|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7. ‘‘Yopi so, bhikkhave, bhikkhu sekkho [sekho (sī. syā. kaṃ.
pī.)] appattamānaso anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamāno viharati, sopi
pathaviṃ pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
sekkho |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
有学 |
|
|
|
|
appatta |
a-pra-āp |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
未得達の |
|
|
|
|
mānaso |
man |
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
意 |
|
|
|
|
anuttaraṃ |
|
形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
無上の |
|
|
|
|
yoga |
yuj |
名 |
a |
男 |
依(奪) |
束縛、瑜伽 |
|
|
|
|
khemaṃ |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
対 |
安穏 →軛安穏 |
|
|
|
|
patthayamāno |
pra-arth |
現分 |
a |
男 |
単 |
主 |
欲求する、望む |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viharati, |
vi-hṛ |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhijānāti; |
abhi-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
証知する、自称する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、およそ彼が比丘となり、有学の、未得達な意の、無上の軛安穏を望む者として住するに、かれはまた地を地として証知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・凡夫の場合sañjānātiであった箇所が、有学者からはabhijānātiとなっている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya [abhiññatvā (ka.)] pathaviṃ mā
maññi [vā maññati], pathaviyā mā maññi, pathavito mā maññi, pathaviṃ meti mā
maññi, pathaviṃ mābhinandi [vā abhinandati (sī.) ṭīkā oloketabbā]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhiññāya |
abhi-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
証知する、自称する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
maññi, |
man |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
考える、思う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviyā |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
処 |
地 |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
maññi, |
同上 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
maññi, |
同上 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
maññi, |
同上 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandi. |
abhi-nand |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
大いに喜ぶ、歓喜する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えるべきでなく、地に関して考えるべきでなく、地として考えるべきでなく、地を我が物と考えるべきでなく、地を喜ぶべきでないのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
それ |
|
|
|
|
kissa |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
属 |
何 |
|
|
|
|
hetu? |
hi |
名 |
u |
男 |
単 |
副対 |
因、原因、理由 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññeyyaṃ tassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññeyyaṃ |
pari-jñā |
未分 |
a |
中 |
単 |
主 |
遍知されるべき |
|
|
|
|
tassā’ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕彼には遍知されるべきである〔ゆえ〕、と私は言います。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ…
mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… |
|
名 |
as |
中 |
単 |
対 |
水 |
|
|
|
|
tejaṃ… |
|
名 |
as |
中 |
単 |
対 |
火 |
|
|
|
|
vāyaṃ… |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
風 |
|
|
|
|
bhūte… |
bhū |
名過分 |
a |
男中 |
複 |
対 |
存在した、生物、鬼神、漏尽者 |
|
|
|
|
deve… |
|
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
天、神 |
|
|
|
|
pajāpatiṃ… |
|
名 |
i |
男 |
単 |
対 |
生主、造物主 |
|
|
|
|
brahmaṃ… |
bṛh |
名形 |
an(特) |
男 |
単 |
対 |
梵天 |
|
|
|
|
ābhassare… |
ā-bhā,
svar? |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
光音天、極光天 |
|
|
|
|
subhakiṇhe… |
śubh |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
遍浄天 |
|
|
|
|
vehapphale… |
phal? |
名 |
a |
男 |
複 |
対 |
広果天 |
|
|
|
|
abhibhuṃ… |
abhi-bhū |
名形 |
ū |
男中 |
単 |
対 |
勝利、勝者、優れた、征服した |
|
|
|
|
ākāsānañca |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
空無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ… |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →空無辺処 |
|
|
|
|
viññāṇañca |
vi-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
識無辺 |
|
|
|
|
āyatanaṃ… |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →識無辺処 |
|
|
|
|
ākiñcañña |
|
名 |
a |
中 |
持 |
無所有 |
|
|
|
|
āyatanaṃ… |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入処 →無所有処 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
saññā |
saṃ-jñā |
名 |
ā |
女 |
有(相) |
想 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
asañña |
a-saṃ-jñā |
形 |
a |
‐ |
持 |
非想 |
|
|
|
|
āyatanaṃ… |
ā-yam |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
処、入 →非想非非想処 |
|
|
|
|
diṭṭhaṃ… |
dṛś |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
見られた、所見 |
|
|
|
|
sutaṃ… |
śru |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
聞かれた、所聞 |
|
|
|
|
mutaṃ… |
man |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
所覚の、所思の |
|
|
|
|
viññātaṃ… |
vi-jñā |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
識られた |
|
|
|
|
ekattaṃ… |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
単一性、同一 |
|
|
|
|
nānattaṃ… |
|
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
種々性、雑多 |
|
|
|
|
sabbaṃ… |
|
名形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
すべて |
|
|
|
|
nibbānaṃ |
|
名形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
すべて |
|
|
|
|
nibbānato |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
涅槃、寂滅 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhijānāti; |
abhi-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
証知する、自称する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ mā maññi, nibbānasmiṃ mā
maññi, nibbānato mā maññi, nibbānaṃ meti mā maññi, nibbānaṃ mābhinandi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ |
|
名形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
すべて |
|
|
|
|
nibbānato |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
涅槃、寂滅 |
|
|
|
|
abhiññāya nibbānaṃ mā maññi, nibbānasmiṃ mā maññi, nibbānato mā maññi, nibbānaṃ meti mā maññi, nibbānaṃ mābhinandi. (7-2.) |
|
|
|
|
nibbānasmiṃ |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
涅槃、寂滅 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えるべきでなく、涅槃に関して考えるべきでなく、涅槃として考えるべきでなく、涅槃を我が物と考えるべきでなく、涅槃を喜ぶべきでないのです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññeyyaṃ tassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññeyyaṃ tassā’ti
vadāmi. (7-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕彼には遍知されるべきである〔ゆえ〕、と私は言います」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sekkhavasena [satthāravasena (sī.), satthuvasena (syā. ka.)]
dutiyanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sekkha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
有学 |
|
|
|
|
vasena |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
副具 |
〜による |
|
|
|
|
dutiya |
|
名形 |
a |
男 |
持 |
第二の、伴侶 |
|
|
|
|
naya |
|
名 |
a |
中 |
有(属) |
方法、理趣 |
|
|
|
|
bhūmi |
|
名 |
i |
女 |
持 |
地、国土、階位 |
|
|
|
|
paricchedo |
pari-chid |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
限界、限定、部分 |
|
|
|
|
niṭṭhito. |
nis-sthā |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
終わった |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
有学による、第二の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8. ‘‘Yopi so, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā
katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā
vimutto, sopi pathaviṃ pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yo |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
単 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
khīṇa |
kṣī 受 |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
尽きた |
|
|
|
|
āsavo |
ā-sru |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
漏、煩悩 |
|
|
|
|
vusitavā |
ava-sā? |
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
修行完成した |
|
|
|
|
kata |
kṛ |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
なされた |
|
|
|
|
karaṇīyo |
kṛ |
名未分 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
なされるべき |
|
|
|
|
ohita |
ava-dhā |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
置いた、下ろした |
|
|
|
|
bhāro |
bhṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
重荷、荷物 |
|
|
|
|
anuppatta |
anu-pra-āp |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
得達した |
|
|
|
|
sadattho |
|
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
自己の利 |
|
|
|
|
parikkhīṇa |
pari-kṣī |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
消尽した、滅尽した |
|
|
|
|
bhava |
bhū |
名 |
a |
男 |
依(与) |
有、存在 |
|
|
|
|
saṃyojano |
saṃ-yuj |
名 |
a |
中→男 |
単 |
主 |
結縛、繋縛 |
|
|
|
|
sammad |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しく |
|
|
|
|
aññā |
ā-jñā |
名 |
ā |
女 |
依(具) |
了知 |
|
|
|
|
vimutto, |
vi-muc |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
解脱した |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhijānāti; |
abhi-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
証知する、自称する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、およそその比丘が阿羅漢であり、漏が尽き、修行完成し、なされるべき事がなされ、重荷を下ろし、自己の利を得達し、有への繋縛が消尽し、正しく了知によって解脱した者となるに、かれはまた地を地として証知します。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・この言い回しは「世起経」【四階級の清浄】などにも出るストックフレーズ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhiññāya |
abhi-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
証知する、自称する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
maññati, |
man |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
考える、思う |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviyā |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
処 |
地 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
maññati, |
同上 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
maññati, |
同上 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
me |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
maññati, |
同上 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandati. |
abhi-nand |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
大いに喜ぶ、歓喜する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññātaṃ tassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññātaṃ |
pari-jñā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
遍知された、通暁された |
|
|
|
|
tassā’ |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
属 |
それ、彼女 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕彼には遍知されている〔ゆえ〕、と私は言います。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ…
mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ…
nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti; (7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ |
|
名形 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
すべて |
|
|
|
|
nibbānato |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
涅槃、寂滅 |
|
|
|
|
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
|
nibbānasmiṃ |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
涅槃、寂滅 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññātaṃ tassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññātaṃ tassā’ti
vadāmi.(8-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕彼には遍知されている〔ゆえ〕、と私は言います」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena tatiyanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khīṇa |
kṣī 受 |
過分 |
a |
‐ |
有(持) |
尽きた |
|
|
|
|
āsava |
ā-sru |
名 |
a |
男 |
依(属) |
漏、煩悩 |
|
|
|
|
vasena tatiyanayabhūmiparicchedo niṭṭhito.
(7-9.) |
|
|
|
|
tatiya |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第三の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
漏尽者による、第三の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9. ‘‘Yopi so, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā
katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā
vimutto, sopi pathaviṃ pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yopi so, bhikkhave,
bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto, sopi pathaviṃ pathavito
abhijānāti; (8-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、およそその比丘が阿羅漢であり、漏が尽き、修行完成し、なされるべき事がなされ、重荷を下ろし、自己の利を得達し、有への繋縛が消尽し、正しく了知によって解脱した者となるに、かれはまた地を地として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito
abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na maññati, pathavito na maññati,
pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā rāgassa, vītarāgattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
尽、滅尽 |
|
|
|
|
rāgassa, |
raj |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
貪欲、染 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
持 |
離れた |
|
|
|
|
rāgattā. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
貪欲性 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
貪欲の滅尽ゆえ、貪欲を離れたことゆえです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ … nevasaññānāsaññāyatanaṃ … diṭṭhaṃ…
sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ …
nevasaññānāsaññāyatanaṃ … diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti; (7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati,
nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā rāgassa, vītarāgattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā rāgassa,
vītarāgattā. (9-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
貪欲の滅尽ゆえ、貪欲を離れたことゆえです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena catutthanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena catutthanayabhūmiparicchedo
niṭṭhito.(8-9.) |
|
|
|
|
catuttha |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第四の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
漏尽者による、第四の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. ‘‘Yopi so, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā
katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā
vimutto, sopi pathaviṃ pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yopi so, bhikkhave,
bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto, sopi pathaviṃ pathavito
abhijānāti; (8-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、およそその比丘が阿羅漢であり、漏が尽き、修行完成し、なされるべき事がなされ、重荷を下ろし、自己の利を得達し、有への繋縛が消尽し、正しく了知によって解脱した者となるに、かれはまた地を地として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito
abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na maññati, pathavito na maññati,
pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā dosassa, vītadosattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
尽、滅尽 |
|
|
|
|
dosassa, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
瞋恚 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
持 |
離れた |
|
|
|
|
dosattā. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
瞋性 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
瞋恚の滅尽ゆえ、瞋恚を離れたことゆえです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ…
mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ…
nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti; (7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati,
nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā dosassa, vītadosattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā dosassa,
vītadosattā. (10-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
瞋恚の滅尽ゆえ、瞋恚を離れたことゆえです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena pañcamanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena pañcamanayabhūmiparicchedo
niṭṭhito.(8-9.) |
|
|
|
|
pañcama |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第五の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
漏尽者による、第五の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11. ‘‘Yopi so, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā
katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā
vimutto, sopi pathaviṃ pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Yopi so, bhikkhave,
bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto, sopi pathaviṃ pathavito
abhijānāti; (8-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、およそその比丘が阿羅漢であり、漏が尽き、修行完成し、なされるべき事がなされ、重荷を下ろし、自己の利を得達し、有への繋縛が消尽し、正しく了知によって解脱した者となるに、かれはまた地を地として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito
abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na maññati, pathavito na maññati,
pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā mohassa, vītamohattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
尽、滅尽 |
|
|
|
|
mohassa, |
|
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
愚痴 |
|
|
|
|
vīta |
vi-i |
過分 |
a |
‐ |
持 |
離れた |
|
|
|
|
mohattā. |
|
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
愚痴性 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
愚痴の滅尽ゆえ、愚痴を離れたことゆえです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ … nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ…
sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ …
nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti; (7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati,
nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khayā mohassa, vītamohattā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khayā mohassa,
vītamohattā. (11-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
愚痴の滅尽ゆえ、愚痴を離れたことゆえです」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena chaṭṭhanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Khīṇāsavavasena chaṭṭhanayabhūmiparicchedo
niṭṭhito.(8-9.) |
|
|
|
|
chaṭṭha |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第六の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
漏尽者による、第六の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12. ‘‘Tathāgatopi, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho pathaviṃ
pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
pi, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
pathaviṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地 |
|
|
|
|
pathavito |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
奪 |
地 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhijānāti; |
abhi-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
証知する、自称する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、如来、阿羅漢、正等覚者もまた、地を地として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito
abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na maññati, pathavito na maññati,
pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññātantaṃ tathāgatassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññāta |
pari-jñā |
過分 |
a |
‐ |
持 |
遍知された、通暁された |
|
|
|
|
antaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
副対 |
終局、極限、辺 |
|
|
|
|
tathāgatassā’ |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
属 |
如来 |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕如来には極限まで遍知されている〔ゆえ〕、と私は言います。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・antaṃの対応訳語を諸訳は出していないようである。antaは男性名詞であるためこのantaṃは対格であり、そのまま「極限を」とすると構文としておかしな事になる。そこでここでは副詞的対格ととったが、これは辞書類にない解釈である。何らかの理由で中性化した主格と読むべきかもしれない。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ … ākiñcaññāyatanaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ…
sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ…pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ … ākiñcaññāyatanaṃ…
nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti; (7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati,
nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Pariññātantaṃ tathāgatassā’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Pariññātantaṃ
tathāgatassā’ti vadāmi. (12-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔その対象が〕如来には極限まで遍知されている〔ゆえ〕、と私は言います」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgatavasena sattamanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgata |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
依(属) |
如来 |
|
|
|
|
vasena sattamanayabhūmiparicchedo
niṭṭhito. (7-9.) |
|
|
|
|
sattama |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第七 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
如来による、第七の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13. ‘‘Tathāgatopi, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho pathaviṃ
pathavito abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tathāgatopi,
bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho pathaviṃ pathavito abhijānāti; (12-1.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
「また比丘たちよ、如来、阿羅漢、正等覚者が、地を地として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na
maññati, pathavito na maññati, pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pathaviṃ pathavito
abhiññāya pathaviṃ na maññati, pathaviyā na maññati, pathavito na maññati,
pathaviṃ meti na maññati, pathaviṃ nābhinandati. (8-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
地を地として証知しても、地を考えず、地に関して考えず、地として考えず、地を我が物と考えず、地を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Nandī [nandi (sī. syā.)] dukkhassa mūla’nti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Nandī |
nand |
名 |
i, ī |
女 |
単 |
主 |
歓喜、悦喜 |
|
|
|
|
dukkhassa |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
属 |
苦 |
|
|
|
|
mūla’n |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
主 |
根、根本 |
|
|
|
|
ti – |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『歓喜は苦の根本なり』と、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti viditvā ‘bhavā jāti bhūtassa jarāmaraṇa’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
viditvā |
vid |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘bhavā |
bhū |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
有、存在 |
|
|
|
|
jāti |
jan |
名 |
i |
女 |
単 |
主 |
生、生まれ |
|
|
|
|
bhūtassa |
bhū |
名過分 |
a |
男中 |
単 |
属 |
存在した、生物、鬼神、漏尽者 |
|
|
|
|
jarā |
jṝ |
名 |
ā |
女 |
相 |
老 |
|
|
|
|
maraṇa’n |
mṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
死 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように知り、『〈有〉より〈生〉あり』、『生類には〈老死〉あり』と〔知って〕、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, ‘tathāgato sabbaso taṇhānaṃ khayā virāgā
nirodhā cāgā paṭinissaggā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti vadāmi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmā |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
奪 |
それ、彼 |
|
|
|
|
iha, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
‘tathāgato |
tathā-(ā-)gam |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
如来 |
|
|
|
|
sabbaso |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あまねく |
|
|
|
|
taṇhānaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
渇愛 |
|
|
|
|
khayā |
kṣi |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
滅尽 |
|
|
|
|
virāgā |
vi-raj |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
離貪、遠離 |
|
|
|
|
nirodhā |
ni-rudh 受 |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
滅尽 |
|
|
|
|
cāgā |
tyaj |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
施捨、棄捨 |
|
|
|
|
paṭinissaggā |
prati-ni-sṛj |
名 |
a |
男 |
単 |
奪 |
捨遺、捨離 |
|
|
|
|
anuttaraṃ |
|
形 |
代的 |
女 |
単 |
対 |
無上の |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambodhiṃ |
saṃ-budh |
名 |
i |
女 |
単 |
対 |
等覚 |
|
|
|
|
abhisambuddho’ |
abhi-saṃ-budh |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
現等覚した |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadāmi. |
vad |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
いう |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、それゆえにここなる如来は、あまねく〈渇愛〉の尽より、離貪より、滅より、棄捨より、捨離より、無上正等覚を現等覚したものとなる〔ゆえ〕、と私は言います。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ …pe… tejaṃ… vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ…
ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale… abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ…
viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ… nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ…
mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ… sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato
abhijānāti; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Āpaṃ …pe… tejaṃ…
vāyaṃ… bhūte… deve… pajāpatiṃ… brahmaṃ… ābhassare… subhakiṇhe… vehapphale…
abhibhuṃ… ākāsānañcāyatanaṃ… viññāṇañcāyatanaṃ… ākiñcaññāyatanaṃ…
nevasaññānāsaññāyatanaṃ… diṭṭhaṃ… sutaṃ… mutaṃ… viññātaṃ… ekattaṃ… nānattaṃ…
sabbaṃ… nibbānaṃ nibbānato abhijānāti;
(7-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
水を……火を……風を……生類たちを……神々を……造物主を……梵天を……光音天たちを……遍浄天たちを……広果天たちを……征服者たちを……空無辺処を……識無辺処を……無所有処を……非想非非想処を……見られたものを……聞かれたものを……考えられたものを……識られたものを……単一性を……多様性を……一切を……涅槃を涅槃として証知します。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ
na maññati, nibbānato na maññati, nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ
nābhinandati. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
nibbānaṃ nibbānato
abhiññāya nibbānaṃ na maññati, nibbānasmiṃ na maññati, nibbānato na maññati,
nibbānaṃ meti na maññati, nibbānaṃ nābhinandati. (8-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
涅槃を涅槃として証知しても、涅槃を考えず、涅槃に関して考えず、涅槃として考えず、涅槃を我が物と考えず、涅槃を喜びません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Taṃ kissa hetu? (7-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
それはなぜか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Nandī dukkhassa mūla’nti – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Nandī dukkhassa
mūla’nti – (13-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『歓喜は苦の根本なり』と、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iti viditvā ‘bhavā jāti bhūtassa jarāmaraṇa’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
iti viditvā ‘bhavā
jāti bhūtassa jarāmaraṇa’nti. (13-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように知り、『〈有〉より〈生〉あり』、『生類には〈老死〉あり』と〔知って〕、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave, ‘tathāgato sabbaso taṇhānaṃ khayā virāgā
nirodhā cāgā paṭinissaggā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti
vadāmī’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tasmātiha, bhikkhave,
‘tathāgato sabbaso taṇhānaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā anuttaraṃ
sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti vadāmī’’ (13-6.) |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、それゆえにここなる如来は、あまねく〈渇愛〉の尽より、離貪より、滅より、棄捨より、捨離より、無上正等覚を現等覚したものとなる〔ゆえ〕、と私は言います」 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tathāgatavasena aṭṭhamanayabhūmiparicchedo niṭṭhito. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Tathāgatavasena aṭṭhamanayabhūmiparicchedo
niṭṭhito. (12-9.) |
|
|
|
|
aṭṭhama |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
第八 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
如来による、第八の理趣の範囲の部、おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idamavoca bhagavā. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idam |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhagavā. |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
世尊はこう仰った。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
13-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Na te bhikkhū [na attamanā tebhikkhū (syā.), te bhikkhū (pī.
ka.)] bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
te |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘たち |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
bhāsitaṃ |
bhāṣ |
名過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
いった、言説、所説 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhinandun |
abhi-nand |
動 |
ア |
能 |
複 |
三 |
歓喜する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
彼ら比丘たちは世尊の所説に歓喜しなかった。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・歓喜しなかった理由として『註』は、「無智なるによって」Aññāṇakena. と説明しているが、これは、本経では漏尽比丘は四大、三界、六境、単一性、多様性、一切、涅槃を「喜ばない」nābhinandati. とされ、「歓喜は苦の根本なり」‘Nandī dukkhassa mūla’n とされているのを受けてのことという可能性はなかろうか。あるいは素直にnaの付いていない異版を採用すべきか。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mūlapariyāyasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Mūla |
|
名 |
a |
中 |
依(属) |
根、根本 |
|
|
|
|
pariyāya |
pari-i |
名 |
a |
男 |
依(属) |
法門、教説、理趣、方便 |
|
|
|
|
suttaṃ |
sīv |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
経、糸 |
|
|
|
|
niṭṭhitaṃ |
nih-sthā |
過分 |
a |
中 |
単 |
主 |
完了した、終わった |
|
|
|
|
paṭhamaṃ. |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
第一の、最初の |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
〔『中部』「根本五十篇」「根本法門品」〕第一〔経〕「根本法門経」おわり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |