|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cārikāanujānanaṃ |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Cārikā |
car |
名 |
ā |
女 |
依(属) |
遊行、旅行、徘徊 |
|
|
|
|
anujānanaṃ |
anu-jñā |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
許可、承諾、規定 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
【遊行の承諾】 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・anujānanaは辞書類に出ないが、anujānātiの名詞化したものとみた。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86. ‘‘Tena kho pana, bhikkhave, samayena bandhumatiyā
rājadhāniyā mahābhikkhusaṅgho paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
pana, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
samayena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
時 |
|
|
|
|
bandhumatiyā |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
処 |
地名、バンドゥマティー |
|
|
|
|
rāja |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
王 |
|
|
|
|
dhāniyā |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
処 |
容器 →王都 |
|
|
|
|
mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大きな、偉大な |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
依(属) |
比丘、(特に男性の)出家者 |
|
|
|
|
saṅgho |
saṃ-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
僧伽、(特に仏教の)教団 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṭivasati |
prati-vas |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
住む、居を構える |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
aṭṭhasaṭṭhi |
|
数 |
i |
女 |
帯 |
六十八 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
帯 |
比丘たち |
|
|
|
|
sata |
|
数 |
a |
中 |
帯 |
百 |
|
|
|
|
sahassaṃ. |
|
数 |
a |
中 |
単 |
主 |
千 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さて比丘たちよ、そのとき王都バンドゥマティーには、六八〇万人よりなる大比丘僧伽が居を構えていました。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「その時」とはいつであろうか。ここまでの記述では、僧伽はヴィパッシン、カンダ、ティッサに加え八万四千人が二グループが加入し、168003人のはずである。経緯は省略されていたが、さきに出家した者たちが帰依したときには既にこの人数になっていたということか。それともその後しばらく時間が経過してからのことか。『註』は「成道より七年七ヶ月と七日が過ぎて」Sambodhito satta saṃvaccharāni satta māse satta divase
atikkamitvāという。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho, bhikkhave, vipassissa bhagavato arahato
sammāsambuddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi
– ‘mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati
aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha,
bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya
hitāya sukhāya devamanussānaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
vipassissa |
vi-paś |
名 |
in |
男 |
単 |
属絶 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
世尊 |
|
|
|
|
arahato |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
属絶 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhassa |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
等覚 |
|
|
|
|
raho |
rah |
名 |
as |
中 |
依(対) |
静処、独処、秘密 |
|
|
|
|
gatassa |
gam |
過分 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
行った →独処した |
|
|
|
|
paṭisallīnassa |
prati-saṃ-lī |
過分 |
a |
男 |
単 |
属絶 |
独座した、禅思した |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
cetaso |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
属 |
心 |
|
|
|
|
parivitakko |
pari-vṛt |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
転変の、回転の |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
udapādi – |
ud-pad |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
起こる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘mahā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
大 |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
etarahi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いま、現在 |
|
|
|
|
bhikkhusaṅgho
bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, (86-1.) |
|
|
|
|
yaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
(関係代名詞) |
|
|
|
|
nūna |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
たしかに(yaṃ〜で、「いかに〜すべきか」「〜したらどうか」) |
|
|
|
|
ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
対 |
比丘、(特に男性の)出家者 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anujāneyyaṃ
– |
anu-jñā |
動 |
願 |
能反 |
単 |
一 |
許可する、承諾する、規定する |
|
|
|
|
‘caratha, |
car |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
行する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
cārikaṃ |
car |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
遊行、旅行、徘徊 |
|
|
|
|
bahu |
|
形 |
u |
‐ |
持 |
多く |
|
|
|
|
jana |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人、人々 |
|
|
|
|
hitāya |
dhā |
名過分 |
a |
中 |
単 |
与 |
有益な、利益 |
|
|
|
|
bahu |
|
形 |
u |
‐ |
持 |
多く |
|
|
|
|
jana |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
人、人々 |
|
|
|
|
sukhāya |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
与 |
楽 |
|
|
|
|
loka |
|
名 |
a |
男 |
依(与) |
世界、世間 |
|
|
|
|
anukampāya |
anu-kamp |
名 |
ā |
女 |
単 |
与 |
同情、憐愍、慈悲 |
|
|
|
|
atthāya |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
与 |
義、意味、利益、道理、 |
|
|
|
|
hitāya |
dhā |
名過分 |
a |
中 |
単 |
与 |
有益な、利益 |
|
|
|
|
sukhāya |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
与 |
楽 |
|
|
|
|
deva |
|
名 |
a |
男 |
相 |
天、神、王、陛下 |
|
|
|
|
manussānaṃ; |
|
名 |
a |
男 |
複 |
属 |
人間 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ときに比丘たちよ、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊が独処し、独座しているとき、このような心の変化が起こりました。『いま、王都バンドゥマティーには、六八〇万人よりなる大比丘僧伽が居を構えている。私は比丘たちへ、承諾してはどうだろうか。―比丘たちよ、遊行なさい。多くの人々の利のため、多くの人々の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の利のため、益のため、楽のため。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mā ekena dve agamittha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
なかれ |
|
|
|
|
ekena |
|
数 |
代的 |
男 |
単 |
副具 |
一、とある |
|
|
|
|
dve |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
二 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
agamittha; |
a-gam |
動 |
ア |
能 |
複 |
二 |
行く |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二人が一緒に行ってはなりません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ pakāsetha. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
desetha, |
diś |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
説く |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
dhammaṃ |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
対 |
法 |
|
|
|
|
ādi |
|
名 |
i |
男中 |
依(処) |
最初、初 |
|
|
|
|
kalyāṇaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
善い、善良の、善巧なる |
|
|
|
|
majjhe |
|
名形 |
a |
男 |
単 |
処 |
中、中間の |
|
|
|
|
kalyāṇaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
善い、善良の、善巧なる |
|
|
|
|
pariyosāna |
pari-o-sā 使 |
名 |
a |
中 |
依(処) |
終末、完結、完了 |
|
|
|
|
kalyāṇaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
善い、善良の、善巧なる |
|
|
|
|
sātthaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
義ある、有義の(sa-attha) |
|
|
|
|
sabyañjanaṃ |
|
形 |
a |
男 |
単 |
対 |
字ある |
|
|
|
|
kevala |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
独一、独存、完全、全部 |
|
|
|
|
paripuṇṇaṃ |
pari-pṝ |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
円満した、充満した、完全な |
|
|
|
|
parisuddhaṃ |
pari-śudh |
過分 |
a |
中 |
単 |
対 |
清浄の |
|
|
|
|
brahmacariyaṃ |
bṛh,
car |
名 |
a |
中 |
単 |
対 |
梵行 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pakāsetha. |
pra-kāś 使 |
動 |
命 |
能 |
複 |
二 |
説明する、あきらかにする、知らせる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、始めよく、半ばよく、終わりよく、意義をそなえ字句をそなえた教法を示し、完全に円満し清浄な梵行を説きなさい。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・「沙門果経」190-4.をはじめ、頻出する釈尊への称讃の語とパラレル。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa
parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
Santi |
as |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
sattā |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
衆生、有情 |
|
|
|
|
appa |
|
名形 |
a |
中 |
有(持) |
少ない |
|
|
|
|
rajakkha |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
塵垢ある |
|
|
|
|
jātikā, |
|
名 |
a |
男 |
複 |
主 |
生、種類 |
|
|
|
|
assavanatā |
a-śru |
名 |
ā |
女→男 |
複 |
主 |
不聞、不従順 |
|
|
|
|
dhammassa |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
属 |
法 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
parihāyanti, |
pari-hā |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
衰退、衰亡する |
|
|
|
|
bhavissanti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
dhammassa |
dhṛ |
名 |
a |
男中 |
単 |
属 |
法 |
|
|
|
|
aññātāro. |
ā-jñā |
名 |
ar |
男 |
複 |
主 |
了悟者、開悟者 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
塵垢少なき類の衆生たちがおります。かれらは法を聞かず衰退しています。〔しかし聞けば〕法の理解者たちとなることでしょう。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・さきの梵天勧請における梵天の言葉に同じ。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
86-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Api ca channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī
upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Api |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
channaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
六 |
|
|
|
|
channaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
六 |
|
|
|
|
vassānaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
属 |
年、雨 |
|
|
|
|
accayena |
ati-i |
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
死去、経過 |
|
|
|
|
bandhumatī |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
主 |
地名、バンドゥマティー |
|
|
|
|
rāja |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
王 |
|
|
|
|
dhānī |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
主 |
容器 →王都 |
|
|
|
|
upasaṅkamitabbā |
upa-saṃ-kram |
未分 |
a |
女 |
単 |
主 |
近づかれるべき |
|
|
|
|
pātimokkha |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
依(属) |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
uddesāyā’’’ |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
説示、誦説、素性、境遇 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そしてまた、六年が過ぎるごとに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへやってきなさい―』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā vipassissa
bhagavato arahato sammāsambuddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi
nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ
samiñjeyya. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
aññataro |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
とある、随一の |
|
|
|
|
mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大 |
|
|
|
|
brahmā |
bṛh |
名形 |
an(特) |
男 |
単 |
主 |
梵天 |
|
|
|
|
vipassissa |
vi-paś |
名 |
in |
男 |
単 |
属 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
arahato |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhassa |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
等覚 |
|
|
|
|
cetasā |
cit |
名 |
as |
中 |
単 |
具 |
心 |
|
|
|
|
ceto |
cit |
名 |
as |
中 |
依(属) |
心 |
|
|
|
|
parivitakkam |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
審慮 →心の所念 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
aññāya |
ā-jñā |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
よく知る |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
seyyathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
その如き、たとえば |
|
|
|
|
pi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
nāma |
|
名 |
an |
中 |
単 |
副対 |
と、という名の、じつに |
|
|
|
|
balavā |
|
形 |
ant |
男 |
単 |
主 |
力ある |
|
|
|
|
puriso |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
男、人 |
|
|
|
|
samiñjitaṃ |
saṃ-iṅg |
過分 |
a |
女 |
単 |
対 |
動いた、曲がった |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
bāhaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
腕 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pasāreyya, |
pra-sṛ 使 |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
伸ばす |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pasāritaṃ |
pra-sṛ 使 |
過分 |
a |
女 |
単 |
対 |
伸ばした |
|
|
|
|
vā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
あるいは |
|
|
|
|
bāhaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
腕 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
samiñjeyya. |
saṃ-iṅg |
動 |
願 |
能 |
単 |
三 |
動かす、曲げる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ときに、とある大梵天が、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊の心の所念を心で知って、あたかも力ある男が曲がった腕を伸ばし、あるいは伸びた腕を曲げるが如く、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Evameva brahmaloke antarahito vipassissa bhagavato arahato
sammāsambuddhassa purato pāturahosi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
brahma |
|
名形 |
an(特) |
男 |
依(属) |
梵天 |
|
|
|
|
loke |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
世、世界、世間 |
|
|
|
|
antarahito |
antara-dhā |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
滅没した、消失した |
|
|
|
|
vipassissa |
vi-paś |
名 |
in |
男 |
単 |
属 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavato |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
属 |
世尊 |
|
|
|
|
arahato |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
属 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhassa |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
属 |
等覚 |
|
|
|
|
purato |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
前へ、前方から |
|
|
|
|
pātur |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
明らかに、明瞭に |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
ahosi. |
bhū |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
ある、なる →明顕する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そのように梵天界より消失して、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊の前へ出現しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā
yena vipassī bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenañjaliṃ paṇāmetvā vipassiṃ
bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘evametaṃ, bhagavā,
evametaṃ, sugata. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
so, |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大 |
|
|
|
|
brahmā |
bṛh |
名形 |
an(特) |
男 |
単 |
主 |
梵天 |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一 |
|
|
|
|
aṃsaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
肩 |
|
|
|
|
uttara |
|
形 |
a |
‐ |
持 |
上 |
|
|
|
|
āsaṅgaṃ |
ā-sañj |
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
固着、執着、着衣 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
karitvā |
kṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
なす |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
(関係代名詞、〜tenaで「〜の所に」) |
|
|
|
|
vipassī |
vi-paś? |
名 |
in |
男 |
単 |
主 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
añjaliṃ |
|
名 |
i |
男 |
単 |
対 |
合掌 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
paṇāmetvā |
pra-nam 使 |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
向ける、差し出す |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vipassiṃ |
vi-paś |
名 |
in |
男 |
単 |
対 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
arahantaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
対 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhaṃ |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
対 |
等覚 |
|
|
|
|
etad |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca – |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
etaṃ, |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
bhagavā, |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
呼 |
世尊 |
|
|
|
|
evam |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
etaṃ, |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
sugata. |
su-gam |
名過分 |
a |
男 |
単 |
呼 |
善逝 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ときに、その大梵天は、上衣を偏袒になし、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊へ合掌を向けて、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊へこういいました。『世尊よ、その通りです。善逝よ、その通りです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā
rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, anujānātu, bhante,
bhagavā bhikkhū – ‘‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya
bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho
bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ, anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū
– ‘‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya
atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; (86-2.) |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anujānātu, |
anu-jñā |
動 |
命 |
能 |
単 |
三 |
許可する、承諾する、規定する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、いま、王都バンドゥマティーには、六八〇万人よりなる大比丘僧伽が居を構えております。尊者よ、世尊は比丘たちへ、承諾なさいませ。―比丘たちよ、遊行なさい。多くの人々の利のため、多くの人々の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の利のため、益のため、楽のため。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mā ekena dve agamittha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mā ekena dve
agamittha; (86-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二人が一緒に行ってはなりません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ pakāsetha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
desetha, bhikkhave,
dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. (86-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、始めよく、半ばよく、終わりよく、意義をそなえ字句をそなえた教法を示し、完全に円満し清浄な梵行を説きなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa
parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti [aññātāro (ssabbattha)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Santi sattā
apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa
aññātāro’’ (86-5.) |
|
|
|
|
ti |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
塵垢少なき類の衆生たちがおります。かれらは法を聞かず衰退しています。〔しかし聞けば〕法の理解者たちとなることでしょう―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma yathā bhikkhū channaṃ
channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti
pātimokkhuddesāyā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Api |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ca, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
bhante, |
bhū |
名現分 |
ant(特) |
男 |
単 |
呼 |
尊者よ、大徳よ |
|
|
|
|
mayaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
複 |
主 |
私たち |
|
|
|
|
tathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
かく、その如く |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
karissāma |
kṛ |
動 |
未 |
能 |
複 |
一 |
なす |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
yathā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜のごとくに、〜のように |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
channaṃ channaṃ
vassānaṃ accayena (86-6.) |
|
|
|
|
bandhumatiṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地名、バンドゥマティー |
|
|
|
|
rāja |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
王 |
|
|
|
|
dhāniṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
容器 →王都 |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamissanti |
upa-saṃ-kram |
動 |
未 |
能 |
複 |
三 |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pātimokkha |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
依(属) |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
uddesāyā’ |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
説示、誦説、素性、境遇 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、そして我々もまた、比丘たちが、六年が過ぎるごとに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへやってくるごとく、そのようにいたしましょう』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
87-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā vipassiṃ
bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva
antaradhāyi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idam |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
avoca, |
vac |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
so |
|
代 |
代的 |
男 |
単 |
主 |
それ、彼 |
|
|
|
|
mahā |
|
形 |
ant |
‐ |
持 |
大 |
|
|
|
|
brahmā, |
bṛh |
名形 |
an(特) |
男 |
単 |
主 |
梵天 |
|
|
|
|
idaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
対 |
これ |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vatvā |
vac |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
vipassiṃ |
vi-paś |
名 |
in |
男 |
単 |
対 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavantaṃ |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
対 |
世尊 |
|
|
|
|
arahantaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
対 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddhaṃ |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
対 |
等覚 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
abhivādetvā |
abhi-vad |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
敬礼する、礼拝する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
padakkhiṇaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
対 |
右回り、右繞、幸福な、器用な |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
katvā |
kṛ |
動 |
連 |
‐ |
‐ |
‐ |
なす |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tattha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで、そこに、そのとき、そのなかで |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
antaradhāyi. |
antara-dhā |
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
消失する、滅没する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、その大梵天はこのようにいいました。いってから、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊へ敬礼し、右繞をなして、そこから消え去ったのでした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88. ‘‘Atha kho, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ
sammāsambuddho sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito bhikkhū āmantesi – ‘idha
mayhaṃ, bhikkhave, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi
– mahā kho etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati
aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
vipassī |
vi-paś? |
名 |
in |
男 |
単 |
主 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
sāyanha |
|
名 |
a |
男 |
依(属) |
夕方 |
|
|
|
|
samayaṃ |
|
名 |
a |
男 |
単 |
副対 |
時 |
|
|
|
|
paṭisallānā |
prati-saṃ-lī |
名 |
a |
中 |
単 |
奪 |
独座、禅思 |
|
|
|
|
vuṭṭhito |
(vi-)ud-sthā |
過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
出起した、出定した |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
対 |
比丘 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
āmantesi – |
|
動 |
ア |
能 |
単 |
三 |
話す、呼びかける |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘idha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ここに、この世で、いま、さて |
|
|
|
|
mayhaṃ, |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属絶 |
私 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
rahogatassa
paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – mahā kho etarahi
bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati
aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. (86-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そこで比丘たちよ、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊は夕暮れ時、独座より出定して、比丘たちへ呼びかけました。『私が独座しているとき、このような心の変化が起こりました。―いま、王都バンドゥマティーには、六八〇万人よりなる大比丘僧伽が居を構えている。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaṃnūnāhaṃ bhikkhū anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ
bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya
devamanussānaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Yaṃnūnāhaṃ bhikkhū
anujāneyyaṃ – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya
lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; (86-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
私は比丘たちへ、承諾してはどうだろうか。比丘たちよ、遊行なさい。多くの人々の利のため、多くの人々の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の利のため、益のため、楽のため。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・地の文の内に、1)釈尊の言葉、2)ヴィパッシンの言葉、3)心の変化の内容、4)承諾の内容という四重の引用がある。ここでは、順に「 」、『 』、― ―という引用符を用い、もはや4)については引用符を付けないという形で処理した。ニカーヤはしばしば、本文のほとんどが釈尊の発言であったりするので、この表記法も見直すべきかもしれない。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mā ekena dve agamittha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mā ekena dve
agamittha; (86-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二人が一緒に行ってはなりません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ pakāsetha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
desetha, bhikkhave,
dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. (86-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、始めよく、半ばよく、終わりよく、意義をそなえ字句をそなえた教法を示し、完全に円満し清浄な梵行を説きなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa
parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Santi sattā
apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa
aññātāro. (86-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
塵垢少なき類の衆生たちがおります。かれらは法を聞かず衰退しています。〔しかし聞けば〕法の理解者たちとなることでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Api ca, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī
upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyāti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Api ca, channaṃ
channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā
pātimokkhuddesāyāti. (86-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そしてまた、六年が過ぎるごとに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへやってきなさい―と。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・最後の「と」ti は3)心の変化の内容と、4)承諾の内容の双方にかかる引用の締めくくりである。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro mahābrahmā mama cetasā
cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ
pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito mama
purato pāturahosi. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Atha kho,
bhikkhave, aññataro mahābrahmā mama cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso
samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, (87-1.) |
|
|
|
|
pasāritaṃ vā bāhaṃ
samiñjeyya, evameva brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. (87-2.) |
|
|
|
|
mama |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
属 |
私 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ときに、とある大梵天が、私の心の所念を心で知って、あたかも力ある男が曲がった腕を伸ばし、あるいは伸びた腕を曲げるが如く、そのように梵天界より消失して、私の前へ出現しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho so, bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā
yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ,
sugata. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha kho so,
bhikkhave, mahābrahmā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā maṃ etadavoca – ‘‘evametaṃ, bhagavā, evametaṃ, sugata. (87-3.) |
|
|
|
|
ahaṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
主 |
私 |
|
|
|
|
maṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
対 |
私 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ときに、その大梵天は、上衣を偏袒になし、私へ合掌を向け、私へこういいました。―世尊よ、その通りです。善逝よ、その通りです。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahā kho, bhante, etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā
rājadhāniyā paṭivasati aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Mahā kho, bhante,
etarahi bhikkhusaṅgho bandhumatiyā rājadhāniyā paṭivasati
aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ. (87-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、いま、王都バンドゥマティーには、六八〇万人よりなる大比丘僧伽が居を構えております。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Anujānātu, bhante, bhagavā bhikkhū – ‘caratha, bhikkhave,
cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya
devamanussānaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Anujānātu, bhante,
bhagavā bhikkhū – ‘caratha, bhikkhave, cārikaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya
lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; (87-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、世尊は比丘たちへ、承諾なさいませ。比丘たちよ、遊行なさい。多くの人々の利のため、多くの人々の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の利のため、益のため、楽のため。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mā ekena dve agamittha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mā ekena dve
agamittha; (86-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二人が一緒に行ってはなりません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
desetha, bhikkhave, dhammaṃ…pe… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
desetha, bhikkhave,
dhammaṃ(86-4.) |
|
|
|
|
…pe… |
|
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
(略) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、〔始めよく、半ばよく、終わりよく、意義をそなえ正調なる〕教法を……(略) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-13. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa
parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
santi sattā
apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa
aññātāro’ (86-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
塵垢少なき類の衆生たちがおります。かれらは法を聞かず衰退しています。〔しかし聞けば〕法の理解者たちとなることでしょう、と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-14. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Api ca, bhante, mayaṃ tathā karissāma, yathā bhikkhū channaṃ
channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ rājadhāniṃ upasaṅkamissanti
pātimokkhuddesāyā’’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Api ca, bhante, mayaṃ
tathā karissāma, yathā bhikkhū channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatiṃ
rājadhāniṃ upasaṅkamissanti pātimokkhuddesāyā’’ti. (87-8.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
尊者よ、そして我々もまた、比丘たちが、六年が過ぎるごとに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへやってくるごとく、そのようにいたしましょう―と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-15. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Idamavoca, bhikkhave, so mahābrahmā, idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā
padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi’. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Idamavoca, bhikkhave,
so mahābrahmā, idaṃ vatvā maṃ
abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tattheva antaradhāyi’.(87-9.) |
|
|
|
|
maṃ |
|
代 |
代的 |
‐ |
単 |
対 |
私 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、その大梵天はこのようにいいました。いってから、私へ敬礼し、右繞をなして、そこから消え去ったのでした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-16. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘‘‘Anujānāmi, bhikkhave, caratha cārikaṃ bahujanahitāya
bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ; |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘‘Anujānāmi, |
anu-jñā |
動 |
現 |
能 |
単 |
一 |
許可する、承諾する、規定する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
caratha cārikaṃ
bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya
devamanussānaṃ; (86-2.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、私は承諾します。―比丘たちよ、遊行なさい。多くの人々の利のため、多くの人々の楽のため、世間への憐愍のため、神々と人々の利のため、益のため、楽のため。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-17. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
mā ekena dve agamittha; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
mā ekena dve
agamittha; (86-3.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二人が一緒に行ってはなりません。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-18. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
desetha, bhikkhave, dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ pakāsetha. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
desetha, bhikkhave,
dhammaṃ ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetha. (86-4.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、始めよく、半ばよく、終わりよく、意義をそなえ字句をそなえた教法を示し、完全に円満し清浄な梵行を説きなさい。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-19. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa
parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Santi sattā
apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa
aññātāro. (86-5.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
塵垢少なき類の衆生たちがおります。かれらは法を聞かず衰退しています。〔しかし聞けば〕法の理解者たちとなることでしょう。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-20. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Api ca, bhikkhave, channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī
rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Api ca, bhikkhave,
channaṃ channaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā
pātimokkhuddesāyā’ti. (86-5.) |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
そしてまた比丘たちよ、六年が過ぎるごとに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへやってきなさい―』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
88-21. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho, bhikkhave, bhikkhū yebhuyyena ekāheneva
janapadacārikaṃ pakkamiṃsu. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
yebhuyyena |
|
形 |
a |
男中 |
単 |
副具 |
多く(副具で「ほとんど」) |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
ahena |
|
名 |
as |
中 |
単 |
副具 |
日 |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
janapada |
|
名 |
a |
男 |
依(対) |
地方、国、国土、田舎 |
|
|
|
|
cārikaṃ |
car |
名 |
ā |
女 |
単 |
対 |
遊行、旅行、徘徊 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
pakkamiṃsu. |
pra-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
出発する、進む |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、そこでほとんどの比丘たちは、一日のうちに各地への遊行へ出発したのでした。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89. ‘‘Tena kho pana samayena jambudīpe caturāsīti
āvāsasahassāni honti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tena |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
副具 |
それ、彼、それによって、それゆえ |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
pana |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
また、しかし、しからば、しかも、しかるに、さて |
|
|
|
|
samayena |
|
名 |
a |
男 |
単 |
副具 |
時 |
|
|
|
|
jambu |
|
名 |
u |
女 |
依(属) |
閻浮、野ばら |
|
|
|
|
dīpe |
|
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
島 →閻浮提、南贍部洲 |
|
|
|
|
caturāsīti |
|
数 |
i |
女 |
帯 |
八十四 |
|
|
|
|
āvāsa |
ā-vas |
名 |
a |
男 |
帯 |
住居 |
|
|
|
|
sahassāni |
|
数 |
a |
中 |
複 |
主 |
千 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
honti. |
bhū |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
ある、なる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
さてその時、閻浮提には〔比丘たちの〕住居が八万四千となりました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ekamhi hi vasse nikkhante devatā saddamanussāvesuṃ –
‘nikkhantaṃ kho, mārisā, ekaṃ vassaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Ekamhi |
|
数 |
代的 |
男中 |
単 |
処絶 |
一、とある |
|
|
|
|
hi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら |
|
|
|
|
vasse |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
処絶 |
年、雨 |
|
|
|
|
nikkhante |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
単 |
処絶 |
出離した、出家した |
|
|
|
|
devatā |
|
名 |
ā |
女 |
複 |
主 |
神々、女神 |
|
|
|
|
saddam |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
声、音 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anussāvesuṃ
– |
anu-śru 使 |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
知らせる、報告する、表白する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘nikkhantaṃ |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
単 |
主 |
出離した、出家した |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
mārisā, |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
呼 |
友よ |
|
|
|
|
ekaṃ |
|
数 |
代的 |
男中 |
単 |
主 |
一、とある |
|
|
|
|
vassaṃ; |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
年、雨 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
じつに一年が過ぎたとき、神々は声を上げました。『友等よ、じつに一年が過ぎました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pañca dāni vassāni sesāni; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pañca |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
主 |
五 |
|
|
|
|
dāni |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いま、いまや |
|
|
|
|
vassāni |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
年、雨 |
|
|
|
|
sesāni; |
śiṣ |
名 |
a |
男(中) |
複 |
主 |
残余、余り |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
今や、残りは五年です。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・sesaは男性名詞だが、中性化しているようである(というより形容詞化して中性名詞にかかっているということか)。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pañcannaṃ vassānaṃ accayena bandhumatī rājadhānī
upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pañcannaṃ |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
属 |
五 |
|
|
|
|
vassānaṃ accayena
bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. (86-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
五年が過ぎたら、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへおもむかれるべし』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dvīsu vassesu nikkhantesu… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Dvīsu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処絶 |
二 |
|
|
|
|
vassesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
年、雨 |
|
|
|
|
nikkhantesu… |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
出離した、出家した |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
二年が過ぎたとき…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
tīsu vassesu nikkhantesu… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
tīsu |
|
数 |
特 |
男中 |
複 |
処絶 |
三 |
|
|
|
|
vassesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
年、雨 |
|
|
|
|
nikkhantesu… |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
出離した、出家した |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
三年が過ぎたとき…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
catūsu vassesu nikkhantesu… |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
catūsu |
|
数 |
特 |
男中 |
複 |
処絶 |
四 |
|
|
|
|
vassesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
年、雨 |
|
|
|
|
nikkhantesu… |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
出離した、出家した |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
四年が過ぎたとき…… |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
pañcasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ –
‘nikkhantāni kho, mārisā, pañcavassāni; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pañcasu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処絶 |
五 |
|
|
|
|
vassesu |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
年、雨 |
|
|
|
|
nikkhantesu |
nir-kram |
過分 |
a |
男中 |
複 |
処絶 |
出離した、出家した |
|
|
|
|
devatā |
|
名 |
ā |
女 |
複 |
主 |
神々、女神 |
|
|
|
|
saddam |
|
名 |
a |
男 |
単 |
対 |
声、音 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
anussāvesuṃ
– |
anu-śru 使 |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
知らせる、報告する、表白する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘nikkhantāni |
nir-kram |
過分 |
a |
中 |
複 |
主 |
出離した、出家した |
|
|
|
|
kho, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
mārisā, |
|
形 |
a |
男中 |
複 |
呼 |
友よ |
|
|
|
|
pañca |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
五 |
|
|
|
|
vassāni; |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
年、雨 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
五年が過ぎたとき、神々は声を上げました。『友等よ、じつに五年が過ぎました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ekaṃ dāni vassaṃ sesaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekaṃ |
|
数 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
一、とある |
|
|
|
|
dāni |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いま、いまや |
|
|
|
|
vassaṃ |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
主 |
年、雨 |
|
|
|
|
sesaṃ; |
śiṣ |
名 |
a |
男(中) |
単 |
主 |
残余、余り |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
今や、残りは一年です。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ekassa vassassa accayena bandhumatī rājadhānī upasaṅkamitabbā
pātimokkhuddesāyā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
ekassa |
|
数 |
代的 |
男中 |
単 |
属 |
一、とある |
|
|
|
|
vassassa |
|
名 |
a |
男中 |
単 |
属 |
年、雨 |
|
|
|
|
accayena bandhumatī
rājadhānī upasaṅkamitabbā pātimokkhuddesāyā’ti. (86-6.) |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
一年が過ぎたら、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへおもむかれるべし』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-11. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Chasu vassesu nikkhantesu devatā saddamanussāvesuṃ –
‘nikkhantāni kho, mārisā, chabbassāni, samayo dāni bandhumatiṃ rājadhāniṃ
upasaṅkamituṃ pātimokkhuddesāyā’ti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Chasu |
|
数 |
特 |
‐ |
複 |
処 |
六 |
|
|
|
|
vassesu nikkhantesu
devatā saddamanussāvesuṃ – ‘nikkhantāni kho, mārisā, (89-8.) |
|
|
|
|
cha |
|
数 |
特 |
‐ |
帯 |
六 |
|
|
|
|
vassāni, |
|
名 |
a |
男中 |
複 |
主 |
年、雨 |
|
|
|
|
samayo |
|
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
時 |
|
|
|
|
dāni |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
いま、いまや |
|
|
|
|
bandhumatiṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地名、バンドゥマティー |
|
|
|
|
rāja |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
王 |
|
|
|
|
dhāniṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
容器 →王都 |
|
|
|
|
upasaṅkamituṃ |
upa-saṃ-kram |
不定 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
近づくこと、近づくため |
|
|
|
|
pātimokkha |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
依(属) |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
uddesāyā’ |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
説示、誦説、素性、境遇 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
五年が過ぎたとき、神々は声を上げました。『友等よ、じつに六年が過ぎました。いまが、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーをおとずれるための時です』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
89-12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Atha kho te, bhikkhave, bhikkhū appekacce sakena iddhānubhāvena
appekacce devatānaṃ iddhānubhāvena ekāheneva bandhumatiṃ rājadhāniṃ
upasaṅkamiṃsu pātimokkhuddesāyāti [pātimokkhuddesāya (?)]. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Atha |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ときに、また、そこに |
|
|
|
|
kho |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、たしかに |
|
|
|
|
te, |
|
代 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
それら、彼ら |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
bhikkhū |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
主 |
比丘 |
|
|
|
|
api |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ekacce |
|
形 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
ある一部の |
|
|
|
|
sakena |
|
形 |
a |
男 |
単 |
具 |
自分の |
|
|
|
|
iddhi |
|
名 |
i |
女 |
相 |
神通 |
|
|
|
|
anubhāvena |
anu-bhū |
形 |
a |
男 |
単 |
具 |
威力 |
|
|
|
|
api |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
〜もまた、けれども、たとえ |
|
|
|
|
ekacce |
|
形 |
代的 |
男 |
複 |
主 |
ある一部の |
|
|
|
|
devatānaṃ |
|
名 |
ā |
女 |
複 |
属 |
神々、女神 |
|
|
|
|
iddhi |
|
名 |
i |
女 |
相 |
神通 |
|
|
|
|
anubhāvena |
anu-bhū |
形 |
a |
男 |
単 |
具 |
威力 |
|
|
|
|
eka |
|
数 |
代的 |
‐ |
帯 |
一、とある |
|
|
|
|
ahena |
|
名 |
as |
中 |
単 |
副具 |
日 |
|
|
|
|
eva |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
まさに、のみ、じつに |
|
|
|
|
bandhumatiṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
地名、バンドゥマティー |
|
|
|
|
rāja |
|
名 |
an |
男 |
依(属) |
王 |
|
|
|
|
dhāniṃ |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
対 |
容器 →王都 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
upasaṅkamiṃsu |
upa-saṃ-kram |
動 |
ア |
能反 |
複 |
三 |
近づく |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
pātimokkha |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
依(属) |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
uddesāyā |
ud-diś |
名 |
a |
男 |
単 |
与 |
説示、誦説、素性、境遇 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、ときに、彼ら比丘たちは、一部のものたちは自分の神通威力で、一部のものたちは神々の神通威力で、一日のうちに、波羅提木叉の誦唱のため、王都バンドゥマティーへ近づきました。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・VRI版の補足のとおり、この文の末尾にtiがあるのは奇妙なので、省いて訳した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90. ‘‘Tatra sudaṃ, bhikkhave, vipassī bhagavā arahaṃ
sammāsambuddho bhikkhusaṅghe evaṃ pātimokkhaṃ uddisati – |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘‘Tatra |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
そこで |
|
|
|
|
sudaṃ, |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、まさに |
|
|
|
|
bhikkhave, |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
複 |
呼 |
比丘 |
|
|
|
|
vipassī |
vi-paś? |
名 |
in |
男 |
単 |
主 |
人名、ヴィパッシン |
|
|
|
|
bhagavā |
|
名 |
ant |
男 |
単 |
主 |
世尊 |
|
|
|
|
arahaṃ |
arh |
名現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
阿羅漢、応供 |
|
|
|
|
sammā |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
正しい、正しく |
|
|
|
|
sambuddho |
saṃ-budh |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
等覚 |
|
|
|
|
bhikkhu |
bhikṣ |
名 |
u |
男 |
依(属) |
比丘、(特に男性の)出家者 |
|
|
|
|
saṅghe |
saṃ-hṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
処 |
僧伽、(特に仏教の)教団 |
|
|
|
|
evaṃ |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
このように、かくの如き |
|
|
|
|
pātimokkhaṃ |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
uddisati – |
ud-diś |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
説示する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
比丘たちよ、じつに、阿羅漢にして正等覚たるヴィパッシン世尊は、その比丘僧伽にあって、このように波羅提木叉を誦説しました。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Khantī paramaṃ tapo titikkhā, |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Khantī |
|
名 |
ī |
女 |
単 |
主 |
忍辱、忍耐、信忍 |
|
|
|
|
paramaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
最高、第一 |
|
|
|
|
tapo |
tap |
名 |
as |
男中 |
単 |
主 |
苦行、鍛錬 |
|
|
|
|
titikkhā, |
tij 意 |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
忍耐、隠忍 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
『♪忍辱、鍛錬、忍耐は最上なり。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nibbānaṃ paramaṃ vadanti buddhā; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Nibbānaṃ |
nir-vā? |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
涅槃 |
|
|
|
|
paramaṃ |
|
形 |
a |
中 |
単 |
主 |
最高、第一 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
vadanti |
vad |
動 |
現 |
能 |
複 |
三 |
いう |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
buddhā; |
budh |
名過分 |
a |
男 |
複 |
主 |
仏陀 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪涅槃は最上なり、と諸仏は説く。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Na hi pabbajito parūpaghātī, |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
hi |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
じつに、なぜなら(tena hiで「しからば」) |
|
|
|
|
pabbajito |
pra-vraj |
名過分 |
a |
男 |
単 |
主 |
出家した、出家者 |
|
|
|
|
parūpaghātī, |
para-upa-han |
形 |
in |
男 |
単 |
主 |
害する、破損する |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪じつに、害する者は出家ならず。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Na samaṇo [samaṇo (sī. syā. pī.)] hoti paraṃ viheṭhayanto. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Na |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
ない |
|
|
|
|
samaṇo |
śram |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
沙門 |
|
|
|
|
述語 |
語根 |
品詞 |
活用 |
態 |
数 |
人称 |
意味 |
|
|
|
|
hoti |
bhū |
動 |
現 |
能 |
単 |
三 |
ある、存在する |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
paraṃ |
|
形 |
代的 |
男 |
単 |
対 |
他 |
|
|
|
|
viheṭhayanto. |
vi-hīd,
heḷ 使 |
現分 |
ant |
男 |
単 |
主 |
加害させる、悩まさせる |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪他を害する者は沙門ならず。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Sabbapāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadā; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Sabba |
|
名形 |
代的 |
中 |
持 |
すべて |
|
|
|
|
pāpassa |
|
名形 |
a |
中 |
単 |
属 |
悪 |
|
|
|
|
akaraṇaṃ, |
a-kṛ |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
不作、なさないこと |
|
|
|
|
kusalassa |
|
形 |
a |
男中 |
単 |
属 |
よき、善、巧みな |
|
|
|
|
upasampadā; |
upa-saṃ-pad |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
具足、受戒 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪あらゆる悪の不作、善の具足、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・いわゆる「七仏通戒偈」。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sacittapariyodapanaṃ, etaṃ buddhānasāsanaṃ. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Sacitta |
sva-cit |
名 |
a |
中 |
依(属) |
自心 |
|
|
|
|
pariyodapanaṃ, |
pari-o-dā |
名 |
a |
中女 |
単 |
主 |
浄化、遍く清める |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
buddhāna |
budh |
名過分 |
a |
男 |
複 |
属 |
仏陀 |
|
|
|
|
sāsanaṃ. |
śās |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
教え、教説 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪自心の浄化、これが諸仏の教説である。 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・ごくまれに-ānaで複数与属格となる場合がある。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-8. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
‘Anūpavādo anūpaghāto [anupavādo anupaghāto (pī. ka.)],
pātimokkhe ca saṃvaro; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
‘Anūpavādo |
an-upa-vad |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
無非難、無罪過 |
|
|
|
|
anūpaghāto |
an-upa-han |
形 |
a |
男 |
単 |
主 |
加害なき、悩害なき |
|
|
|
|
pātimokkhe |
prati-muc |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
波羅提木叉、戒 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
saṃvaro; |
saṃ-vṛ |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
防護 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪無非難、無加害、また波羅提木叉における防護、 |
|
|
|
メモ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
・諸訳は概ね、「波羅提木叉を護る」と解しているが、「波羅提木叉に護られる」という趣旨の可能性もあるため、ここではやや曖昧なまま訳した。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-9. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ; |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Matta |
|
名 |
ā |
女 |
依(対) |
量、適量 |
|
|
|
|
ñutā |
jṇā |
名 |
ā |
女 |
単 |
主 |
知ること |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
bhattasmiṃ, |
bhaj |
名過分 |
a |
中 |
単 |
処 |
食、食事、奉仕された |
|
|
|
|
pantañ |
|
名形 |
a |
男 |
単 |
主 |
辺境の、辺地 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
sayana |
śī |
名 |
a |
中 |
相 |
横臥、臥具、臥所 |
|
|
|
|
āsanaṃ; |
ā-sad |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
坐具、坐所 |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪また食事に関して適量を知ること、また辺地の臥坐所、 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
90-10. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhānasāsana’nti. |
|
|
|
|
語 |
語根 |
品詞 |
語基 |
性 |
数 |
格 |
意味 |
|
|
|
|
Adhicitte |
adhi-cit |
名 |
a |
中 |
単 |
処 |
増上心、禅定 |
|
|
|
|
ca |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、また、そして、しかし |
|
|
|
|
āyogo, |
ā-yuj |
名 |
a |
男 |
単 |
主 |
努力、精勤、研究、軛 |
|
|
|
|
etaṃ |
|
代 |
代的 |
中 |
単 |
主 |
これ |
|
|
|
|
buddhāna |
budh |
名過分 |
a |
男 |
複 |
属 |
仏陀 |
|
|
|
|
sāsana’n |
śās |
名 |
a |
中 |
単 |
主 |
教え、教説 |
|
|
|
|
ti. |
|
不変 |
‐ |
‐ |
‐ |
‐ |
と、といって、かく、このように、ゆえに |
|
|
|
訳文 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
♪また禅定における精勤。これが諸仏の教説である』と。 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
←前へ トップへ 次へ→ |