |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
ārāmo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
園 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamiṃsu; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこで彼ら比丘たちは、異学外教の遍歴行者の園へ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ
sammodiṃsu. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tehi |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
具 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyehi |
|
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakehi |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
具 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
saddhiṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
共に、一緒に(具格支配) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sammodiṃsu. |
saṃ-mud |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
喜ぶ、相喜ぶ、挨拶する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、彼ら異学外教の遍歴行者たちと挨拶を交わした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ
nisīdiṃsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ |
saṃ-mud |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
よろこばしい |
|
|
|
|
kathaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
話、説、論 |
|
|
|
|
sāraṇīyaṃ |
saṃ-raj |
未分 |
a |
女 |
単 |
対 |
相慶慰すべき、喜ぶべき |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vītisāretvā |
vi-ati-sṛ 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
交わす、交換する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdiṃsu. |
ni-sad |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜ばしき慶賀の言葉を交わしてから、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū aññatitthiyā paribbājakā
etadavocuṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinne |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
複 |
対 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
対 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
対 |
比丘 |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyā |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakā |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avocuṃ – |
vac |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐った彼ら比丘たちへ、異学外教の遍歴行者たちはこういった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Samaṇo, āvuso, gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Samaṇo, |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
沙門 |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
gotamo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
|
sāvakānaṃ |
śru |
名 |
a |
男 |
複 |
与 |
弟子、声聞 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
deseti – |
diś 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
示す、指示する、教示する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「友らよ、沙門ゴータマは弟子たちへこのように法を教示します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘etha tumhe, bhikkhave, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese
paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha,
tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘etha |
i |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
行け、いざ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tumhe, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
あなたたち |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
pañca |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
対 |
五 |
|
|
|
|
nīvaraṇe |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
対 |
蓋 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pahāya |
pra-hā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
捨断する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
upakkilese |
upa-kliś |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
随煩悩、小煩悩、随染 |
|
|
|
|
paññāya |
pra-jñā |
名 |
ā |
女 |
単 |
与 |
智慧 |
|
|
|
|
dubbalīkaraṇe |
kṛ |
形 |
a |
男 |
複 |
対 |
弱くする |
|
|
|
|
mettā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
慈 |
|
|
|
|
sahagatena |
saha-gam |
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
倶行の、倶なる |
|
|
|
|
cetasā |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
具 |
心、心想 |
|
|
|
|
ekaṃ |
|
数 |
代的 |
女 |
単 |
対 |
ひとつ、とある |
|
|
|
|
disaṃ |
diś |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
方向、方角 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pharitvā |
sphar |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
ひろがる、遍満する |
|
|
|
|
viharatha, |
vi-hṛ |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
dutiyaṃ, |
|
名形 |
a |
男→女 |
単 |
対 |
第二 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
tatiyaṃ, |
|
数 |
a |
女 |
単 |
対 |
第三 |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
catutthaṃ; |
|
数 |
a |
女 |
単 |
対 |
第四 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『いざ、比丘たちよ、あなたがたは、心の雑染であり智慧を弱める五蓋を捨断し、慈をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharatha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
uddha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
上 |
|
|
|
|
madho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
下 |
|
|
|
|
tiriyaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
横に、四方に |
|
|
|
|
sabbadhi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一切処に、あらゆる場合に、あらゆる点で |
|
|
|
|
sabbattatāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
副具 |
一切処性、遍通(副具で「全体として」「全体に」) |
|
|
|
|
sabbāvantaṃ |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
対 |
一切の、全部 |
|
|
|
|
lokaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
界、世界、世間 |
|
|
|
|
mettā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
慈 |
|
|
|
|
sahagatena |
saha-gam |
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
倶行の、倶なる |
|
|
|
|
cetasā |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
具 |
心、心想 |
|
|
|
|
vipulena |
|
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
広大 |
|
|
|
|
mahaggatena |
|
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
大きい、広大な、上二界の |
|
|
|
|
appamāṇena |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
具 |
無量の |
|
|
|
|
averena |
|
形 |
a |
中 |
単 |
具 |
怨なき、無怨の |
|
|
|
|
abyāpajjena |
a-vi-ā-pad |
名未分 |
a |
中 |
単 |
具 |
瞋なき、無瞋の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pharitvā |
sphar |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
ひろがる、遍満する |
|
|
|
|
viharatha. |
vi-hṛ |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、慈をともなう心によって、満たして住しなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Karuṇāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
悲 |
|
|
|
|
sahagatena cetasā ekaṃ
disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ;
(235-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
悲をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharatha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ karuṇāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena
abyāpajjena pharitvā viharatha. (235-12.) |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
悲 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、悲をともなう心によって、満たして住しなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Muditāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
喜 |
|
|
|
|
sahagatena cetasā ekaṃ
disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ;
(235-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharatha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ muditāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena
abyāpajjena pharitvā viharatha. (235-12.) |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、喜をともなう心によって、満たして住しなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
捨、無関心 |
|
|
|
|
sahagatena cetasā ekaṃ
disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ;
(235-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
捨をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharathā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena
abyāpajjena pharitvā viharathā’’’ (235-12.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
捨、無関心 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、捨をともなう心によって、満たして住しなさい』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Mayampi kho, āvuso, sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Mayam |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
sāvakānaṃ |
śru |
名 |
a |
男 |
複 |
与 |
弟子、声聞 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
desema – |
diś |
動 |
現 |
能 |
複 |
一 |
示す |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友らよ、我々もまた、弟子たちへこのように法を教示します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘etha tumhe, āvuso, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese
paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā
viharatha…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘etha tumhe, āvuso, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso
upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā
viharatha…pe… (235-11.) |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『いざ、友らよ、あなたがたは、心の雑染であり智慧を弱める五蓋を捨断し、慈をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
karuṇāsahagatena cetasā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
karuṇāsahagatena
cetasā… (235-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
悲をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-22. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
muditāsahagatena cetasā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
muditāsahagatena
cetasā… (235-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-23. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhāsahagatena
cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā
catutthaṃ; (235-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
捨をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-24. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharathā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena
mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharathā’ti. (235-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、捨をともなう心によって、満たして住しなさい』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-25. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha no, āvuso, ko viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ
samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā, yadidaṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
no, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜であろうか、ない |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
viseso, |
vi-śis |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
差別、特質、殊勝 |
|
|
|
|
ko |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
何、誰 |
|
|
|
|
adhippayāso, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
特相 |
|
|
|
|
kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
nānā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
種々の |
|
|
|
|
karaṇaṃ |
kṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
所作、遂行 →殊異 |
|
|
|
|
samaṇassa |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
沙門 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
gotamassa |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
人名、ゴータマ |
|
|
|
|
amhākaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
属 |
私たち |
|
|
|
|
vā, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
yadidaṃ – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
すなわち |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、この場合、沙門ゴータマの〔所説〕、あるいは私たちの〔所説〕には、いかなる差別、いかなる特相、いかなる殊異があるというのでしょうか。すなわち、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-26. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ, anusāsaniyā vā anusāsani’’nti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
desanāya |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
具 |
教示、説示 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
dhamma |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
法 |
|
|
|
|
desanaṃ, |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
教示、説示 |
|
|
|
|
anusāsaniyā |
anu-śās |
名 |
ī |
女 |
単 |
具 |
教誡、教訓 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
anusāsani’’n |
anu-śās |
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
教誡、教訓 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
法の教説と法の教説を、教誡と教誡を〔比べた場合には〕」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-27. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho te bhikkhū tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ
bhāsitaṃ neva abhinandiṃsu nappaṭikkosiṃsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakānaṃ |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
bhāsitaṃ |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
所説 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandiṃsu |
abhi-nand |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
大いに喜ぶ、歓喜する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭikkosiṃsu. |
prati-kruś |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
叱る、非難する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに彼ら比丘たちは、彼ら異学外教の遍歴行者たちの所説へ歓喜せず、非難もしなかった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-28. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu – |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
Anabhinanditvā |
an-abhi-nand |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
歓喜しない |
|
|
|
|
appaṭikkositvā |
a-prati-kruś |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
非難しない |
|
|
|
|
uṭṭhāya |
ud-sthā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
立ち上がる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
āsanā |
ās |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
座 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pakkamiṃsu
– |
pra-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
出発する、進む |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
歓喜せず、非難せず、座より立って出発した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ
ājānissāmā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
santike |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
面前、付近 |
|
|
|
|
etassa |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
属 |
これ |
|
|
|
|
bhāsitassa |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
属 |
所説 |
|
|
|
|
atthaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
義 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ājānissāmā’’ |
ā-jñā |
動 |
未 |
能 |
複 |
一 |
了知する、よく知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「我々は世尊の面前で、この所説の義をよく知ることとしよう」と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-30. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho te bhikkhū haliddavasane piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
haliddavasane |
|
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
地名、ハリッダヴァサナ |
|
|
|
|
piṇḍāya |
|
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
団食 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
caritvā |
car |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
ゆく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pacchā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
後に、背後に、西方に |
|
|
|
|
bhattaṃ |
bhaj |
名形 |
a |
中 |
単 |
副対 |
食事 →食後に |
|
|
|
|
piṇḍa |
|
名 |
a |
男 |
持 |
円いもの、団食、食物、集団 |
|
|
|
|
pāta |
pat |
名 |
a |
男 |
依(奪) |
落、段 →団食、施食 |
|
|
|
|
paṭikkantā |
prati-kram |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
戻った、退いた、減退した |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamiṃsu; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
近づいた |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこで彼ら比丘たちは、ハリッダヴァサナで托鉢を行じ、食後、施食より退いて、世尊へ近づいた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-31. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamitvā |
upa-saṃ-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhivādetvā |
abhi-vad 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
敬礼する、礼拝する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdiṃsu. |
ni-sad |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
近づいて、世尊へ礼拝し、一方へ坐った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-32. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
一方に |
|
|
|
|
nisinnā |
ni-sad |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
坐った |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avocuṃ – |
vac |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一方へ坐った彼ら比丘たちは、世尊へこういった。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-33. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Idha mayaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā
pattacīvaramādāya haliddavasane piṇḍāya pavisimha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
mayaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā pattacīvaramādāya haliddavasane piṇḍāya (235-2.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pavisimha. |
pra-viś |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
入る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「尊者よ、ここなる我々は、午前中、内衣をつけ、鉢と衣をもって、托鉢のためハリッダヴァサナへ入りました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-34. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
no, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
たしかに |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
amhākaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
属 |
私たち |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi – |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、その我々に、この〔思い〕が起こりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-35. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘atippago kho tāva haliddavasane piṇḍāya carituṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘atippago kho tāva
haliddavasane piṇḍāya carituṃ. (235-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『ハリッダヴァサナで托鉢を行ずるにはまだ早すぎる。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-36. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo
tenupasaṅkameyyāmā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃnūna mayaṃ yena
aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmā’’’ti. (235-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
我々は、異学外教の遍歴行者の園を訪ねてはどうだろうか』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-37. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ
ārāmo tenupasaṅkamimha, upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi
saddhiṃ sammodimha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yena aññatitthiyānaṃ
paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamimha, upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ
(235-6, 7.) |
|
|
|
|
mayaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamimha; |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
近づく |
|
|
|
|
sammodimha. |
saṃ-mud |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
喜ぶ、相喜ぶ、挨拶する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、そこで我々は、異学外教の遍歴行者の園へ近づきました。近づいて、彼ら異学外教の遍歴行者たちと挨拶を交わしました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-38. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ
nisīdimha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sammodanīyaṃ kathaṃ
sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ (235-8.) |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
nisīdimha. |
ni-sad |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
坐る |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜ばしき慶賀の言葉を交わしてから、一方へ坐りました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-39. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinne kho amhe, bhante, te aññatitthiyā paribbājakā
etadavocuṃ – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamantaṃ nisinne kho amhe, bhante, te aññatitthiyā
paribbājakā etadavocuṃ – (235-9.) |
|
|
|
|
amhe, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
対 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、一方へ坐った我々へ、かれら異学外教の遍歴行者たちはこういいました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-40. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Samaṇo, āvuso, gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Samaṇo, āvuso,
gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti – (235-10.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『友らよ、沙門ゴータマは弟子たちへこのように法を教示します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-41. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘etha tumhe, bhikkhave, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese
paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā
viharatha…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘etha tumhe,
bhikkhave, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe
mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha…pe… (235-11.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
―いざ、比丘たちよ、あなたがたは、心の雑染であり智慧を弱める五蓋を捨断し、慈をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-42. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
karuṇāsahagatena cetasā … |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
karuṇāsahagatena
cetasā … (235-13.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
悲をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-43. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
muditāsahagatena cetasā… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
muditāsahagatena
cetasā… (235-15.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-44. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhāsahagatena
cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā
catutthaṃ; (235-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
捨をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-45. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharathā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena
mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharathā’’’ti. (235-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、捨をともなう心によって、満たして住しなさい―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-46. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Mayampi kho, āvuso, sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Mayampi kho, āvuso,
sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema – (235-19.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友らよ、我々もまた、弟子たちへこのように法を教示します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-47. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘etha tumhe, āvuso, pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese
paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā
viharatha…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘etha tumhe, āvuso,
pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena
cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha…pe… (235-20.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
―いざ、友らよ、あなたがたは、心の雑染であり智慧を弱める五蓋を捨断し、慈をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-48. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
karuṇāsahagatena cetasā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
karuṇāsahagatena
cetasā…pe… (235-21.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
悲をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-49. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
muditāsahagatena cetasā…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
muditāsahagatena
cetasā…pe… (235-22.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
喜をともなう心によって…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-50. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā
dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhāsahagatena
cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharatha, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā
catutthaṃ; (235-17.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
捨をともなう心によって、一つの方角を満たして住しなさい。そのように、第二の〔方角を〕。そのように、第三の〔方角を〕。そのように、第四の〔方角を〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-51. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ
upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena
pharitvā viharathā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti uddhamadho tiriyaṃ
sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena
mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharathā’ti. (235-18.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように、上を、下を、四維を、一切処を、あまねく全世界を、広大で、大きな、無量の、怨なき、瞋なき、捨をともなう心によって、満たして住しなさい―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-52. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha no, āvuso, ko viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ
samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā, yadidaṃ, dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ,
anusāsaniyā vā anusāsani’’nti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha no, āvuso, ko
viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā,
yadidaṃ, dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ, anusāsaniyā vā anusāsani’’nti?
(235-25, 26.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
友等よ、この場合、沙門ゴータマの〔所説〕、あるいは私たちの〔所説〕には、いかなる差別、いかなる特相、いかなる殊異があるというのでしょうか。すなわち、法の教説と法の教説を、教誡と教誡を〔比べた場合には〕』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-53. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho mayaṃ, bhante, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ
bhāsitaṃ neva abhinandimha nappaṭikkosimha, anabhinanditvā appaṭikkositvā
uṭṭhāyāsanā pakkamimha – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha kho mayaṃ, bhante, tesaṃ
aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandimha
nappaṭikkosimha, anabhinanditvā appaṭikkositvā
uṭṭhāyāsanā (235-27, 28.) |
|
|
|
|
mayaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandimha |
abhi-nand |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
歓喜する、大いに喜ぶ |
|
|
|
|
paṭikkosimha, |
prati-kruś |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
叱る、非難する |
|
|
|
|
pakkamimha – |
pra-kram |
動 |
ア |
能 |
複 |
一 |
出発する、進む |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、ときに我々は、彼ら異学外教の遍歴行者たちの所説へ歓喜せず、非難もしませんでした。歓喜せず、非難せず、座より立って出発しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-54. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘bhagavato santike
etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmā’ti. (235-29.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『我々は世尊の面前で、この所説の義をよく知ることとしよう』と」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-55. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Evaṃvādino, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evamassu
vacanīyā – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
vādino, |
vad |
形 |
in |
男 |
複 |
主 |
説者 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyā |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakā |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
assu |
as |
動 |
願 |
能 |
複 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vacanīyā – |
vac |
未分 |
a |
男 |
複 |
主 |
いわれるべき |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「比丘たちよ、そのように言う異学外教の遍歴行者たちは、このようにいわれるべきでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-56. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘kathaṃ bhāvitā panāvuso, mettācetovimutti, kiṃgatikā hoti,
kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘kathaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いかに、なぜに |
|
|
|
|
bhāvitā |
bhū 使 |
過分 |
a |
女 |
単 |
主 |
修習された |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
āvuso, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
友よ |
|
|
|
|
mettā |
|
名 |
ā |
女 |
持 |
慈 |
|
|
|
|
ceto |
cit |
名 |
as |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
vimutti, |
vi-muc 受 |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
解脱 |
|
|
|
|
kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
有(持) |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
gatikā |
gam |
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
趣きの |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti, |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
有(持) |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
paramā, |
|
形 |
a |
女 |
単 |
主 |
最上の |
|
|
|
|
kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
有(持) |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
phalā, |
phal |
名 |
a |
中→女 |
単 |
主 |
結果、果実 |
|
|
|
|
kiṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
有(持) |
何、なぜ、いかに |
|
|
|
|
pariyosānā? |
|
名 |
a |
中→女 |
単 |
主 |
終末、終結、完了 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『しからば友らよ、慈なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-57. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā panāvuso, karuṇācetovimutti, kiṃgatikā hoti,
kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā
panāvuso, karuṇācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-56.) |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
持 |
悲 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また友らよ、悲なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-58. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā panāvuso, muditācetovimutti, kiṃgatikā hoti,
kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā
panāvuso, muditācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-56.) |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
持 |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また友らよ、喜なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-59. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā panāvuso, upekkhācetovimutti, kiṃgatikā hoti,
kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā’’’ti? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Kathaṃ bhāvitā
panāvuso, upekkhācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā’’’ (235-56.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
|
ti? |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
また友らよ、捨なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-60. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evaṃ puṭṭhā, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā na ceva
sampāyissanti, uttariñca vighātaṃ āpajjissanti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
puṭṭhā, |
prach |
過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
問われた |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
añña |
|
形 |
代的 |
‐ |
持 |
他の |
|
|
|
|
titthiyā |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
外道、異学 |
|
|
|
|
paribbājakā |
pari-vraj |
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
遍歴行者 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sampāyissanti, |
saṃ-pra-ā-i |
動 |
未 |
能 |
複 |
三 |
解答できる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
uttariñ |
|
形 |
i |
中 |
単 |
副対 |
さらに、それ以上 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
vighātaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
破壊、殺戮、悩害、困惑、反論 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āpajjissanti. |
ā-pad |
動 |
未 |
能 |
複 |
三 |
来る、遭遇する、到達する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、異学外教の遍歴行者たちは、このように問われても、解答することはできず、さらに混乱に陥ることでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-61. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
kissa |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
属 |
何 |
|
|
|
|
hetu? |
hi |
名 |
u |
男 |
単 |
副対 |
因、原因、理由 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-62. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
taṃ, |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
avisayasmiṃ. |
a-viṣ |
形 |
a |
男中 |
単 |
処 |
邪境の、非境の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そのことは、〔異学者にとって〕認識の範囲外にあるようなものだからです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-63. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, passāmi sadevake loke samārake
sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya, yo imesaṃ pañhānaṃ
veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya, aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā
ito vā pana sutvā’’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
taṃ, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
passāmi |
paś |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
見る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sadevake |
|
形 |
a |
男 |
単 |
処 |
天ある |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世間、世界 |
|
|
|
|
samārake |
|
形 |
a |
男 |
単 |
処 |
魔ある |
|
|
|
|
sabrahmake |
sa-bṛh |
形 |
a |
男 |
単 |
処 |
梵ある |
|
|
|
|
sassamaṇa |
sa-śram |
形 |
a |
‐ |
有(相) |
沙門ある |
|
|
|
|
brāhmaṇiyā |
bṛh |
名 |
a |
男→女 |
単 |
処 |
婆羅門 |
|
|
|
|
pajāya |
pra-jan |
名 |
ā |
女 |
単 |
処 |
人々 |
|
|
|
|
sadeva |
|
形 |
a |
‐ |
有(相) |
天ある |
|
|
|
|
manussāya, |
|
名 |
a |
男→女 |
単 |
処 |
人、人間 |
|
|
|
|
yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
imesaṃ |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
属 |
これら |
|
|
|
|
pañhānaṃ |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
問い |
|
|
|
|
veyyākaraṇena |
vi-ā-kṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
具 |
解答、授記 |
|
|
|
|
cittaṃ |
cit |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
心 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ārādheyya, |
ā-rādh 使 |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
喜ばせる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aññatra |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
除いて、以外で |
|
|
|
|
tathāgatena |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
如来 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
tathāgata |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
依(属) |
如来 |
|
|
|
|
sāvakena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
具 |
声聞、弟子 |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
ito |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
これより、ここより |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
sutvā’’. |
śru |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
聞く |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、天・魔・梵を含む世界、沙門と婆羅門、王と民を含む人々のうちで、如来、如来の弟子、あるいはここ(仏教)より聞いて〔答えを知った者〕以外に、これらの問いへの解答によって心を喜ばせる、そのような者を、私は見出しません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-64. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, mettācetovimutti, kiṃgatikā
hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, mettācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-56.) |
|
|
|
|
ca, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、慈なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-65. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu mettāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ
bhāveti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
mettā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
慈 |
|
|
|
|
sahagataṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
倶行の、ともなる |
|
|
|
|
sati |
smṛ |
名 |
i |
女 |
持 |
念、憶念、正念 |
|
|
|
|
sambodhi |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
依(属) |
正覚、等覚 |
|
|
|
|
aṅgaṃ |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
支分、部分 →覚支 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
bhāveti…pe… |
bhū 使 |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
修習する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は……慈をともなう念覚支を修習します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-66. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mettāsahagataṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ
virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mettāsahagataṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti
(235-65.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
|
viveka |
vi-vic |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離、遠離、独処 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
virāga |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
離貪、遠離 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
nirodha |
ni-rudh 使 |
名 |
a |
男 |
依(対) |
滅尽 |
|
|
|
|
nissitaṃ |
ni-śri |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
依止した |
|
|
|
|
vossagga |
ava-sṛj |
名 |
a |
男 |
依(対) |
棄捨 |
|
|
|
|
pariṇāmiṃ. |
pari-nam |
形 |
in |
中 |
単 |
対 |
変化する、向かう、結果する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう、慈をともなう捨覚支を修習します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-67. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti,
paṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
sace |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
もし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ākaṅkhati |
ā-kāṅkṣ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
意欲する、希望する、願う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘appaṭikūle |
|
形 |
a |
中 |
単 |
処 |
無厭の、無厭逆の |
|
|
|
|
paṭikūla |
|
形 |
a |
‐ |
依(属) |
厭逆、異逆 |
|
|
|
|
saññī |
saṃ-jñā |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
有想の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vihareyya’n |
vi-hṛ |
動 |
願 |
能 |
単 |
一 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
paṭikūla |
|
形 |
a |
‐ |
依(属) |
厭逆、異逆 |
|
|
|
|
saññī |
saṃ-jñā |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
有想の |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし彼が『私は、無厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・『長部』28「歓喜経」、『中部』152「根修習経」などにパラレル。それらでは神変や根の修習と関連づけられている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-68. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti,
appaṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī
vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. (235-67.) |
|
|
|
|
‘paṭikūle |
|
形 |
a |
中 |
単 |
処 |
厭逆、異逆 |
|
|
|
|
appaṭikūla |
|
形 |
a |
‐ |
依(属) |
無厭の、無厭逆の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆なるものに対して、無厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは無厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-69. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī
vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti,
paṭikūlasaññī tattha viharati. (235-67, 68.) |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、無厭逆なるものと厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-70. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī
vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī
tattha viharati. (235-68, 69.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆なるものと無厭逆なるものに対して、無厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは無厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-71. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ
abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako ca tattha
viharati sato sampajāno, subhaṃ vā kho pana vimokkhaṃ upasampajja
viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
もし |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ākaṅkhati |
ā-kāṅkṣ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
意欲する、希望する、願う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘appaṭikūlañ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
厭逆、異逆 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
paṭikūlañ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
無厭の、無厭逆の |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
tad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
それ |
|
|
|
|
ubhayaṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
両方の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinivajjetvā |
abhi-ni-vṛi |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
回避する、除く |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhako |
upa-īkṣ |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨なる、無関心な |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vihareyyaṃ |
vi-hṛ |
動 |
願 |
能 |
単 |
一 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
憶念した、念の、念のある、具念、正念の |
|
|
|
|
sampajāno’ |
saṃ-pra-jñā |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
正知の、意識的の、正知者、故意の |
|
|
|
|
ti, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
upekkhako |
upa-īkṣ |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
捨なる、無関心な |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sato |
smṛ |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
憶念した、念の、念のある、具念、正念の |
|
|
|
|
sampajāno, |
saṃ-pra-jñā |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
正知の、意識的の、正知者、故意の |
|
|
|
|
subhaṃ |
śubh |
名形 |
a |
男 |
単 |
対 |
清い、清浄の |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
vimokkhaṃ |
vi-muc |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
解脱 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
同上 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆のものと無厭逆のもの、その両方を回避して、捨をそなえた正念正知の者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは捨をそなえた正念正知の者として住し、あるいは清浄な解脱に達して住します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「捨」「正念正知」は第三禅のストックフレーズであり、悲以降の修習がそれぞれ空無辺処等の境地をして至りうる上限とされていることから、この「清浄な解脱」とは第四禅であろうか。第四禅のフレーズにはやはり「清浄」と訳しうるpārisuddhiṃの語が含まれることもいちおうの傍証か。第三禅天の最上位が「遍浄天」subhakiṇhāであるから、このことであるかもしれない。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-72. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Subhaparamāhaṃ, bhikkhave, mettācetovimuttiṃ vadāmi,
idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Subha |
śubh |
形 |
a |
‐ |
有(持) |
清浄な、美しい、幸福の |
|
|
|
|
paramaṃ |
|
形 |
a |
女 |
単 |
対 |
最上の |
|
|
|
|
ahaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
mettā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
慈 |
|
|
|
|
ceto |
cit |
名 |
as |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
vimuttiṃ |
vi-muc 受 |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
解脱 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi, |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
言う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
paññassa |
pra-jñā |
名 |
ā |
女→男 |
単 |
与 |
智慧 |
|
|
|
|
bhikkhuno |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
与 |
比丘 |
|
|
|
|
uttari |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
より上の、超えて |
|
|
|
|
vimuttiṃ |
vi-muc 受 |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
解脱 |
|
|
|
|
appaṭivijjhato. |
a-prati-vyadh |
現分 |
ant |
男 |
単 |
与 |
貫通しない、通達しない、洞察しない |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は慈なる心解脱を、清浄を最上とするものとして説きます。〔まだ〕智慧が此世的であり、より上位の解脱へ通達できない比丘のためものです。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・Idhapaññassaとは「まさにここでの智慧があったとしても、ここでの智慧の者はこの世を行き過ぎることはできない。その、ここでの智慧の者の、世間的な智慧の者の、という意味である」 idheva paññā assa, nayimaṃ lokaṃ atikkamatīti idhapañño, tassa
idhapaññassa, lokiyapaññassāti attho. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-73. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, karuṇācetovimutti, kiṃgatikā
hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca,
bhikkhave, karuṇācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-64.) |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
持 |
悲 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、悲なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-74. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu karuṇāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ
bhāveti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, bhikkhave,
bhikkhu karuṇāsahagataṃ
satisambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… (235-65.) |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
悲 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は……悲をともなう念覚支を修習します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-75. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
karuṇāsahagataṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ
virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
依(具) |
悲 |
|
|
|
|
sahagataṃ
upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ. (235-66.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう、悲をともなう捨覚支を修習します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-76. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti,
paṭikūlasaññī tattha viharati…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati
‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati…pe…
(235-67.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし彼が『私は、無厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-77. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sace ākaṅkhati ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ
abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha
viharati sato sampajāno. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sace ākaṅkhati
‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ
sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno. (235-71.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆のものと無厭逆のもの、その両方を回避して、捨をそなえた正念正知の者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは捨をそなえた正念正知の者として住し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-78. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sabbaso vā pana rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ
atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ
upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
rūpa |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
色、物質 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
samatikkamā |
saṃ-ati-kram |
形 |
a |
中 |
単 |
奪 |
超える、越度する |
|
|
|
|
paṭigha |
prati-han |
名 |
a |
男中 |
依(属) |
瞋恚、いかり、障碍、対碍、有対 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 →有対想 |
|
|
|
|
atthaṅgamā |
|
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
滅没 |
|
|
|
|
nānatta |
|
名 |
a |
中 |
持 |
種々、雑多 |
|
|
|
|
saññānaṃ |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
想、想念、概念、表象 |
|
|
|
|
amanasikārā |
a-man,
kṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
不作意 |
|
|
|
|
‘ananto |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
無辺の、無限の、無量の |
|
|
|
|
ākāso’ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
虚空、空 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいはまた、あまねく色想を超えることより、有対想の滅没より、種々の想の不作意より、『虚空は無辺なり』と、空無辺処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-79. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ākāsānañcāyatanaparamāhaṃ, bhikkhave, karuṇācetovimuttiṃ
vadāmi, idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatana |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
有(持) |
処、入処 |
|
|
|
|
paramāhaṃ, bhikkhave, karuṇācetovimuttiṃ vadāmi,
idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato. (235-72.) |
|
|
|
|
karuṇā |
|
名 |
ā |
女 |
持 |
悲 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は悲なる心解脱を、空無辺処を最上とするものとして説きます。〔まだ〕智慧が此世的であり、より上位の解脱へ通達できない比丘のためものです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-80. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, muditācetovimutti, kiṃgatikā
hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca,
bhikkhave, muditācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-64.) |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
持 |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、喜なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-81. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu muditāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ
bhāveti…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, bhikkhave,
bhikkhu muditāsahagataṃ
satisambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… (235-65.) |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は……喜をともなう念覚支を修習します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-82. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
muditāsahagataṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ
virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
喜 |
|
|
|
|
sahagataṃ
upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ. (235-66.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう、喜をともなう捨覚支を修習します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-83. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti,
paṭikūlasaññī tattha viharati …pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati
‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati …pe…
(235-67.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし彼が『私は、無厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-84. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sace ākaṅkhati ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ
abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha
viharati sato sampajāno. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sace ākaṅkhati
‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ
sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno. (235-71.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆のものと無厭逆のもの、その両方を回避して、捨をそなえた正念正知の者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは捨をそなえた正念正知の者として住し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-85. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sabbaso vā pana ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ
viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samatikkamma |
saṃ-ati-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
超える、越度する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘anantaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
無辺の、無限の、無量の |
|
|
|
|
viññāṇa’n |
vi-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
識 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいはまた、あまねく空無辺処を超えて『識は無辺なり』と、識無辺処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-86. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Viññāṇañcāyatanaparamāhaṃ, bhikkhave, muditācetovimuttiṃ
vadāmi, idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatana |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
有(持) |
処、入処 |
|
|
|
|
paramāhaṃ, bhikkhave, muditācetovimuttiṃ vadāmi,
idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato. (235-72.) |
|
|
|
|
muditā |
mud |
名 |
ā |
女 |
持 |
喜 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は喜なる心解脱を、識無辺処を最上とするものとして説きます。〔まだ〕智慧が此世的であり、より上位の解脱へ通達できない比丘のためものです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-87. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, upekkhācetovimutti, kiṃgatikā
hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Kathaṃ bhāvitā ca,
bhikkhave, upekkhācetovimutti,
kiṃgatikā hoti, kiṃparamā, kiṃphalā, kiṃpariyosānā? (235-64.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
では比丘たちよ、喜なる心解脱はいかに修習され、何を帰趣とし、何を最上とし、何を結果とし、何を完成とするものとなるのでしょうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-88. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idha, bhikkhave, bhikkhu upekkhāsahagataṃ satisambojjhaṅgaṃ
bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idha, bhikkhave,
bhikkhu upekkhāsahagataṃ
satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ…pe… (235-65, 66.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
捨、無関心 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ここに比丘は、遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう、捨をともなう念覚支を修習します…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-89. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
upekkhāsahagataṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ
virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
捨、無関心 |
|
|
|
|
sahagataṃ
upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ. (235-66.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
……遠離に依止し、離貪に依止し、滅尽に依止し、棄捨へ向かう、捨をともなう捨覚支を修習します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・四無量心の捨と七覚支のそれは別物ということであろうか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-90. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti,
paṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
So sace ākaṅkhati
‘appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati.
(235-67.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし彼が『私は、無厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-91. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti,
appaṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati.
(235-68.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆なるものに対して、無厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは無厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-92. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī
vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘appaṭikūle ca paṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyya’nti, paṭikūlasaññī tattha
viharati. (235-69.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、無厭逆なるものと厭逆なるものに対して、厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-93. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī
vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī tattha viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyya’nti, appaṭikūlasaññī
tattha viharati. (235-70.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆なるものと無厭逆なるものに対して、無厭逆想ある者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは無厭逆想ある者として住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-94. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati ‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ
abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajāno’ti, upekkhako tattha
viharati sato sampajāno. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sace ākaṅkhati
‘appaṭikūlañca paṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ
sato sampajāno’ti, upekkhako tattha viharati sato sampajāno. (235-77.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
もし『私は、厭逆のものと無厭逆のもの、その両方を回避して、捨をそなえた正念正知の者として住しよう』と願ったならば、そのばあい、かれは捨をそなえた正念正知の者として住し、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-95. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sabbaso vā pana viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti
ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samatikkamma |
saṃ-ati-kram |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
超える、越度する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
atthi |
as |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
kiñcī’ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
何 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
ākiñcañña |
|
名 |
a |
中 |
持 |
無所有 |
|
|
|
|
āyatanaṃ |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 |
|
|
|
|
upasampajja |
upa-saṃ-pad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
到達する、成就する、具足する |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati. |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
あるいはまた、あまねく識無辺処を超えて『何も存在しない』と、無所有処に達して住します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
235-96. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ākiñcaññāyatanaparamāhaṃ, bhikkhave, upekkhācetovimuttiṃ
vadāmi, idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ākiñcañña |
|
名 |
a |
中 |
持 |
無所有 |
|
|
|
|
āyatana |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
有(持) |
処、入処 |
|
|
|
|
paramāhaṃ, bhikkhave, upekkhācetovimuttiṃ vadāmi,
idhapaññassa bhikkhuno uttarivimuttiṃ appaṭivijjhato’’ (235-72.) |
|
|
|
|
upekkhā |
upa-īkṣ |
名 |
ā |
女 |
持 |
捨、無関心 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は捨なる心解脱を、無所有処を最上とするものとして説きます。〔まだ〕智慧が此世的であり、より上位の解脱へ通達できない比丘のためものです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Catutthaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第四の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
第四〔経〕。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |